Molen Terrier

De Molen Terrier was een houten korenwindmolen aan de oostzijde van de Witsonestraat (nr. 2 ), ten noorden van de Blasiusstraat, tegen de grens met Proven, op het latere kadasterperceel sectie A 786, op de boerderij thans uitgebaat door A. Delporte-Deswarte.

De staakmolen werd voor 1700 opgericht. Hij wordt vermeld in een inventarislijst van de molens in de Westhoek van dat jaar. De molen was in het bezit van sieur De La Fosse uit Duinkerke. De molen stond "op zijn erve in het Vrije van Crombeke, onder de rechtsmacht van de Heer". Er was nochtans geen windgeld, een soort belasting op het vrije gebruik van de wind, verschuldigd.

Eigenaars en uitbaters rond 1770 waren Martinus Joseph Terrier en Jacobus Waeles.

In 1772 vroeg landbouwer Pieter Jacobus Le Quieu octrooi aan voor de oprichting van een tweede graanwindmolen te Krombeke, "een weinich suijdt west van de platse der gheseijde prochie dit op omtrent de hondert roeden landts". Als reden voor de oprichting werd aangevoerd dat de bestaande molen van de heerlijkheid "tot minsten eene halfve ure verder afgheleghen van de platse" staat, bijna op de grens met Proven. Le Quieu beloofde bovendien om "een assecot ofte peirdemolen" te bouwen ten dienste van de gemeenschap voor als het niet mocht waaien.

De eigenaar en uitbater van de eerste molen, Martinus Joseph Terrier, kwam tegen deze plannen in het verzet en verscheidene inwoners van Krombeke - mogelijk door hem gemobiliseerd - ondertekenden een petitie tegen de nieuwe molen. Zij verklaarden dat de molen van Terrier "meer als bequaem ende suffisant is om het publicq te dienen in het maelen van alderhande graenenn ende voorsien van meel, dat sy absolutelyk oordeelen dat het opreghten van eenen nieuwen molen op het geseyde Crombeke teenemael noodeloos is ende maer en soude dienen tot destructie ende ondergank van den gone van Martinus Terrier..." Krombeke telde toen inderdaad niet zoveel inwoners (minder dan 900), maar anderzijds was er nog geen molen in het dorpscentrum. Ook Le Quieu heeft echter medestanders die een aanbevelingsbrief ondertekenden. Zo was er pro en contra. Le Quieu haalde echter zijn slag thuis en bekwam op 12 augustus 1772 het octrooi van de Oostenrijkse keizerin Maria Theresia. Naast de windmolen kwam een rosmolen.

Pierre Jean Naels, geboren te Blaringhem (F) rond 1714, molenaar, huwde in Steenbecque (F) op 19 juli 1742 met Maria Dorothea Vermelle. Zij zag het levenslicht in Steenbecque op 7 maart 1717. Pierre Jean overleed in Krombeke op 11 juli 1783 en Maria Dorothea overleed 7 maanden later te Krombeke op 24 febriaro 1784, “vidua molitoris” in Krombeke.
De vader van Pierre Jean, namelijk Matthieu Naels was ook een molenaar. Hij was geboren in Morbecque (F) op 19 december 1683 en was gehuwd met Jacoba Lechesne (ook Dechesne of Lechène), geboren in Blaringhem (F) en overleden op 17 januari 1744 te Ebblinghem (F). Matthieu overleed op 12 januari 1752, eveneens in Ebblinghem.
Eén van de zonen van Pierre Jean Naels, namelijk Petrus Ignatius Naels, werd molenaar op de nog bestaande Brouckmolen in Beveren-aan-de-IJzer.

De molen verdween, voor een ons onbekende reden, al tussen 1784 en 1816. Hij staat nog getekend op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen), maar niet meer op het primitief kadasterplan van Krombeke uit 1816. 

