Wortel (Hoogstraten), Vlaanderen - Antwerpen
- Naam
- Molen van Wortel, Molen Schellekens
- Ligging
- Kolonie 51
2323 Wortel (Hoogstraten)
noordwestzijde
kadasterperceel B62
Vlaanderen - Antwerpen
- Gebouwd
- 1825, uit hout / 1905-06, in steen
- Verdwenen
- 1904, brand / 1960, onttakeld / 2001, sloop romp
- Type
- Staakmolen, later stenen bergmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 5443
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Molen van Wortel of de molen Schellekens (eigenaars-molenaars sinds 1842) was eerst een houten en later stenen korenwindmolen op de noordwestzijde van Kolonie (nr. 51).
In 1824 gaf koning Willem der Nederlanden de toelating om een houten standaardmolen van Harveng (Mons, Hainaut) naar Wortel over te brengen.
Rond 1830 werd de molen als volgt omschreven in een kadastraal document: "houten standaartmolen, redelijk sterk gebouwd, hebbende twee paar steenen welke niet gelijktijdig werken, dezen molen is genoegzaam gunstig gesitueerd tusschen het dorp en de vrije Calonie Zuidfrederiksoord. De pachter is Franciscus Dens, burgemeester te Wortel".
We zien hem aangeduid in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) en op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850).
De standaardmolen brandde af in 1904 en werd een jaar later vervangen door een stenen bergmolen. De bakstenen kuip kreeg bandversiering en boogstenen van gesinterde baksteen; stellinggaten ter hoogte van de smeerzolder; geschrankt geplaatste korfbogige muuropeningen, een korfbogige en getoogde doorgang in de belt. De roeden en het roerend werk werden gehaald van een molen uit Rijpwetering-Alkemade bij Leiden (Zuid-Holland, NL) en werden per schip vervoerd tot in Rijkevorsel.
De roeden werden verdekkerd, later omgezet in verbusseling. Eén roede brak in een storm in 1954, de andere roede brak in 1956. Er werd verder gemalen met een dieselmotor.
In 1960 werden de kap, vangwiel, wieken en gietijzeren molenas verwijderd en vervangen door een gedrukte kegelvormig dak. De belt werd gedeeltelijk verwijderd voor de bouw van de maalderij. De molenas werd overgebracht naar Hulste (Harelbeke) waar hij nu nog aanwezig is. Sinds 1974 was er elektrische aandrijving.
Begin jaren 1980 moesten de zolders en het roerend werk plaats maken voor de inbouw van een metalen graansilo voor de maalderij (veevoeders) Schellekens. De romp werd in 2001 gesloopt. Sommige onderdelen werden gebruikt voor de molen van Dassemus (NL).
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De la Roche de Marchinnes
- later, eigendom: a) Dens Marie Anne, weduwe Van Hoogten landbouwster te Wortel, b) Dens Catherine, zonder beroep te Wortel, c) Thérèse, echtgenote Vos, dagloner te Wortel, d) Dens François, landbouwer te Merksplas, e) Dens Angeline, echtgenote Snels, landbouwer te Vosselaar, f) Dens Jozef, molenaar te Wortel en g) Dens Julie, echtgenote Ente, bediende te Veenhuizen
- 14.02.1842, verkoop: Schellekens-Bolckmans Jean Pierre, burgemeester te Wortel (notaris Diercks)
- 21.06.1877, gift: Schellekens-Snels Francis, molenaar te Rijkevorsel (notaris Regemortier)
- 21.08.1892, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Snels)
- 17.11.1899, gift: Schellekens-Servaes Louis Jozef, molenaar te Worel (notaris Van Regemorter)
- 25.07.1943, deling: Schellekens-Coppens Florent François Geeraard Alfons, molenaar te Wortel (notaris Eyskens)
- 10.05.1974, verkoop: Schellekens-Dries Hendrik Geeraard Frans, molenaar te Wortel (notaris Mercelis)
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven
Agentschap Onroerend Erfgoed provincie Antwerpen, archief, dossier A/0973.
Werken
Monumententocht. Zondag 20 augustus. Wortel/Hoogstraten en Merksplas, brochure onder leiding van de Koning Boudewijnstichting, sine loco, 1989.
De Sadeleer S. & Plomteux G., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Hoogstraten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16N4, Brussel - Turnhout, 2002.
Diriken P., Toeristisch-recreatieve atlas van Antwerpen, De Kempen, Geogids Noorderkempen-West, sine loco, 1996, p. 46-50.
Lauwerys J., Wortel. Bouwstoffen voor een geschiedenis, in Jaarboek van Koninklijk Hoogstraatse Oudheidkundige Kring, L, 1982.
Wortel, weet je nog..., Wortel, 1982.
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens der Noorder- en Oosterkempen, Nieuwkerken, 1980, p. 121-122.
Herman Holemans, "Provincie Antwerpen - Volledig overzicht van bestaande & verdwenen wind- water- & rosmolens", Kinrooi, Studiekring "Ons Molenheem", 1986, p. 78.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens in de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten P-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2011.
Els De Kinderen, artikel in De Belgische Molenaar.
Mailberichten
Niek van Eekelen, Roosendaal, 13.08.2014.
John Verpaalen, Roosendaal, 23.04.2020.