De Slagmolen van Catharinadal was een rosoliemolen (type binnenrosmolen) in  het voormalig franciscanessenklooster Catharinadal, gelegen aan de gelijknamige straat nr. 5. Thans een ambachtelijke kaasmakerij met winkel.

De Slagmolen, die uit de 18de eeuw dateerde, werd tussen 1771 en 1777 weer in werking gesteld. Hij werd, samen met de windmolen en de watermolen, op 6 oktober 1777 verhuurd  aan een zekere Van Durssen mits 2150 gulden per jaar. Zijn opvolger N. Otten uit Weert betaalde op 24 oktober 1781 1800 gulden huur.
Bij de volgende verhuring op 13 augustus 1787 werden de drie molens toegewezen aan Jan Coppen uit Weert en na zijn overlijden aan Antoon van Hoof, van Overpelt, die de windmolen bediende tot in 1800, toen deze omwaaide.

De rosmolen verdween voor 1844. We vinden hem niet meer terug in de documenten van het Belgisch kadaster.

Lieven DENEWET

Over het voormalig franciscanessenklooster Catharinadal

Het klooster werd in 1432 met de steun van de heer van Grevenbroek door de twee gezusters Jacobs Lamberts uit Neerpelt opgericht op de plaats Gheenebempden. In 1439, kerkelijke goedkeuring door de prinsbisschop van Luik.

Volgens de Saumery in 1744, een groot ommuurd complex met ringgracht, Noordelijke ingang, een eerste binnenhof, links daarvan een tweede binnenhof, waarlangs de slaapzalen en andere gebouwen lagen, een derde binnenhof of liever een tuintje, omringd door verschillende gebouwen waarvan de middelgrote kapel en de eetzaal de voornaamste waren. Daarnaast lag een grote groententuin omringd door een beukenhaag en een gracht. Het goed omvatte ooit ook een wasblekerij en een olierosmolen, type binnenmolen

Ten gevolge van de Franse Revolutie als zwart goed verkocht aan de Heer Bloemers van Weert, die van het klooster al het lood, ijzer en een deel van de stenen verkocht en de overige muren liet vervallen. De kerk werd in die periode afgebroken en de resterende gebouwen werden tot boerderij omgevormd. Later, na 1830, aankoop van het kasteel Genenbroek en het goed der nonnen van Catharinadal door de Heer Wouters, kapelaan te Hasselt. Nadien werd het kasteel en aanhorig goed eigendom van graaf de Theux de Meylandt. Vandaag ambachtelijke kaasboerderij met winkel.

Op de Ferrariskaart (1771-77) Couvent Catherinendael genoemd en aangeduid als een omgracht complex, bestaande uit de heden verdwenen kerk en een vijftal grotendeels losstaande bestanddelen, waarvan er twee mogelijk in kern met de huidige elementen corresponderen. In de Atlas van de Buurtwegen (1845) voorkomend in zijn huidige configuratie met ten zuidwesten een thans verdwenen aanbouwsel. Heden U-vormig omgracht complex, daar de noordelijke gracht verdwenen is. Aan straatzijde voorzien van een smeedijzeren hek, een recent aangepaste gekasseide oprit en beschaduwd door o.m. beuken en linden. Ten zuiden en gedeeltelijk ten oosten voorzien van een met golfplaten afgedekte, bakstenen ommuring met recente muuropeningen.

Met gewone en krulankers met dito spie verankerd bakstenen complex onder zadeldaken (Vlaamse pannen), grotendeels tussen aandaken met vlechtingen, schouder- en topstukken (al dan niet met bolbekroning), bestaande uit een langgestrekte woonvleugel op gecementeerde plint en een voormalige dwarsschuur annex schapenstal met open schob ten westen; deels bewaard houtwerk.
Voormalige langgestrekte hoeve met ordonnantie: woonhuis met anderhalfhuisopstand-stal-schrijnwerkerij-paardenstal; acht traveeën en één bouwlaag, met geprofileerde daklijst, één dakvenster en twee -luiken onder zadeldakjes met vleugel-, schouder- en overhoekse topstukken, restant van het voormalige klooster, in 1895 tot hoeve omgevormd, cf. jaartalankers, doch met oudere kern. Gebruik van fel rode baksteen voor omlijstingen, daklijst, vleugel- en topstukken van dakvenster en -luiken. Eertijds beluikte, getoogde muuropeningen op hardstenen lekdrempels. Grotendeels gedichte r.poort van paardenstal. Ter hoogte van N.W.-hoek van het gebouw, plaats van verdwenen poortgebouw, cf. sporen. Oostelijke zijgevel met uitgezwenkte top, één aangepast rechthoekig venster en oculus in geveltop. Westelijk zijpuntgevel met recente rondbogige muuropening en analoog oculus. Achtergevel met volledig aangepaste muuropeningen. Lagere oostelijke aanbouw in mei 2000 in aanpassing, o.m. afgebroken bedaking en recente vlechtingen, schouderstukken en topstuk van de oostelijke zijpuntgevel; getoogde deur met roedeverdeling in bovenlicht. In het verlengde, plaats van het verdwenen bakhuis, nog zichtbaar op een oude foto van 1890. Interieur van het hoofdgebouw: troggewelven op I-balken.

