Molenechos's Homepage Molenechos.org

Langemark (Langemark-Poelkapelle), Vlaanderen - West-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Molen Igodt, Sint Jelinsmolen
Ligging
Brugseweg 20
8920 Langemark (Langemark-Poelkapelle)
zuidoostzijde
Sint-Juliaan
3,1 km Z v.d. kerk
kadasterperceel F697
Vlaanderen - West-Vlaanderen
Gebouwd
1776
Verdwenen
1914-15, werd bunker
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen, oliemolen
Bescherming
niet,
Database nummer
5529
© Prentkaart Nels. Verbouwd tot bunker-uitkijkpost

Beschrijving / geschiedenis

Molen Igodt was een houten graan- en oliewindmolen, type driezolder-staakmolen, in Sint-Juliaan, aan de zuidoostzijde van de Brugseweg, naast het huidige huisnummer 20,  bij de  boerderij "Vanheule farm" zoals de Engelsen het noemden tijdens de eerste wereldoorlog. De vroegere molenplek is thans onbebouwd (weiland).

Bernard Vandermeersch uit Passendale kreeg op 26 september 1776 het octrooi van de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia voor de oprichting van een graan- en oliewindmolen op een stuk grond dat hij bezat, gelegen binnen de heerlijkheid "de Vynck ambacht". Bernard Vandermeersch motiveerde zijn verzoek met te stellen dat er in de grote parochie Langemark slechts één kleine rosoliemolen bestaat en om de bewoners aan te moedigen om koolzaad te telen ("à la culture du colsat"). Er was o.m. verzet van molenaar Gerard Verfaillie van de "Steenackermolen".

Eigenaars:
- 1776, oprichting: Vandermeersch Bernard, Passendale
- voor 1834, eigenaar: Vandermeersch-Vuylsteke Franciscus, de weduwe en de kinderen, molenarin de Langemark
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe)
- 05.03.1872, verkoop: Vanheule-Vermeersch Fidelis Amandus, landbouwer te Langemark (notaris Elleboudt)
- 26.03.1881, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Fidelis Vanheule)
- 13.01.1906, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Vermeersch van Fidelis Vanheule)
- 05.07.1906, verkoop: Vanheule-Ghesquière Petrus Jacobus, rentenier te Langemark (notaris Detavernier)

De landbouwersfamilie Vanheule liet de molen uitbaten door Arthur Igodt. Het molenaarsgezin moest op 20 oktober 1914 de wijk nemen voor het dreigende oorlgosgevaar. Franse troepen deden de molen korte tijd later kantelen door een teerling op te blazen.

In 1914-1915 werd de molenkast omgebouwd tot 'abris-uitkijkpost' versterkt met en ondersteund door bakstenen en beton. Deze observatiepost liet toe de bewegingen op het front beter te volgen. In oktober 1917 waren de Duitsers uit het dorp, gedreven richting Passendale. Te St.-Juliaan kwam een munitiedepot waarin zich van alles bevond: munitie, zandzakken, schoppen, waterkannen, enz. Het materiaal werd met smalspoorlijntjes vanuit Ieper tot Sint-Juliaan gebracht. Daar werd het overgeladen op muilezels die het verder frontwaarts brachten: eerst over een plankenweg, dan over een pad gemaakt uit stenen afkomstig van de huizen. Als zelfs de muilezels niet meer verder konden door de modder, werd de lading op het laatste eind met mankracht, al ploeterend door de modder, ter plaatse gebracht.

Van deze bunker-uitkijkpost bestaan een aantal foto's. Er bestaat ook een prentkaart "The Mill. St. Julien" waarop we een deel van de standaard zien met een kollergang. De personen die tussen de puinen staan zijn O. Maes, J. Debrouwer en J. Verhaeghe.

De molen werd niet meer herbouwd. De familie Igodt-Vandenbroucke bouwde in Poperinge een nieuw bestaan op met een graanhandel. Aan de overzijde van de Brugseweg (nr. 31), tegenover de Felix Nadarstraat, kwam na de eerste wereldoorlog een nieuwe mechanische maalderij tot stand (Rahaël Willaert), waarbij het gebouw met typisch dakkapel voor het luiwerk nog bestaat.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1904 (oprichting, 26.09.1776, met grote figuratieve kaart met aanduiding van molens in Lagemark, Westrozebeke, Passendale, Sint-Jan, Pilkem, Bikschote en een overzicht van de gebruikers van deze molens).

Werken
Michel Gheeraert, "Langemark, Poelkapelle, Bikschote, St.-Juliaan, Madonna in oude prentkaarten (anno 1900-1916)", Langemark-Poelkapelle.
"Langemark-Poelkapelle graag gezien", De Klaproos, Koksijde, 2004.
John Verpaalen, "Molens van de frontstreek", Koksijde, De Klaproos, 1995, p. 90-93;
Roland Annoot, "De molens in het Westland", Ieper, 1950;
J. Maes, "De Roobaard en andere molens te Langemark (Vlaamse windmolens, 131)", in: De Belgische Molenaar en Levende Molens, jg. 74 (1979), nr. 12 (22 juni), p. 155-1157, ill.;
J. Maes, "Nog over Langemarkse molens en de pijpegale (Vlaamse windmolens, 132)", in: De Belgische Molenaar en Levende Molens, jg. 74 (1979), nr. 17 (7 september), p. 217-218, ill.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Kinrooi, 1997.

Overige foto's

Molen Igodt, Sint Jelinsmolen, Langemark (Langemark-Poelkapelle), Verbouwd tot bunker-uitkijkpost | Database Belgische molens
© Verbouwd tot bunker-uitkijkpost
Molen Igodt, Sint Jelinsmolen, Langemark (Langemark-Poelkapelle), Verbouwd tot bunker-uitkijkpost | Database Belgische molens
© Verbouwd tot bunker-uitkijkpost
Molen Igodt, Sint Jelinsmolen, Langemark (Langemark-Poelkapelle), Verbouwd tot bunker-uitkijkpost | Database Belgische molens
© Verbouwd tot bunker-uitkijkpost
Molen Igodt, Sint Jelinsmolen, Langemark (Langemark-Poelkapelle), Foto Stijn Butaye, 2010. Huidig zicht op de standplaats: weide van dhr. Willy Vanaverbeke | Database Belgische molens
© Foto Stijn Butaye, 2010. Huidig zicht op de standplaats: weide van dhr. Willy Vanaverbeke