Hondskot

Het Hondskot of de Hondskotmolen was een houten oliewindmolen op de hoek van de huidige Aalbeeksesteenweg en de Minister Vanden Peereboomlaan, buiten de vroegere Rijselsepoort.

De molen dateert van 1545. Dit weten we dankzij een octrooi tot het oprichten "van eenen muelene omme olie mede te slane ende stampene" dat op 22 oktober 1545 werd verleend aan Gillis van Neste op zijn eigendom "ter plecke genaemd hondtsgadt" aan de weg van Kortrijk naar Moeskroen. Het stuk grensde ten westen aan het goed van de H. Geest (het Goed te Maelgeule) en ten oosten aan zijn eigen land. Het bedrag van de jaarlijkse cijns bedroeg 20 schellingen parisis, te betalen aan de watergraaf van Vlanderen in Tielt op Sint-Lucasdag of 18 oktober.

De benaming "Hontsgat" kwam al voor in 1348.

We vinden hem aangeduid:
- op de kaart van Deventer van ca. 1550
- in een Landgoedboek van L. De Bersaques (begin 17de eeuw)
- op de grote kaart van het schependom( ca. 1640) in het Kortrijkse stadhuis
- in een landboek van de dis van de Sint-Maartenskerk. H et gaat hfier om de opmeting van het "Goed te Maelgeule" dat aan de dis toebehoorde. De Hondskotmolen staat net buiten de percelen van dit goed
- op het stadsgezciht van de Beaulieu van 1646, te midden van de troepenbeweging en de krijgsverrichtingen ten westen van de stad Kortrijk
- op de Villaretkaart van 1745-1748
- op de Ferrariskaart van ca. 1775 met het bruin symbool van een staakmolen
- op een plan van "de strate van de Rijselpoorte naer d'herberge genaemt Risquons Tout" van 1780.

In het landboek van het Mosschertiend (1755) lezen we: "... D'Heer Petrus Fignet ter causen van eenen Olie Wint molen ende Molendam genaemd honscot". In 1762 hoorde de molen toe aan de weduwe van Jacobus Maes.

De staakoliemolen werd vernield op 29 juni 1792, samen met de nabijgelegen Nieuwe Molen, met de Franse inval onder leiding van generaal Jarry. In de "Gazette van Gend" van 2 juli 1792 wordt dat gebeuren als volgt omschreven: "Eene Franse aanval op Kortrijk heeft aan twee molens schade berokkend: respectievelijk aan een oliemolen in het voorgeborgte van de stad buiten de Rijselse Poort en aan een windmolen met het molenhuis in het voorgeborgte van de stad buiten de Kortrijkse Poort".

Lieven DENEWET & Pierre MATTELAER

Archieven
- Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer, Register nr. 1250 (oprichting 1545)
- Sabastien de Beaulieu (1646), gravure (E. Vanhoonacker, 273)
OCMW-archief Kortrijk, "Caerten van desen bouck vande dischgoederen..." door L. de Bersaques (1638)
- Rijksarchief Kortrijk, Oud archief van de O.-L.-Vrouwekerk, registers, nr. 93. Onze-Lieve-Vrouwekerk, nr. 93. "Beschrijvinge ende consistentie van de Mosschertiend," F. De Bal (1755)
- Rijksarchief Kortrijk, Oud Stadsarchief Kortrijk, voorlopig nr. 1204, Landboek van Kortrijk-Buiten, "Beschrijvinge, behelsende de Naemen ... ghestaen en ghelegen in de Prochie van Cortryck Buyten, roede van de XIII Prochien", opgemaakt volgens de metingen van C. Steur tussen 1762 en 1763 en voleindigd in 1770
- Rijksarchief Kortrijk, Fonds Kasselrij, Kaarten en Plattegronden, nr. 17. "Plan van de strate van de Rijselpoort naer d'herberghe genaemt Risquon-Tout" (31 augustus 1780).
- Goethals-Vercruysse, Boek 63, f° 86.
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)

Gedrukte bronnen
- "Gazette van Gend" van 2 juli 1792 

Werken
- Debrabandere F., "Kortrijkse plaatsnamen", p. 155.
- Denewet Lieven, "Vijftien Vlaamse molenoctrooien", Molenecho's, p. 116-120 (met het octrooi in extenso op p. 120).
- Mattelaer Pierre, "De Kortrijkse molens", De Leiegouw, XVIII, 1976, p. 323-352.
- Mattelaer Pierre, De windmolens van Kortrijk, De Leiegouw, LIII, 2011, 1, p. 5-77 (p. 50-51).
- Holemans Herman, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1980. Deel 4. Gemeenten K-L, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997 (hierin niet vermeld, was toen al verdwenen).
- Van Hoonacker Egied, Duizend Kortrijkse straten, Kortrijk, 1986.