De Watermolen van Schoonhoven is een watermolen met een (voorheen inngebouwd) metalen middenslagrad op de Grote Motte, dich bij de uitmonding in de Demer, aan de Diestsesteenweg nr. 12.

Een eerste molen werd opgericht voor 1409; het huidig gebouw dateert van de 18de eeuw. In het Ancien Regime was de molen eigendom van de familie van Arenberg.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Maximilien Louis Vandernoot, rentenier in Brussel (°Brussel 1764) & Albertine Josephine Claire Roose (°Antwerpen 1777)
- 04.09.1848, deling: Nathalie Albertina Vandernoot d'Assche, eigenares in Brussel (notaris Mataigne)
- 13.03.1868, verkoop: Josephus Andrien Theodore Beeckman, eigenaar in Diest en volksvertegenwoordiger (°Dendermonde 1819 - Leuven 1907), opeenvolgend gehuwd met Marie Catherine Norbertine Regina Brughmans (1816-1866) en met Zenaïda Joanna Ludovica Blondel (°1843) (notaris Braustin)
- 17.09.1894, verkoop: Eléonore Marie Joséphine Ursule d'Arenberg, princes en hertogin van Arenberg (Wenen 1845 - Montreux 1919), eigenares in Brussel en weduwe van Englebert Auguste d'Arenberg, hertog van Arenberg en hertog van Aarschot (Brussel 1824 - Leuven 1875) (notaris Taymans)
- 14.02.1938, verkoop: Eva Zarouhi Nubar, gravin van Aarschot-Schoonhoven) (Luzern 1883 - Brussel 1973), weduwe van Guillaume Arnould Philippe Eugène d'Arschot-Schoonhoven, Belgisch gevolmachtigd minister en kabinetschef van Koning Albert I (Brussel 1867 - Villefranche-sur-Mer 1935) (notaris Dubois)
- 06.11.1947, verkoop: Louis Richard Lydia Albert Verstreken, landbouwer in Rillaar en landbouwer-molenaar in Aarschot (Rillaar 1916 - Leuven 1985) & Maria Bertha Rosseels (°Gelrode 1914) (notaris Alenus)
- 25.05.1985, erfenis: Maria Bertha Rosseels (°Gelrode 1914) en 7 kinderen (overlijden van Louis Verstreken)
- 1995, onteigening: Vlaams Gewest
- 04.01.2008, erfpachtovereenkomst: eigenaar: Jan Verstreken (zoon van Louis Verstreken) & Julia Dams; erfpachthouder: Ecopower cvba, Berchem
- februari 2023: de weduwe van Jan Verstreken (Julia Dams) en de kindereen: Suzy Verstreken & Joris Van den Acker, Bert Verstreken & Karin Laeveren, Peter Verstreken & Heidi Dekelver, Caroline Verstreken & Christophe Vandenkerkhove (overlijden van Jan Verstreken)

De laatste molenaar waren de echtgenoten Louis Verstreken (°Rillaar 1916 - Leuven 1985) en Bertha Rosseels (°Gelrode 1914).

Sinds de jaren 1950 was de molen buiten gebruik.

Door een onteigening kwam de molen in het bezit van het Vlaams Gewest. Het molenaarshuis werd gesloopt, maar het molengebouw bleef (met het interieur) gespaard.

De molen werd op 5 juli 1996 beschermd als monument en samen met zijn omgeving als dorpsgezicht. Het gebouw en het waterwiel waren in niet al te beste staat.

Ecopower cvba uit Berchem sloot een principieel akkoord met de eigenaar om het "Waterkrachtproject Schoonhoven" te realiseren. Eind juni 2003 diende ingenieur-architect Willem Brankaer van het studiebureau 'Werkende Watermolens' de bouwaanvraag voor het eerst in. Daarop kwam een weigering. Na enkele aanpassingen werd het dossier opnieuw ingediend. De bouwvergunning werd op 22 juli 2004 afgeleverd. Naast de waterkracht in de oude molen wil de eigenaar een klein nieuwbouwproject starten dat aansluit bij het bestaande gebouw. Het middenslagrad staat op de rivier de Motte. Men wilde met een nieuw middenslagrad elektriciteit opwekken. Er is een potentieel van 7 kW of 55.000 kWh per jaar. Naast de waterkracht wilde de eigenaar een nieuwbouwproject starten dat aansluit bij het bestaande gebouw.

De erfpachtovereenkomst werd op vrijdag 4 januari 2008 ondertekend met eigenaar Jan Verstreken (zoon van de laatste molenaar Louis) & Julia Dams.

