Molen De Turck

De molen De Turck (naar de laatste molenaar) was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van de Breestraat (nr. 1), op de Gapenberg, op 700 meter ten noordwesten van de kerk van Ophasselt.

Hij werd voor 1570 opgericht. Uit de penningkohieren van Nederhasselt, 1571, f ° 5 v°: "Franchois van Erdeboyeghem houdt in pachte van mijnheere van Hasselt den cooren wintmuelen binnen ophasselt voer 8 p. gr. VI. in ghelde ende 11 halsteren choorens ten 2 p. 8 schell. par. ende es 20 p. 8 schell, par. tsrs tsamen 122 p. 8 schell. par."

Nieuwe vermelding in 1661.

In 1773-75 was er enige beroering ontstaan in de gemeente, toen oud-burgemeester Joannes Vander Biest van Zarlardinge een verzoekschrift had ingediend bij de Rekenkamer tot het bekomen van een octrooi voor de oprichting van een koren- en oliewindmolen op de plaats Cruysvelt. De gravin-douairiére de Lannoy, vrouwe van Ophasselt, had zich verbeten verzet tegen dergelijk plan want ze vond dat de gemeentenaeren der selve prochie meer als om ghenoeghen ende seer commodieuselyck connen worden bedient door de graenmolens de welcke hun in deselve prochie bevinden, te weten eenen waetermolen ghecitueert op eene considerabele beke ende den anderen wesende eenen wintmolen. Zij beweerde tevens dat zij in het bezit was van het exclusif recht van waeter ende windt mitsgaeders maelderye binnen de ghedeelde prochie van Ophasselt ter exclusie van de majesteydt, wat Vander Biest meteen trachtte te weerleggen. De toelating zou er hoe dan ook nooit komen.

We zien de windmolen aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) met het symbool van een staakmolen en met de benaming "Moulin d'Ophasselt"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen en met de benaming "Moulin d'Ophasselt"
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een staakmolen

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: a) de Vogue-de Vogue comte Charles, Paris (F) en b) Raymand de Berenger comte Antoine, Paris (F)
- 19.10.1847, ruil: De Clippele Marie Thérèse, weduwe Van Dalem Philippe, molenaar te Ophasselt (notaris De Deyn)
- 02.09.1863, deling: Van Dalem Pieter Francis, molenaar te Ophasselt (notaris De Deyn)
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Pieter Van Dalem)
- 21.03.1877, deling: Van Dalem Jan Victor en consoorten, molenaar te Ophasselt (notaris De Deyn)
- 24.05.1881, verkoop: De Boe-Van Dalem Eduard Marcellin, landbouwer te Ophasselt (notaris De Ruyver)
- 29.08.1882, verkoop: a) De Boe-Van Dalem Eduard Marcellin, landbouwer te Ophasselt en b) Machtelinckx-Terryn Francis, de weduwe en de kinderen, landbouwer te Ophasselt (notaris De Ruyver)
- 06.07.1893, verkoop: De Turck-Machtelinckx Jan Baptist, molenaar te Ophasselt (notaris De Deyn)
- 14.10.1931, erfenis: Renaer-De Turck Francis, landbouwer te Ophasselt (overlijden van Jan Baptist De Turck)

De staakmolen verdween in 1940.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Ophasselt, 1571, f° 5 v°.
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
- Jacques De Ro, "Waterkracht versus mechanische drijfkracht. Evolutie van de watermolens in Geraardsbergen en deelgemeenten", in: Gerardimontium, nr. 196, 2004, p. 8-22.
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962).
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten 0-R", Opwijk, 2006, p. 32.
- F. De Potter & J. Broeckaert, "Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, Gent (1900), reeks V, deel IV.