John VERPAALEN & Lieven DENEWET

Archieven
- Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1891 (oprichtingsbundel van een tweede korenwindmolen te Krombeke, die als concurrent wordt ervaren, 1772)
- Rijksarchief Brugge,223/1, Archief van de heer, het leenhof, de schepenbank van de heerlijkheid Krombeke en de keure van Krombeke;
226. David de Peser contra Michiel Reynaert: betaling van schulden voor levering van meel. 1744.
228. Winnocus de Queekere contra Pieter Naels: weigering om pachtcontract van molen te ondertekenen. 1751. 1 lias Beschadigd.
230. Pieter Naels contra paters Brigitinnen van Westvleteren, Ferdinandus Lanszweert en Ignatius Plaetevoet: hinder door hoge bomen aan windmolen. 1753-1754. 1 lias
237. Pieter Naels contra Pieter Gruwez: betaling van schulden voor de levering van meel. 1767. 3 stukken 240. Pieter Naels contra Ignaes Laleman: ongeoorloofd scheuren van weiland en kappen van hout. 1768. 4 stukken
242. Pieter Joannes Naels contra Ignatius Lalleman: onrechtmatige houtkap. 1768. 1 stuk
245. Pieter Naels contra Jacobus Waeles: betaling van achterstallig dienstloon van de zoon van de eiser. 1772-1775.
248. Baljuw causa officii contra onbekend soldaat van het regiment Saint Ignon: verwondingen toegebracht aan Pieter Jacobus Le Quieu. 1774. 1 omslag
249. Pieter de Masure contra Pieter Jacobus Le Quieu en Ignaes Eeuwaert: onbekend. 1774. 1 stuk
803-804. Staten van de windmolens. 1700-1747. 3 stukken
  803. 1700.  1 stuk
  804. 1746-1747. 2 stukken
1361. Reglement betreffende de inning van de maalrechten in het departement WestVlaanderen. 1746. 1 katern Gedrukt.
2067. Verzoekschrift van Pierre de Vloo met de vraag de  aangelanden van de Meulendreve te manen deze weg te onderhouden en herstellen. 1696.
2124-2125. Reglementen betreffende de verkoop van graan in de kasselrij Veurne. 1757, 1795. 2 stukken
   2124. 1757
   2125. 1795.
2126. Ordonnantie betreffende de uitvoer van meel en granen. 1771. 1 katern Gedrukt.
2127-2131. Registers van certificaten afgeleverd voor het transport van meel en granen. 1771-1773. 5 katernen
  2127. 21 aug. 1771 - 19 feb. 1772.
  2128. 26 feb. 1772 - 9 sep. 1772. Beschadigd.
  2129. 16 sep. 1772 - 16 dec. 1772. Beschadigd.
  2130. 23 dec. 1772 - 27 okt. 1773.
  2131. 23 mei 1775 - 23 aug.1775.
2132. Certificaten afgeleverd voor het transport van meel en granen. 1771. 2 stukken
2139. Stuk met betrekking tot een uittreksel uit de rekening van de Watergraaf van Vlaanderen van 1653-1657 over de toekenning van octrooien om windmolens op te richten in Krombeke en Lembeke. 1747. 1 stuk
2140. Stuk betreffende een advies van de schepenbank voor de oprichting van een windmolen. 1772.
2141. Verzoekschrift van Bernard Blanckaert om zich in Krombeke als molenaar te vestigen. 1776. 1 stuk Met beslissing van de schepenbank in marge.
2289-2290. Registers van certificaten afgeleverd voor het transport van meel en granen. 1771-1773, 1775. 2 katernen 2289. 8 aug. 1771-10 nov. 1773. 2290. 18 mei 1775-30 aug. 1775.

Werken
Thijs Lambrecht, "Inventaris van het archief van de heer, het leenhof, de schepenbank van de heerlijkheid Krombeke en de keure van Krombeke [1521] 1594-1796", Brussel, 2015.
J.GH.H., "Krombeke en de geschiedkundige aantekeningen van E.H. Carolus Deraeke", in: De IJzerbode, VIII, 1978 2-3-4-6).
Gheysens J., Het oude Krombeke, in: De IJzerbode, II, 1971,4.
Tillie W., Gemeenten die Poperinge groot maken, Proven, Krombeke, Reningelst, Roesbrugge-Haringe, Watou (Aan de schreve, IX, 1979 3, p. 20-28.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1980, Deel IV, Gemeenten K-L, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997 (niet vermeld)
John Verpaalen, Molens van het Hoppeland, Koksijde, 1997, p. 19-20.
J. Cailliau, "Het molenbestand in de Westhoek in 1700", Molenecho's, 1985, nr. 4.
Ph. Vander Maelen, "Dictionnaire géographique de la Flandre Occidentale", Brussel, 1838.
J. Toussaint, "La population de Krombeke au XVIIIe siècle d’après les registres paroissiaux" (Mémoire pour le Diplôme d’Etudes Supérieures d’Histoire Université de Lille), Rijsel, 1956.