Achel (Hamont-Achel), Vlaanderen - Limburg
- Naam
- Watermolen op de Oude Beek
- Ligging
- De Bauwelkes
3930 Achel (Hamont-Achel)
(pad)
op de Oude Beek
(oude bedding van de Warmbeek)
Vlaanderen - Limburg
- Gebouwd
- voor 1316 / voor 1474 / voor 1611
- Verdwenen
- ca. 1750, buiten gebruik / ca. 1770, sloop
- Type
- Onderslag watermolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 7980
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Oude Watermolen was een watermolen met onderslagrad op de Oude Beek (de oude bedding van de Warmbeek), op enkele honderden meter ten westen van de huidige locatie van het Mulke, in de buurt van het huidige pad De Bauwelkes.
Deze molen werd reeds genoemd in 1316 en behoorde later toe aan de heren van Grevenbroek. Het was een banmolen. Hij lag bij Genenbroek, nabij het dorp Achel. In 1474 was er sprake van de Numolen (Nieuwe Molen) in de buurt van het Kasteel Grevenbroek. Nieuwe vermelding in 1611.
In 1623 kreeg molenbouwer Lambrecht Janss van de Prinsbisschop van Luik de toestemming om een nieuwe beek te graven en daarop een olieslagmolen in te richten. Deze molen werkte niet goed door te weinig debiet en hij stoorde de werking van de korenmolen. Daarom werd de olieslagmolen reeds in 1630 verplaatst.
In 1656 vroeg Lambrecht Janss zelfs om de jaarlijkse pacht op te mogen zeggen omdat de molen niets opbracht.
De Oude Watermolen raakte vanaf 1750 in verval en buiten gebruik.
In 1770 werd de huidige watermolen (zie onder "bestaande molens": het Mulke) gebouwd op dezelfde plaats als die van Lambrecht Janss. Hiervoor werden onderdelen van de molen op de Oude Beek gebruikt. Er werd een nieuwe molenwijer aangelegd en in 1774 werd tegenover het Mulke nog een olieslagmolen geplaatst die voordien nabij de Achelse Kluis had gestaan. Zo was er een dubbelmolen gevormd. Deze twee watermolens zijn dan ook terug te vinden op de kaarten van Ferraris.
Literatuur
Grevenbroeker Echo's.
Bussels M., "De burcht van Grevenbroek", in Limburg, 20, 1938-39, p. 185-198.
Bussels M., "De molens van Grevenbroek", in Limburg, 23, 1941-42, p. 128-135; 1942-43.
Bussels M., "Over den molen van Grevenbroek", in: Het Oude Land van Loon, I, 1946, p. 65.
Claassen A., "Achel in oude prentkaarten", Zaltbommel, 1972.
Claassen A., "Achel, top van Limburg, in De Vlaamse Toeristische Biblioteek", 132, 1971, p. 1-17.
Claassen A., "Honderd eeuwen Achel", Achel, 1988.
Claassen A., red., "Rond de oude en nieuwe straatbenamingen te Achel", Achel, 1960.
Claassen A., "Het molenhuis bij de Achelse Tomp. B akermat van de familie Nagelmackers", in: De Woonstede door de eeuwen heen, 1970, p. 44-47.
Claassen A., mededeling van 13 maart 1980 aan Herman Holemans.
L. van Sijpe, "Millenniumboek Hamont-Achel", Hamont-Achel, Geschied- en Heemkundige Kring: “De Goede Stede Hamont” 1999.
J. Van Overstraeten, "Molens te Aartselaar, Achel en Adegem", in: Toerisme, XXIII, 1944, p. 114-115.
M. Degeest, "Ontmoeting met Hamont-Achel, ons stadje vandaag", Hamont-Achel, 2001, p.180.
W. Smet & H. Holemans, "Limburgse windmolens in heden en verleden", Nieuwkerken-Waas, 1981.
Dirk Pauwels, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kanton Neerpelt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19N2", Brussel - Turnhout, 2005.
Holemans H. & Smet W., "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", (Kinrooi), Studiekring Ons Molenheem, s.l., 1985, p. 5.
A. Remans, "Achel. Watermolens", in: Limburg, XXI, 1966, p. 195-198.
R. Van Lent, "De molens van Grevenbroek in het graafschap Loon", in: Verzamelde Opstellen, V, 1929, p. 89-99.
H. Van de Broeck, "De Napoleonsmolen of de windmolen an XII-1804 te Hamont", in: Limburg, LI, 1972, p. 193-216.
Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
"De molens van Grevenbroek te Achel" in: Ons Molenheem, 1995, nr. 1, p. 24-26;
"Grevenbroeker Molentocht", een uitgave van de geschied- en heemkundige kring van Hamont-Achel: "De Goede Stede Hamont".
Raf Van Laere & Rombout Nijssen, "Een adellijke blik op de Kempen".
Mailbericht Rob Simons, Sint-Huibrechts-Lille, 19.06.2012.
Persberichten
Nx., "Van molenaar tot bankier: Peter Nagelmackers", Het Laatste Nieuws, 28.05.1971.
Nx, "De molens van Grevenbroek te Achel", Het Laatste Nieuws, 02.12.1971.
"Achel, bakermat der bank Nagelmackers", Het Belang van Limburg, 19.01.1954.
S.O., "De molens van Grevenbroek te Achel", De Nieuwe Gids, 06.12.1971.
Ro., "De molens van het Grevenbroek te Achel", Het Nieuwsblad, 20.07.1977.
"De molens van Grevenbroek", Het Volk, 06.01.1955.