Kaaimolen - II

De Kaaiemolen stond oorspronkelijk aan de westzijde van de Kaaidijkstraat en van de Vijvermolenbeek.  en ten oosten van de dorpskern. De benaming "Kaai" of "Kaei", voor het eerst vermeld in 1640, was tot de tweede wereldoorlog de benaming van de Schorestraat en verwijst naar de voormalige kaai langs de Vijvermolenbeek (ter hoogte van de kruising van de Schore- met de Witte Baliestraat / Speiestraat), waarlangs vroeger goederen van en naar Nieuwpoort werden verscheept via achtereenvolgens het Lekevaartje, het Vladslovaartje en de Kreek van Nieuwendamme. De naam "Kaai" wordt voor het eerst vermeld in 1640.

De staakmolen staat aangeduid op de Grote Kaart van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus (1569-1571). Na zijn vernieling tijdens de godsdiensttroebelen werd hij herbouwd.

We zien de molen nog aangeduid op de Ferrariskaart van ca. 1775 met het bruin symbool van een staakmolen.

In 1782 werd de Kaai(e)molen verplaatst naar de zuidzijde van de Schorestraat, in het gedeelte tussen de Oostendestraat en de Witte Baliestraat, middels het octrooi verleend op 23 januari 1782 aan Pieter de Prez de Camusel uit Diksmuide (een graan- en oliewindmolen ten zuiden van de kerk, tussen de kerk en "Cappersfort") of met het octrooi dat François Dejonghe uit Eernegem op 13 maart 1782 gekregen had om in Leke een graan- en oliewindmolen te bouwen.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Catteau-Decat Andreas Jacobus, molenaar te Leke
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Andreas Catteau)
- 20.02.1884, erfenis: de kinderen: a) Catteau Engelbert, b) Catteau Robert, molenaar te Leke en c) Catteau Joanna, molenarin te Leke (overlijden van de weduwe Decat van Andreas Jacobus Catteau)
- 13.05.1885, erfenis: a) Catteau Robert, molenaar te Leke en b) Catteau Joanna, molenarin te Leke (overlijden van Engelbert Catteau)
- 27.01.1896, erfenis: Catteau-Jonckheere Robrecht, molenaar te Leke (overlijden van Joanna Catteau)
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Robrecht Catteau)
- 02.04.1901, deling: Van Eygen-Jonckheere Georges, molenaar te Leke (notaris Vanderheyde)

Op 17 oktober 1914 vernielde de Belgische genie de toren van de Sint-Niklaaskerk van Leke, de "Kruiskalsydemolen" (een bakstenen stellingmolen, zie aldaar) en de "Kaaiemolen" op om te verhinderen dat de oprukkende Duitsers deze als mikpunt of in een tweede fase als observatiepost zouden kunnen gebruiken. De Kaaimolen werd omver getrokken. Hij werd niet heropgericht.

Zie ook: Leke, Kaaiemolen - I

Lieven DENEWET, Frank BECUWE & Herman HOLEMNAS

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, "Financiële Raad", nr. 1915 (octrooi Pierre de Prez de Camusel, 23.01.1782)
Algemeen Rijksarchief Brussel, "Financiële Raad", nr  1915 (octrooi François Dejonghe, 13.03.1782)

Werken
Xavier Declerck, "Leke 14-18 - Het laatste dorp voor de Ijzer", Brugge, De Klaproos, 2009.
L. Vandenbussche, "Leke en zijn verleden", Zingem, 1978, p. 253.
L. Vandenbussche, "Lekeleetpad, wandel- en ruiterpad", Diksmuide 1978, p. 4.
Herman Demoen, "Het Diksmuidse van toen. Een verzameling beknopte historische gegevens, aangevuld met historische foto's en prentbriefkaarten", Brugge, 1985.
H. Missiaen & P. Vanneste m.m.v. F. Gherardts & O. Scheir, "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen", Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18", 2005.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997.