Bellegem (Kortrijk), Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Naam
- Kattebergmolen, Kattenbergmolen, Lonckes molen
- Ligging
- Doornikserijksweg 155A
8510 Bellegem (Kortrijk)
Katteberg, Kattenberg
kadasterperceel A536
Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Geo positie
- 50.776176, 3.305989 (Google Streetview)
- Eigenaar
- Optiek Decraene
- Gebouwd
- 1780
- Type
- Staakmolen op torenkot
- Functie
- Koren- en oliemolen
- Kenmerken
- Bakstenen torenkot
- Gevlucht/Rad
- Verwijderd in 1952
- Inrichting
- Molensteen, doodsbed van de verdwenen kollergang
- Toestand
- Enkel nog het - thans gerenoveerd - torenkot, afgedekt met een betonplaat
- Bescherming
- niet,
Beschermd in 1944; bescherming opgeheven in 1958; opgenomen in vastgestelde inventaris bouwkundig erfgoed - Molenaar
- Geen
- Openingstijden
- Niet toegankelijk
- Database nummer
- 848
- Ten Bruggencatenummer
- 04160
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Kattebergmolen of Lonckes molen was een staakmolen met twee zolders op een hoog torenkot, een koren- en oliemolen, op een heuvel aan de oostzijde van de Doornikserijksweg (nr. 155 A). Enkel het torenkot bleef bewaard. Zoals zijn naam het zelf aanduidt, staat deze molen boven op de Katteberg ten oosten van de gewestweg Kortrijk-Doornik op een hoogte van 62,5 meter en zeer goed in de wind.
De molen werd gebouwd door P.J. Terrijn in 1780. We vinden de molen vermeld in de Atlas Percellaire uit 1815.
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Salembier Joannes, bakker te Bellegem
- 08.07.1859, verkoop: Libberecht-Foulin Hendrik Jozef, landbouwer te Bellegem (notaris Masselus)
- 06.06.1868, verkoop: Foulon Evrard (bijgenaamd Jan), molenaar te Bellegem (notaris Forge)
- 26.12.1879, verkoop: Dufaux-Nijs Désiré, koopman te Kortrijk (notaris Masselus - een torenkotwindmoeln)
- 19.06.1883, erfenis: de weduwe en kinderen (ovelrijden van Désiré Dufaux)
- 04.10.1883, deling: Dufaux Hélène, zonder beroep te Kortrijk (notaris Dufaux)
- 27.09.1879, verkoop: Facon-Vandeghinste Aureel Arthur Michel, zonder beroep te Bellegem (notaris Verwee)
- later, mutatie: Roelandt Alphonse, notaris te Heule
- 07.10.1928, verkoop: Loncke-Verkarre Arthur Francis, molenaar te Bellegem (notaris Warlop)
- 21.02.1940, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Arthur Loncke)
- 05.07.1955, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Verkarre van Arhtur Loncke)
- 03.01.1956, deling: Loncke-Huyse Michel Edouard Victor, molenaar te Bellegem (notaris Warlop)
- 19.06.1978, verkoop: Huygelier-Vossaert Hubert John, werkman te Kortrijk (notaris Callens)
- 2013, eigenaar: Optiek Decraene, Bellegem
Lodewijk Pollet was er landbouwer, molenaar en olieslager in 1908. Hij was dan rond de 50 jaar, was gehuwd en had vele kinderen. Hij reed op dinsdag 11 augustus 1908 met een wagen, bespannen met twee paarden, met stro naar zijn land, om het koren te schelven. Bij het uitrijden uit de pachthoeve loopt de weg steil naar beneden. Aangezien de wagen te snel liep, sloot Pollet de remmen. Hij struikelde echter en viel, waarop de wielen over zijn lichaam reden. Lodewijk Pollet kon nog tot in zijn woning sukkelen waar hij bewusteloos nederviel. Zijn toestand was erg onrustwekkend en men vreesde een noodlottig einde. Hij overleed inderdaad korte tijd nadien.
Zijn weduwe zette het werk als "molenaarster" verder. De molen draaide goed door op donderdagnamiddag 10 december 1908, omdat er veel wind stond. Rond 3 uur, toen de molen volop draaide, braken twee wieken af. De schade werd geraamd op 150 frank.
Na de eerste wereldoorlog viel de molen enkele jaren stil. Jaren stond hij daar te wachten met één roede geschrankt. De verdwijning bleek nabij. Maar in 1928 kwam de molen in handen van Arthur Loncke die het bedrijf nieuw leven inblies. Hij liet het wiekenkruis herstellen, plaatste nieuwe Engelse molenstenen en een buil in de molen zodat hij opnieuw volop kon draaien. Dat gebeurde tot vlak voor de tweede wereldoorlog. Tuurke Loncke, naar wie de molen ten slotte werd genoemd, overleed op 21 februari 1940.
