Houthalen (Houthalen-Helchteren), Vlaanderen - Limburg
- Naam
- De Genaderse Molen, Molen van Tenhaagdoorn
- Ligging
- Springstraat 10
3530 Houthalen (Houthalen-Helchteren)
't Genaderen
op de Laambeek
kadasterperceel F802
Vlaanderen - Limburg
- Geo positie
- 51.014881, 5.396560 (Google Streetview)
- Eigenaar
- Familie Baeten
- Gebouwd
- 1250 / 1788 / voor 1840 / 1864
- Type
- Bovenslag watermolen
- Functie
- Korenmolen
- Kenmerken
- Gebouw grondig gewijzigd
- Gevlucht/Rad
- Houten bovenslagrad
- Inrichting
- Verwijderd
- Toestand
- Gerenoveerd tot restaurant, hersteld rad kan draaien
- Bescherming
- niet,
Niet beschermd - Molenaar
- Geen
- Openingstijden
- Openingsuren van het restaurant, woensdag t.e.m. zondag, tel. 011.60.58.60
- Database nummer
- 560
- Ten Bruggencatenummer
- 50560
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Genaderse Molen (genoemd naar de plaatsnaam) werd in 1250 gebouwd, maar hij stond ongeveer 500 meter stroomopwaarts ten opzichte van de huidige molen.
In 1788 werd een aftakking van de Laambeek gemaakt om water naar de watermolen te voeren. Deze beek loopt bovenop een 700 meter lange aarden aquaduct. Zo creëerde men een verval van vier meter, nodig voor de nieuwe bovenslagmolen die zo meer slagkracht had.
Eigenaars na 1840:
- voor 1844, eigenaar: Claes Pieter, molenaar te Houthalen
- 1847: en kinderen
- 1857, erfenis: Claes Hubertus, broer en zus, landbouwers te Houthalen
- 1872, verkoop: Claes Pieter, pastoor te Diepenbeek
- 1884? verkoop: Baeten-Lijnen Egidius, molenaar te Houthalen
- 1900: en kinderen
- 1847, erfeis: Baeten-Baeten Victor, landbouwer te Houthalen
- 1950, deling: Baeten-Gerits Pieter, maalder te Houthalen
De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 3 januari 1849 de vastgestelde pegelhoogte van slechts 0,350 meter goed. De toenmalige eigenaar was Pieter Claesen en zijn kinderen.
Voor 1844 werd (op het perceel F803) een waterhennepmolen toegevoegd, maar deze werd in 1857 weer opgeheven; het gebouw bleef verder bestaan als landgebouw.
In 1864 gebeurde een gedeeltelijke herbouw van de graanmolen.
De molen bleef in werking met waterkracht tot in 1950, toen men overschakelde op elektriciteit. De molen bezit een zeldzaam houten bovenslagrad. Het gebouw werd in 1987-'89 grondig verbouwd en gerenoveerd tot restaurant. Ook het houten waterradaan het bijhorende restaurant werd hersteld en kan los draaien. Het binnenwerk is echter verdwenen.
Dankzij de provincie, het Regionaal Landschap Lage Kempen en de financiële ondersteuning van de Quick Wins voor plattelandsproject 'De Wijers' werd de aquaduct in 2010-2011 hersteld. Verschillende bomen, bovenop de dijk, moesten worden gekapt, aangezien ze de stabiliteit van het aquaduct in gevaar brachten. Verder kregen heel wat oude eiken ook een verzorgingsbeurt en werden enkele knelpunten van de beek aangepakt. Tegelijkertijd werden nieuwe, streekeigen bomen aangeplant die geen gevaar vormen voor het aquaduct. Het aquaduct is een mooi voorbeeld van de beïnvloeding van de natuur door de mens. Aan het restaurant werd een infobord geplaatst over de geschiedenis van de molen en het aquaduct.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
"Molen Ten Haagdoorn (Houthalen)", in: Molenecho's, IV, 1976, p. 4-5;
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.
R. Van Ryckeghem, "Twee Limburgse niet-beschermde watermolens: Halen en Houthalen", Molenecho's, XXXI, 2003, nr. 4, p. 275.
C. Barbay en M. Kellens, "Meulenberg: kleurrijk leven tussen watermolen en steenkolen", Reeks: "Wijk in de Kijker, deel 7", Houthalen-Helchteren, 2011, 70 p.
"De Tenhaagdoornmolen te Houthalen", Ons Molenheem (Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem), 1997, nr. 4, oktober-december, p.115-117
Persberichten
"Ontdek de Genaderse Watermolen en het mijnverleden tijdens Open Monumentendag", Het Belang van Limburg, 05.09.2010.
Ralph Gregoor, "Bomen op oude dijk bedreigden stabiliteit. Aquaduct Genaderse watermolen is hersteld", Het Nieuwsblad, 06.10.2011.