Op 14 oktober 2008 gingen de renovatiewerken van start. Een nieuw waterwiel met een diameter van zes meter moet vijfhonderd liter water per seconde uit de Motte nemen en elektriciteit opwekken voor een tiental gezinnen. De investering beloopt 250.000 euro.
Op Open Monumentendag, 12 september 2010, was de molen voor het eerst te bezoeken. Er was massale belangstelling.

In 2011 werd de nieuwbouw ingericht als restaurant. De gebroeders Gert en Filip Vandevorst openden er hun zaak Ter Bogaerde aan de molen. Er wordt een Frans-Belgische keuken geserveerd en o.m. ook Zeeuwse mosselen. 

De Molen van Schoonhoven is nog steeds maalvaardig, maar er zijn wel enkele uitbatingsproblemen. De vorige private eigenaar-uitbater van het recreatiedomein Schoonhoven en camping (met permanente bewoning) (Diestsesteenweg 50 en 50+) had blijkbaar de rivieroever/-dijk laten nivelleren zodat er niet meer op het stuwpeil kon gewerkt worden. Bovendien waren alle aanvoerkanaaltjes en schotten voor het vullen en legen van de visvijver zo lek als zeef zodat er in de zomer nagenoeg geen water meer was. Thans zijn er enkele herstellingen nodig (o.m. aan het waterrad) om de molen weer te laten draaien en dient het oude stuwpeil en de watertoevoer in ere hersteld te worden. De Stad Aarschot kocht in 2022 het recreatiedomein Schoonhoven aan en liet een masterplan opstellen dat toekomstperspectief biedt voor deze problematiek.

De watermolen is toegankelijk tijdens de openingsuren van Bistro Ter Bogaerde, van woensdag t.e.m. zondag. Info: e-mail: terbogaerde@gmail.com, tel. 016 606787

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Dirk VANSINTJAN

Intekendatum: 13.05.2008, 17 u.
Molen: Aarschot (Vl.-Brab.), Molen van Schoonhoven - watermolen met middenslagrad, korenmolen en kleine waterkrachtcentrale
Bouwheer: Ecopower cvba, Berchem (erfpachter van eigenaar Jan Verstreken)
Ontwerper: Ir.-arch. Willem Brankaer, Overijse
Opdracht: Restauratie en renovatie; niet-openbare aanbesteding
Perceel 1: renovatie van het molengebouw, de stuw, de riviermuren, het waterrad, het brugje, de maalinstallatie; o/cat. D24, kl. 1; D23, kl. 1; K1, kl. 1, cat. 00 of 11; 259 dagen; raming zonder btw : €253 000
Perceel 2: hoort niet bij deze aanbesteding - hier enkel ter info: bouw- en verbouwingswerken van bijgebouwen voor de inrichting cafetaria met terras door de private eigenaar; 259 dagen; raming zonder btw: €334 000
Perceel 3: installatie voor het opwekken van elektrische stroom door het waterrad en te leveren aan het net, inbegrepen regeling van schotten in de rivier en de bewaking kwaliteit elektrische stroom.; o/cat. P1, kl. 1, cat. 26; 259 dagen; raming zonder btw: €23000
Plaats aanbesteding: Ecopower cvba, Statiestraat 164e, 2600 Berchem
Toewijzing: Perceel 1: Memibo bvba, Herselt (Jef Willems); 't Gebinte Molenbouw bvba, Erpe-Mere; perceel 3: Hydrowatt GmbH, Karlsruhe (D)

Persbericht. MH, "Ecopower start met micro-energieproject in Aarschot", www.express.be, 27.10.2008.
Het bedrijf Ecopower is begonnen met de restauratie van de beschermde molen van Schoonhoven in Aarschot. Ecopower neemt de renovatie van het beschermde gedeelte van de molen in zich. De rest wordt gedragen door de eigenaar. Ecopower wil met de watermolen koppelen aan generatoren, zodat er groene energie kan opgewekt worden. De energie is niet voldoende om heel Aarschot stroom te leveren, maar Ecopower denkt wel energie te kunnen produceren voor een tiental gezinnen. De molen zal af en toe ook graan malen. Ecopower investeert € 300.000 in het project. Ecopower investeert in hernieuwbare energie en levert op dit ogenblik al stroom aan ongeveer twaalfduizend gezinnen in Vlaanderen. (MH)

