Kerkhofmolen

De Kerkhofmolen (naar zijn ligging bij het toenmalige kerkhof in Square Albert I) of Kapittelmolen was een watermolen in de huidige Watermolenstraat, zijde Wijnstraat, op de Molenbeek die overwelfd werd voor de aanleg van de Kegelkaai.

De molen komt reeds voor in 14de-eeuwse documenten voorkomt en werd voor 1669 werd herbouwd. Hij behoorde tot aan het Kapittel van de Sint-Hermeskerk van Ronse.

In 1669 liet de baron van Ronse aan de molenaar van het Kapittel toe bij de boeren het graan te gaan halen (ketsen), op voorwaarde dat men een schriftelijke aanvraag deed.

Op het kadasterplan van Ronse van 1684 staat de "Kerckhof of Capittelmeulne" ingeschreven als gelegen in de 4de Wijk of het Vrije van St.-Hermes of kortweg de Vrijheid genoemd, perceel 41, kaart van de binnenstad. Er is geen eigenaar aangegeven, maar het is ons bekend dat ook deze watermolen toebehoorde aan het Kapittel van de Sint-Hermeskerk te Ronse. Bij de molen kwam een grote spaarvijver voor, gelegen op perceel n r. 28, eigendom van kanunik Jaspart Surmont.

"In de nacht tusschen den 22 en 23 november 1857 zijn kwaaddoeners bij de beklimming gedrongen in het gebouwd wordende huis van den heer Benoni Vandergheynst, mulder te Ronse, waer zij de plaesteren versierselen van de plafonds van twee zalen verbrijzeld hebben", zo meldt een plaatselijk weekblad.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Vander Gheynst Jan, brouwer in Ronse
- voor 1845, verkoop: Vander Gheynst Benjamin, brouwer in Ronse
- 08.11.1862, deling: a) Vander Gheynst Jan-Baptist, minderjarige te Rosne, b) Vander Gheynst Leon, minderjarige te Ronse, c) Vander Gheynst Auguste, minderjarige te Ronse en d) Vander Gheynst Zoé, minderjarige te Ronse (notaris Robette)
- 08.10.1883, verkoop: a) Vandenbroucke Gustaaf, te Ronse en b) Cambier Cyriel, te Ronse (notaris Demalander)
- 03.01.1888, maatschappij: Vennootschap Cambier Cyriel Ronse C°, te Ronse (notaris Raepsaet)

Vanaf 1851 oprichting van een katoenweverij door Boudewijn Béatse bij de Molenbeek, later onder meer Béatse-Beaucarne, G. Vandenbroucke, Cyr Cambier & Cie en tenslotte onder Léon Cambier uitgegroeid tot één van de indrukwekkendste complexen van de stad, gesloopt met uitzondering van de directeurswoning in 1980. Nieuw rooilijnplan van 8.06.1869 voor de Zuidelijke straatzijde (nummers 8-18, eenheidsbebouwing met twee en een halve bouwlaag en gecementeerd parement).

Bij de Watermolenstraat 20, behouden grote toegangspoort met arduinen schamppalen van de voormalige "Brasserie du Vieux Moulin" of brouwerij-distillerie Vandergheynst aan de Wijnstraat, die midden de 19de eeuw ook eigenaar was van de oude kapittelmolen

De watermolen werd in 1890 gesloopt. Bij wegenwerken in 1955 zijn de funderingen van de molen in ijzerzandsteen teruggevonden.

Lieven DENEWET, Julien VANDEPUTTE & Herman HOLEMANS

Archieven
Stadsarchief Ronse, "Landt ende Caertboeck", 1A684.

Werken
Emmanuel-M. (Br.) - Mora N., "Eigen schoon, De watermolens van Ronse en wat er mee in verband staat", s.l., s.d., p. 69-74.
Deconinck J, Een onbekende kaart van de vrijheid van Ronse uit 1623,(Annalen GOKRTI, XXXIX, 1985, p. 92-93).
Vandeputte J.L.Th., "De molens van het arrondissement Oudenaarde, Uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 157-159.
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten O-R", Opwijk, Ons Molenheem, 2006, p. 60.
"De watermolens van Ronse vervulden een grote rol in de plaatselijke nijverheid", in: Het Laatste Nieuws, 19.10.1960.
R. Vandevijvere, "Watermolens van Ronse", in: Vooruit, 22-23 maart 1969.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
Bogaert C., Lanclus K., Tack A. & Verbeeck M., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Kanton Ronse, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N3, Brussel - Turnhout, 1998.