In 1944 werd de molen beschermd als monument bij besluit van de secretaris-generaal Nyns. De molen stond toen zonder molenaar, kwam na de oorlog maar moeizaam op gang om ten slotte in 1951 definitief stil te vallen.
In juni 1952 werden de molen - ondanks zijn beschermde status - en het molenhuis afgebroken voor een geplande maar niet uitgevoerde verbreding van de weg. Het torenkot bleef bewaard en dus bleek de afbraak achteraf helemaal niet nodig te zijn geweest... Deze bescherming werd in 1958 opgeheven. Anderzijds is het torenkot thans opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed!
Het metselwerk van het overgebleven torenkot werd in 2013 hersteld. De renovatie van de binnenruimte werd in 2014 afgewerkt. Er ligt nog een molensteen en het doodsbed van de verdwenen kollergang. De ruimte staat gratis ter beschikking voor tentoonstellingen. Een eerste tentoonstelling ging door op 17.10.2014. Bij interesse kan men zich wenden tot de naastgelegen Optiek Decraene, tel. 056 214352, e-mail: info @ optiekdecraene.be, www. optiekdecraene. be.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Aanvullende informatie
Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen, vrijdag 14 augustus 1908 jg. 115, nr. 98), p. 2, kol. 4.
BELLEGHEM.
ERG ONGELUK. - Lodewijk Pollet, landbouwer, molenaar en olieslager, ter wijk De Kat, reed dinsdag met eenen wagen met twee peerden bespannen, met strooi naar zijn land, om het koren te schelven.
Bij het nederrijden uit de pachthoeve is de weg zeer neerloopende. Daar de wagen te snel liep, sloot Pollet de remmen; ongelukkiglijk struikelde hij en viel, waarop de wielen hem over het lichaam reden. De ongelukkige kon nog tot in zijne woning sukkelen waar hij bewusteloos nederviel.
De toestand van de ongelukkige is onrustwekkend en men vreest een noodlottig einde. Hij is rond de 50 jaar oud, gehuwd en heeft verscheidene kinderen.
Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen, maandag 14 december 1908 (jg. 115, nr. 150), p. 2, kol. 2.
Belleghem.
MOLENWIEKEN AFGEWAAID. - Bij de weduwe Pollet, molenaarster, op de wijk de Kat, zijn donderdag namiddag rond 3 ure, terwijl de molen volop draaide, tengevolge van den wind, twee wieken afgeslagen en vernield. De schade bedraagt 150 frank.
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (91).
De Katteberg Molen, boven op de Katteberg, links van de baan Kortrijk-Doornijk, scheen te zullen verdwijnen want lange stond ze stille, met en enkele roede geschrankt.
Er is eenen nieuwen pachter op 't gedoe gekomen. Engelsche steenen en buidel werden in de molen geplaatst, 't roegewand in regel gesteld en nu draait ze moedig alle winden af.
't Is een torrekot, gerieflijk, maar met lastigen steilen trap.
Ze staaat schoon te winde en is van uren in het ronde te zien. 't Ware spijtig geweest had ze moeten verdwijnen.
Literatuur
Gedrukte bronnen
Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen, vrijdag 14 augustus 1908 jg. 115, nr. 98), p. 2, kol. 4 (over de val van landbouwer-molenaar-olieslager Lodewijk Pollet van zijn wagen, bespannen met 2 paarden).
Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen, maandag 14 december 1908 (jg. 115, nr. 150), p. 2, kol. 2.
Werken
Luc Devliegher, "De molens in West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984, p. 272-273 (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9);
Pierre Mattelaer, "De molens van Zuid-West-Vlaanderen", in: De Leiegouw, XXI, 1979, p. 31-64;
E. Depaepe, "Ons Bellegem", Bellegem, 1976;
R. Lefebvre, "Bellegem in oude prentkaarten", Zaltbommel, 1974;
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (91).
"De Kattebergmolen te Bellegem", in: Curiosa, 36ste jg., nr. 359, nov. 1998, p. 13-14;
P. Mattelaer, "De molens van Bellegem", in: "Ons Molenheem", jg. 31, 2006, nr. 2, april-juni, p. 30-33, ill.
E. Van Hoonacker, "Duizend Kortrijkse straten", Kortrijk, 1986, p. 103-107.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1993.
Ons Volk, 21.03.1937 (foto).
I. Del'Haye, "Bijdrage tot de toponymie van Bellegem". Onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Leuven, 1988.
Mailberichten
Donald Vandenbulcke, Staden, 28.05.2013.
Jurgen Decraene (Optiek Decraene), 17.10.2014.
Maarten Osstyn, Adegem, 10.03.2015, 16.07.2016.
Wim Van der Elst, Laken, 02.07.2015.