Molenechos's Homepage Molenechos.org

Kortrijk, Vlaanderen - West-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Maelgeulemolen, Molen van het Goed te Maelgeule
Ligging
Condédreef 1
8500 Kortrijk
hoek met Aalbeeksesteenweg
Vlaanderen - West-Vlaanderen
Gebouwd
voor 1361 / voor 1745
Verdwenen
ca. 1580 (oorlog) / 1796, overgebracht naar Kuurne, Stokerijmolen
Verplaatst naar
Stokerijmolen
Brugsesteenweg 392
8520 Kuurne, West-Vlaanderen
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen, oliemolen
Bescherming
niet,
Database nummer
8346

Beschrijving / geschiedenis

De Maelgeulemolen of Molen van het Goed te Maelgeule was een houten korenwindmolen, later een oliemolen, op de noordoostzijde van de Condédreef (nr. 1), op de hoek met de Aalbeeksesteenweg.

Hij wordt het eerst vermeld in 1361 dat de afpaling van de banmijl van de grafelijke banmoens van Harelbeke beschrijft. Dat stuk vermeldt enkele toponiemen en namen van molens, namelijk de "Spitaelmuellene" (een koren- en later oliemolen aan de weg naar Menen), de "Steenbruches muelen" (aan de huidige Marksesteenweg) enn een "meulen die hiet malgeule". De ligging van die molens kan vrij goed gesitueerd worden. De banmijl was ongeveer 5,5 kilometer. De molens, zoals de "Maelgeulemolen", stonden op die afstand van de banmolen van Harelbeke.

De molen staat getekend op de kaart van J. van Deventer (1560).

Rond 1580 werd de molen samen met de hele buurt tijdens de Troebelen vernield, net zoals zoveel andere molens, zoals de molen van de Groeningenabdij van Marke op 20 juli 1580.

De dismeester kocht het perceel (zonder molen) in maart 1603 van Katharina van Erpe. Het landboek van de disgoederen van de Sint-Maartenskerk (1638) bevat een plattegrond van het "goet te maelgeule" met de aanpalende percelen, maar op de verwachte plaats staat geen molen. Evenmin zien we hem aangeduid op de kaart van het Mosschertiend (1631). Daarop zien we enkele de "Hondskotmolen" en de "Weidemolen". Evenmin is er een molen te zien op de kaart van het schependom van Kortrijk van rond 1640.

De molen wordt pas in de eerste helft van de 18de eeuw opnieuw vermeld. We vinden hem aangeduid op de Villaretkaart van 1745-1748 en in het  landboek van het Mosschertiend van De Bal (1755)  Net als de Heilige Geestmolen werkte de molen voor de Armendis van Kortrijk, maar in dit geval als oliemolen: "Sieur Philippus van Ackere bij cheynse van den disch van Cortryck, ter causen van eenen oliewindtmolen, lochtinck ende molenwal". Hij staat getekend op de hoek van de weg van Aalbeke en de "carriere naar Hoogmosscher" (nu Condédreef).

Het Landboek van 1770 beschrijft het erf ongeveer op dezelfde manier: "Den disch van Cortryck: 't goed te maelgeule ... een vierkant erfve in cheyns bebouwt bij Sr Philippus Vanackere met een huys en oly-wintmeulen". We zien de molen zonder benaming aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen.

De molen komt nog voor op de kaart getekend in april 1796 door Jean-Baptiste Bouin, gezworen landmeter van de stad Kortrijk. De molen werd in 1796 aangekocht door Louis Carpentier uit Kortrijk, die in dat jaar naar de Brugsesteenweg in Kuurne verhuisde en de molen daarheen liet overbrengen (de nog bestaande Stokerijmolen).

Zie verder: Kuurne, Stokerijmolen

Pierre MATTELAER & Lieven DENEWET

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Kortrijk, Stadhuis, Raadzaal: "Carte figurative schependomme ende kuerstaken van Corterijck" door L. de Bersaques (1634-1641)
- Rijksarchief Kortrijk, Oud stadsarchief Kortrijk, nr. 1204. Landboek Kortrijk-Buiten door Steur (1770) (kanton XIV, nr. 1628).
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Kaart getekend in april 1796 door Jean-Baptiste Bouin, gezworen landmeter van de stad Kortrijk

Werken
L. Monballuy & F. Debrabandere, "Kortrijkse rechtsaantekeningen (1319-1402)", in: Handelingen van de Koninklijke Commissie voor de uitgave van de oude wetten en verordeningen van Belgie, 28 (1979), p. 196-197.
P. Mattelaer & J. Vanbossele, "Het goed en de molen te Maelgeule", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk", Nieuwe reeks, 68 (2003), p. 95-101.
Kortrijk, OCMW-archief, "Caerten van desen bouck vande dischgoederen..." door L. de Bersaques (1638).
Mattelaer Pierre, "De Kortrijkse molens", De Leiegouw, XVIII, 1976, p. 323-352.
Mattelaer Pierre, De windmolens van Kortrijk, De Leiegouw, LIII, 2011, 1, p. 5-77 (51-52).
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997 (niet vermeld).