De Heidemolen was een houten korenwindmolen die - zoals zijn naam het zegt - op de Heihoek stond.

De staakmolen was in de 15de eeuw, samen met de Woelputmolen, één van de twee windmolens die eigendom waren van de graaf van Vlaanderen. In 1408 waren beide verpacht aan Jan zoon van Pieter Marien. De Franstalige tekst luidt als volgt. "Jehan fils Piet Marien, maunier, lequel a tenu eest an l'un des moulins de Crubeke appelle Ie Woelpitmoelne... et l'autre moulin appelle Ie Heidemoelne" (Alg. Rijksarchief te Brussel: Rekenkamer nr. 13888). Wij vertalen: "Jan zoon van Pieter Marien, molenaar, die dit jaar een van de molens van Crubeke heeft gehouden, genaamd de Woelpitmoelne... en de andere molen genaamd de Heidemoelne".

Van de Heidemolen bleven herstelrekeningen vanaf de 15 de eeuw bewaard. Zo schreef de ontvanger van Kruibeke in 1437 dat de smid drie bendes à vent bestemd voor de Heimolen van Kruibeke hersteld heeft. Hij vergiste zich bij het vertalen van het Vlaamse windebant. Het eerste element van dat woord heeft niets te maken met de wind, maar met het werkwoord winden. De windebanden zijn ijzeren banden die om een houtverbinding gewonden worden om die te verstevigen. In Franstalige rekeningen zijn het molles bandes.

De Heidemolen stond er nog in 1495, maar dan als koren- en oliemolen. In het boek van de heerlijke cijns van Kruibeke, dat in 1495 werd geschreven, staat te lezen: "Mattijs vanden Putte fs Loonys comende uut Jan Verelst, uut Symoen Oliviers ende Adam Oliviers: 6 schellingen cijns van den hey-moelenberghe, daer zij gheen coren up malen en moghen zonder consent van den here. Nemaer moghen olye slaen ende scorst (zodra mogelijk) moeten nu een huysekin daer up setten zonder meer misekort (cijnskorting), up een half buundre lants achter den kindren van Moortere, oostwaert an Pieter Stuurs hofstede, zuutwaert aen Lysbetten van Putte Pieters Vermeulen wijf lant, westwaert Joes Sanders bosch ende noortwaert Gheert... lant (Rekenkamer nr. 45313 f°145 v°). In 1495 was die molen dus eveneens een oliemolen. Er mocht slechts koren op gemalen worden met toestemming van de heer, kennelijk om de andere molen geen concurrentie aan te doen.

De molen komt, net zoals de Woelputmolen, niet meer voor in de penningkohieren van Kruibeke van 1571.

A. MARIS

Archiefbronnen
Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer, nr. 13.888 (tekst uit 1408)
Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer, nr. 13889, f° 3v° (herstelrekening uit 1437)
Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer, nr. 45.313, f°145v° (tekst uit 1495)
Stadsarchief Gent,10de penningkohier Kruibeke, 1571.
Gemeentearchief Kruibeke, Kaart- en metingenboek van de parochie en heerlijkheid van Kruibeke, vernieuwd door C.B. Manderschaeidt (1711).

Werken
A. Maris, "Twee grafelijke molens te Kruibeke",in: Heemkundige Kring Wissekerke: Kruibeke - Bazel - Rupelmonde (Viermaandelijks tijdschrift), dec. 1989, 14e jg. afl. 4, p. 105-109.