Persbericht. "Oost-Brabant telt meeste watermolens", www.robnet.be (van rob-tv, regionale tv), 31.10.2008.
Onze regio telt het grootste aantal watermolens van heel Vlaanderen. Binnenkort komt er nog eentje bij, want de watermolen van Schoonhoven in Aarschot wordt eindelijk gerestaureerd. Na tien jaar praten over de vernieuwing en heropbouw van het beschermd monument zijn de werken gestart.
Het bedrijf Ecopower uit Rotselaar voert de restauratie uit. Ecopower investeert in het leveren van hernieuwbare of groene stroom. Die komt niet alleen van watermolens zoals die in Aarschot, maar ook van windturbines en zonne-energie.
Zij voorzien ongeveer twaalfduizend gezinnen in Vlaanderen van stroom. Ecopower is altijd op zoek naar nieuwe projecten. En al zullen kleine watermolens niet veel zoden aan de dijk brengen, toch vindt Ecopower de watermolen van Schoonhoven een interessant project.
Dirk Vansintjan woont hij al meer dan twintig jaar in de molen van Rotselaar. Hij heeft ook alle Vlaamse watermolens bestudeerd. Uit dat onderzoek blijkt dat onze regio de meeste watermolens in heel Vlaanderen telt, al zijn ze soms in slechte staat.
De watermolen van Schoonhoven zal klaar zijn tegen de volgende zomervakantie. Dan moet de middeleeuwse molen groene stroom leveren aan een tiental Aarschotse gezinnen.

Literatuur

Archieven
- Gewestelijk kadaster in Brussel, Kadasterdocumenten Aarschot (opzoekingen door H. Holemans)

Werken
- J. Van Overstraeten, "De molens van Aarschot", in: Toerisme, XXIII, 1944, p. 52 en 96-97;
- M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
- Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 4: arrondissement Leuven (A-L)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1993;
- Lieven Denewet, "Fietspad versus watermolen te Aarschot", in: Molenecho's, XXII, 1994, nr. 2, p. 69-70;
- "Beschermingen: de watermolen van Schoonhoven (Aarschot) en onmiddellijke omgeving", in: M&L, Monumenten en Landschappen, XVI, 1997, nr. 2, p. 7;
- E. Op de Beeck, "De Aarschotse molens", in: Brabant, Maandelijks tijdschrift van de Toeristische Federatie van de provincie Brabant. Nederlanstalige gemeenschap, Brussel, 1987, nr. 3 (april), p. 37-40, ill.;
- Dirk Vansintjan, "Molen van Schoonhoven", 24 p., ill.;
- H. Holemans, De molen van Schoonhoven (antwoord 366), Het Oude Land van Aarschot, XXXII, 1997, 3, p. 183-185. 
- Robert Desart, "Les moulins à eau de Belgique", Grimbergen, 1960, p. 65.

Persberichten
Willy Van Calster, "Watermolen remt Mottewater. Slib is niet enige probleem dat voor wateroverlast zorgt", in: Het Nieuwsblad, 17.07.2001. 
Glenn Geeraerts, "Watermolen levert groene stroom", in:  Het Nieuwsblad (editie Leuven-Hageland), 20 maart 2006.
Inge Bosschaerts, "Oude molen wekt groene stroom op.
Renovatie vervallen watermolen van Schoonhoven start", in: Het Nieuwsblad & De Standaard, editie Vlaams-Brabant / Brussel; zaterdag 25. zondag 26 oktober 2008, p. 25.
MH, "Ecopower start met micro-energieproject in Aarschot", www.express.be, 27.10.2008.
"Oost-Brabant telt meeste watermolens", www.robnet.be (van rob-tv, regionale tv), 31.10.2008.
Inge Bosschaerts (IBO), "Molen levert stroom", in: Het Nieuwsblad, 04.06.2009.
Inge Bosschaerts, "Molen van Schoonhoven krijgt nieuw waterwiel. Ecopower investeert 250.000 euro in watermolen", in: Het Nieuwsblad, 25.05.2009.
Dirk Van de gaer, "Watermolen op de Motte in Aarschot in volle metamorfose. Beelden van de werken aan het 'hart' van de watermolen", Het Nieuwsblad, 28.05.2009.
Dirk Van de gaer, "Thema van de vier elementen gefocust op de watermolens in Aarschot", Het Nieuwsblad, 11.09.2010.
Dirk Van de gaer, "Het slechte weer deerde niet voor de talrijke bezoekers aan de watermolens. Open monumentendag in Aarschot was een succes", in: Het Nieuwsblad, 13.09.2010.
Dirk Van de gaer, "Rillaar ernstig getroffen door watersnood. Update: Wateroverlast in onze regio", Het Nieuwsblad, 14.11.2010.
DVG, "Aarschot. Zeeuwse lekkernijen in historisch pand", Het Nieuwsblad, 10.09.2014.
Inge Bosschaerts, "Aarschot wordt Molenstad", Het Nieuwsblad, 07.12.2011.
"Phaedra Ghysebrechts, "Uitbaters Bistro Ter Bogaerde vragen om watermolen van Schoonhoven te herstellen. "Voor de bezoekers én uit respect voor overleden eigenaar", Het Laatste Nieuws, 27.02.2023.

Mailberichten
- Dirk Vansintjan, Rotselaar, Ecopower cvba, 18.08.2023.