Sint-Jansmolen

De Sint-Jansmolen was een houten korenwindmolen op een molenwal, op de hoek van de huidige Apostelenstaat en de Veemarkt. De staakmolen stond iets ten oosten van de Sint-Janspoort.

De molen werd voor 1446 gebouwd. We vinden hem dan voor het eerst vermeld in de "Akten en contracten" van de stad Kortrijk. In 1500 was er een rente van 6 pond op de "Sint-Jansmeulen". We zien hem niet duidelijk  op de plattegrond van Deventer uit 1560. Hij is zeker niet te zien op de plattegrond van Kortrijk van Lepoîvre (1580), noch op die van Sanderus, getekend door Louis de Bersaques (1640). Hij komt wel voor op het ingekleurde plan van de wallen, gemaakt in 1686 door zijn zoon Albert de Bersaques. We kunnen hem zelfs heel goed zien op de voorstelling van de inname van de stad, van de hand van Vander Meulen uit 1667. We kunnen dus besluiten dat de molen, die kort voor 1580 verdween door oorlogsfeiten, tussen 1641 en 1667 werd heropgericht.

In 1673-1675 was de "meulen bij de Sint-Janspoorte" eigendom van Jan de Meijere en Frans Noppe.

In de omgeving van de molen woonden in 1814 enkele molenaars: in de Kleine Sint-Jansstraat 81 ene Pierre Vanderscheure, 27 jaar, "locataire-meunier", van Meulebeke afkomstig; in de Wijngaardstraat, nummer 0 (!), ene Jean Courtens, 89 jaar, "meunier" en in de Nieuwstraat 24, ene Joseph Tremmery, 44 jaar, "propriétaire-meunier". Mogelijk was minstens een van hen molenaar op de Sint-Jansmolen. In de nabijgelegen Stompaertshoek 61 woonden Godaer Augustijn, 54 jaar, molenaar-eigenaar, en zijn zoon Godaer Augustijn jr., 31 jaar, ook molenaar.

Op de plattegrond van Cirkens (1822) staat de molen op een molenwal waarrond de Twaalfapostelenstraat kronkelt. Hij verdween tussen 1822 en 1831, toen ook twee molens op Overleie verdwenen, namelijk die van de Bissegemsepoort en die van de Brugsepoort.

Lieven DENEWET & Pierre MATTELAER

Rijksarchief Kortrijk, Oud Stadsarchief Kortrijk, Akten en contracten, 1446-1448, f° 4 v° (vermelding uit 1446).
Rijksarchief Kortrijk, Oud Stadsarchief Kortrijk, nr. 2975, f° 5 r° (1673-1675)
Jacob van Deventer, Plattegrond van Kortrijk omstreeks 1560. Facsimile van de oorsponkelijke Atlas van Deventer, ING, 1890.
Pierre le Poîvre, "Description topographique de la ville de Courtrai", 1580. Handschrift Koninklijke Bibliotheek Albert I, Brussel.
Louis de Bersaques, "Carte figurative... van Cortrijck" (Raadzaal Stadshuis Kortrijk), 1634-1641
Louis de Bersaques, Plattegrond van Kortrijk, in: A. Sanderus, "Flandria Illustrata", 1641.
Petrus Snayers, Beleg van de stad in 1648 (schilderij in Stadsmuseum, kopie), 1650.
Adam-Fr. Vander Meulen, "De iname van Kortrijk door Louis XIV, kopergravure, 1667.
A. de Bersaques, "De gedemolierde vesten der stede van Cortrycke", 1686, pentekening.
Kaart van de Kortrijkse vestingen, ongesigneerd, 1740 (aangetroffen in Noorwegen)
Ir. Dupain, Plattegrond van Kortrijk, 1744.
de Ferraris, Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik, 1778.
C. Cierkens, "Plan der stad Kortrijk", 1822-1830.
W.J. Henry, "Plan de la ville de Courtrai", 1850.
"Plans de la Ville de Courtrai et de la Banlieue", 1902, Imprimerie Vandesteene Frères, Courtrai.
Emile Vandesteene, "Courtrai au 7500me", 1894.
C. Vandevoorde e.a., "Volkstelling 1814 (Deel XXIII en XXIV)", Brugge, 1988.
R. Goemaere, "Kortrijk 1815", in: Handelingen van de Geschied- en Oudheidkundige K ring van Kortrijk. Nieuwe reeks, 38 (1971), p. 246-276.
Mattelaer Pierre, "De Kortrijkse molens", De Leiegouw, XVIII, 1976, p. 323-352.
Mattelaer Pierre, De windmolens van Kortrijk, De Leiegouw, LIII, 2011, 1, p. 5-77.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997.
M. Van Hoorick & E. Roets, "Molens en molenaars", Vlaamse Stam.
Egied Van Hoonacker, "Duizend Kortrijkse straten".
Philippe Despriet, "Kortrijk en Vauban, 1633-1707", Kortrijk, 2008 (Archeologische en historische monografieën van Zuid-West-Vlaanderen, 68).