Hazelaremolen

De Hazelaremolen was een houten korenwindmolen op de Kortrijkse stadswallen, in de huidige Hazelaarstraat, schuin tegenover de Hazelaarkapel, ongeveer tegenover het standbeeld van Palfijn.

De staakmolen wordt al vermeld in de Kortrijkse stadsrekeningen van 1454-1455. Hij was dan eigendom van Mevrouw van Deerlijk en Denys van der Spierre, die voorheen ook al eigenaar van de Kortrijkse Broelmolen was.

Op de kaart van Jacob van Deventer komt hij niet (of niet duidelijk) voor, maar wel op de prent van Lepoîvre van 1580.

In 1646 werd de stad aan de kant van de Hazelaartoren door de Fransen bestormd, maar de molen bleek de aanval overleefd te hebben. We zien hem duidelijk getekend op de gravures van de Beaulieu (1646) en andere tekenaars uit die tijd, naast de vernielde Hazelaartoren.

Op 20 september 1652 waaide de molen omver tijdens een hevige storm, maar werd wellicht onmiddellijk heropgericht.

In 1726 was de molen gezamenlijk eigendom van Carel Terrier en Probus Verwee.

We zien de molen weer op een plattegrond van Kortrijk uit 1782 die diende voor de publieke verkoop van de vestingen.

De Hazelaremolen werd in 1794 door de Fransen gesloopt om plaats te maken voor artillerie op de wallen. In tegenstelling tot de drie staakmolens op Overleie (Bissegemsepoortmolen, Anker- of Overleiemolen en Brugsepoortmolen), die om dezelfde redenen gesloopt werden, volgde er geen oprichting.

Pierre MATTELAER

Archieven, kaarten en plattegronden

S. de Beaulieu, "Courtrai, 1646", kopergravure (verschillende uitvoeringen)
"Carte figurative de la Ville et Fortifications"... par Mr Boulanger..., 1782. Nagetekend door P.C. Steur in 1833.
Stadsbibliotheek Kortrijk, fonds Goethals-Vercruysse, kronieken, boek 43 (storm van 20.09.1652).
Stadsbibliotheek Kortrijk, fonds Goethals-Vercruysse, kronieken, boek 65 (sloop door de Fransen in 1794).
Rijksarchief Kortrijk, Oud Stadsarchief Kortrijk, nr. 466: Sint-Janswijk, nr. 132 (anno 1726).
Jacob van Deventer, Plattegrond van Kortrijk omstreeks 1560. Facsimile van de oorsponkelijke Atlas van Deventer, ING, 1890.
Pierre le Poîvre, "Description topographique de la ville de Courtrai", 1580. Handschrift Koninklijke Bibliotheek Albert I, Brussel.
Louis de Bersaques, "Carte figurative... van Cortrijck" (Raadzaal Stadshuis Kortrijk), 1634-1641
Louis de Bersaques, Plattegrond van Kortrijk, in: A. Sanderus, "Flandria Illustrata", 1641.
Petrus Snayers, Beleg van de stad in 1648 (schilderij in Stadsmuseum, kopie), 1650.
Adam-Fr. Vander Meulen, "De iname van Kortrijk door Louis XIV, kopergravure, 1667.
A. de Bersaques, "De gedemolierde vesten der stede van Cortrycke", 1686, pentekening.
Kaart van de Kortrijkse vestingen, ongesigneerd, 1740 (aangetroffen in Noorwegen)
Ir. Dupain, Plattegrond van Kortrijk, 1744.
de Ferraris, Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik, 1778.
C. Cierkens, "Plan der stad Kortrijk", 1822-1830.
Stadsarchief Kortrijk, P.C. Steur, "Projet d'agrandissement pour la Ville de Courtrai, 21 septembre 1831" (plattegrond).
W.J. Henry, "Plan de la ville de Courtrai", 1850.
"Plans de la Ville de Courtrai et de la Banlieue", 1902, Imprimerie Vandesteene Frères, Courtrai.
Emile Vandesteene, "Courtrai au 7500me", 1894.

Werken

C. Vandevoorde e.a., "Volkstelling 1814 (Deel XXIII en XXIV)", Brugge, 1988.
R. Goemaere, "Kortrijk 1815", in: Handelingen van de Geschied- en Oudheidkundige K ring van Kortrijk. Nieuwe reeks, 38 (1971), p. 246-276.
Mattelaer Pierre, "De Kortrijkse molens", De Leiegouw, XVIII, 1976, p. 323-352.
Mattelaer Pierre, De windmolens van Kortrijk, De Leiegouw, LIII, 2011, 1, p. 5-77.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997.
M. Van Hoorick & E. Roets, "Molens en molenaars", Vlaamse Stam.
Egied Van Hoonacker, "Duizend Kortrijkse straten", 1986.
Philippe Despriet, "Kortrijk en Vauban, 1633-1707", Kortrijk, 2008 (Archeologische en historische monografieën van Zuid-West-Vlaanderen, 68).
E. Van Hoonacker, "Ikonografie van Kortrijk en omgeving 1280-1900", Kortrijk, 1977.
Sander D'haene, "Toponymie en stadscartografie als verklikkers voor de stadsontwikkeling van laatmiddeleeuws Kortrijk", Universiteit Gent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte 2009-2010. Masterproef (Promotor dr. Bram Vannieuwenhuyze), p. 139-142.
E. Huys, "Onze Windmolens", in Handelingen Geschied- en Oudheidkundige Kring Kortrijk, n.r., XIV, 1935, p. 234.