Ten westen van het erf, haakse dwarsschuur. Rondboogpoort van twee rollagen en een platte laag. Zijpuntgevels met telkens drie ronde uilengaten, de zuidelijke met recente deur en trap, de noordelijke met recent oculus. Ten zuiden aansluitende, grotendeels heropgetrokken, lagere schapenstal; verder, recente open schob, vroeger achter het hoofdgebouw gelegen, met deels hergebruik van het gebint; met muizentand afgelijnde westelijke gevel van schapenstal en schob. Achter de ommuring ten zuiden, serre, kippenhok "in stijl", weiland en moestuin.

Het Catharindal is vastgesteld als bouwkundig erfgoed.

Dirk PAUWELS, Agentschap Onroerend Erfgoed

Grevenbroeker Echo's, 10, 1995, p. 16-17, schets van R. Leloup op p. 24; 23, 1998, p. 2-36, afbn.; 28, 1999, p. 10-23.
Bussels M., "De burcht van Grevenbroek", in Limburg, 20, 1938-39, p. 185-198.
Bussels M., "De molens van Grevenbroek", in Limburg, 23, 1941-42, p. 128-135; 1942-43.
Bussels M., "De burcht van Grevenbroek", Limburg, 20, 1938-39, p. 131.
Bussels M., "Over den molen van Grevenbroek", in: Het Oude Land van Loon, I, 1946, p. 65.
Claassen A., "Achel in oude prentkaarten", Zaltbommel, 1972, nrs. 11-13.
Claassen A., Achel. Achthonderdvijftig jaren kerk en kerkelijk leven 1139-1989, Achel, 1989, p. 72.
Claassen A., "Achel, top van Limburg, in De Vlaamse Toeristische Biblioteek", 132, 1971, p. 1-17.
Claassen A., "Honderd eeuwen Achel", Achel, 1988.
Claassen A., red., "Rond de oude en nieuwe straatbenamingen te Achel", Achel, 1960, p. 29-30, schets op p. 15.
Van de Sijpe L., "Millenniumboek Hamont-Achel", Hamont-Achel, Geschied- en Heemkundige Kring: “De Goede Stede Hamont” 1999.
Van Overstraeten J., "Molens te Aartselaar, Achel en Adegem", in: Toerisme, XXIII, 1944, p. 114-115.
Degeest M., "Ontmoeting met Hamont-Achel, ons stadje vandaag", Hamont-Achel, 2001, p. 11, 126, 176-177, afb. op p. 177.
A. Remans, "Achel. Watermolens", in: Limburg, XXI, 1966, p. 195-198.
R. Van Lent, "De molens van Grevenbroek in het graafschap Loon", in: Verzamelde Opstellen, V, 1929, p. 89-99.
"De molens van Grevenbroek te Achel" in: Ons Molenheem, 1995, nr. 1, p. 24-26;
"Grevenbroeker Molentocht", een uitgave van de geschied- en heemkundige kring van Hamont-Achel: "De Goede Stede Hamont".
Raf Van Laere & Rombout Nijssen, "Een adellijke blik op de Kempen".
Grevenbroeker Echo's, 4, 1993, p. 36, 39, afb. vóór de afbraak van het Waaghuis op p. 37; 14, 1996, p. 33-34, afb.
Van de Broek H., De poorten en wallen van de stad Hamont, in Limburg, 38, 1959, p. 228-235.
Vissers P., Langs Vlaamse wegen - Hamont-Achel, Brussel-Hamont-Achel-Antwerpen, 1992, p. 6-7, afb.
Pauwels Dirk, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kanton Neerpelt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19N2, Brussel - Turnhout, 2005.
Delbeke G., Toeren tussen torens. "Naar en rond de abdij van Achel". Zondag 7 mei 2000, Brussel, 2000, p. 16.
Hermans E., Limburg. Iconografie. Prenten gedrukt voor 1900, Hasselt, 1983, p. 10, afb. 4 (litho naar tekening van Remacle Le Loup).
De Jong D. , Pastoor Baken van Achel als bisschoppelijke visitator van het klooster Sinte-Catharinadal aldaar, 1669-'70, in Album Dr. M. Bussels, Hasselt, 1967, p. 154-165.
Saumery P.L. de, Les délices du païs de Liège, ou description géographique, topographique des monuments sacrés et profanes de cet évêché-principauté et de ses limites, 4, 1744, p. 194.
Langs Vlaamse wegen - Hamont-Achel, Brussel-Hamont-Achel-Antwerpen, 1992, p. 6-7, afb
Van Well E., De Achelsche Kluis. Geschiedenis der Abdij van O.L.V. van La Trappe te Achel, Achel, 1885, ingeleid en uitg. doorD. De Jong, Achel, 1974, p. 35-37, 39 (noot 33)

Persberichten
Nx., "Van molenaar tot bankier: Peter Nagelmackers", Het Laatste Nieuws, 28.05.1971.
Nx, "De molens van Grevenbroek te Achel", Het Laatste Nieuws, 02.12.1971.
"Achel, bakermat der bank Nagelmackers", Het Belang van Limburg, 19.01.1954.
S.O., "De molens van Grevenbroek te Achel", De Nieuwe Gids, 06.12.1971.
Ro., "De molens van het Grevenbroek te Achel", Het Nieuwsblad, 20.07.1977.
"De molens van Grevenbroek", Het Volk, 06.01.1955.