Molenechos's Homepage Molenechos.org

Deurne (Antwerpen), Vlaanderen - Antwerpen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Watermolen op Scintfort
Ligging
Scintfort
2100 Deurne (Antwerpen)
Hage
Immerseel
grens met Wommelgem
op het Groot Schijn
Vlaanderen - Antwerpen
Gebouwd
voor 1209
Verdwenen
voor 1469, brand
Type
Onderslag watermolen
Functie
Korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
5434

Beschrijving / geschiedenis

De Watermolen van Scintfort was een graanwatermolen met onderslagrad op het Groot Schijn. Hij stond bezuiden het Roggeveld, te Scintfort (Ten Eeckhoven of Papenhof), op de grens met Wommelgem.

De watermolen werd voor 1209 gebouwd. Dan verklaarde Hendrik I, hertog van Lotharingen, dat Willem van Crainhem en zijn neef Gillis aan hun aanspraken verzaakten op een dijk nabij de watermolen Scinfort, en dit ten voordele van de kanunniken van Lier.

Later kwam de molen toe aan de heren van Immerseel. Op Immerseel, te Hage, draaiden op het Groot Schijn ooit twee watermolens (de ene in Deurne, de andere in Wommelgem). In 1161 bevestigde hertog Godfried de abdij van Sint-Michiels in het bezit van al haar goederen waaronder "curtem de Hage cum molendino de Immerseele".

Ook in 1186 bevestigde Nicolaas, bisschop van Kamerijk (Cambrai), dat de Sint-Michielsabdij een molen bezat op het Groot Schijn. Later kwam deze watermolen, alsook de molen te Scintfort (Deurne) toe aan de heren van Immerseel.

Op 9 maart 1464 werden beide molens door Jan Van Deurne, rentmeester van Immerseel, verhuurd aan Jacob van den Hese ("drye moelens, te wetene den wintmoelen te Wommelgem met noch twee watermoelens t Ymerseele metten woenhuyse metten wechghelde datmen heffende is van den dycke t Ymerseele"). De verhuring werd bepaald voor een termijn van twaalf jaar ("de coerenmolens mits 32 sisters rogs sjarelicx ende slachmoelen omme 5 ponde 10 schellingen grooten brabants").

Voor het jaar 1469 brandden de watermolens uit: "d'eene enen coerenmoelen en dander een smoutmoelen die binnen corte jaren affgebrant sijn".

Elisabeth van Immerseel, echtgenote van ridder Godfried Van Vilaein, verkocht in 1472 de verbrande molen(s) aan de stad Antwerpen met de belofte er geen andere op te richten. Er werd een spuihuis in opgericht voor het opvangen van de waters van het Schijn, die de nieuwe Herentalse vaart moesten voeden. De verkoopsakte vermeldt: "... huenen watermolen metten arken, bruggen, dycke mitten stroemene ende loope vanden water als zij hadden ende houdende was binnen Dorne die geheeten was die molen t Ymerseele ende die mitten hyuysingen voerseyd affgebrant is..." en "... item is voert voerwaerde dat de stadt van Antwerpen gheen watermolen inde Schijnt binnen der herlichheyt van Wommelgem en sal setten noch doen setten noch laten setten..." De verkoop gebeurde tegen een lijfrente van twee pond grooten Brabants.

 Het spuihuis werd in 1914-1918 door brand vernield.

Literatuur

T. De Vrij, "Deurne bij Antwepen. Geschiedkundige schets", Antwerpen, 1954.
P. Goetschalckx & B Van Doninck, "Oorkondenboek der abdij van Sint-Bernaards aan de Schelde", I, 1909.
J. Laenen, "Deurne en Borgerhout vanaf den oorsprong tot in het begin der XIVde eeuw", Mechelen, 1929.
F. Prims, "Geschiedenis van Borgerhout", Antwerpen, 1936.
J. Proost, "Gemeente Deurne. Sint-Rochusparochie", z.p., z.d.
J. Stockmans, "Geschiedenis van Deurne en Borgerhout", I-II-III, Brecht, 1895-1897-1899.
J. Van Thillo, "De molens van Deurne-Borgerhout", in: 't Lauwerkransken, III, 1960, p. 75-79.
H. Holemans & P.J. Lemmens, "Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwerpen", Nieuwkerken, Ten Bps - Nieuwkerken - Studiekring Ons Molenheem, 1983, p. 46-47.
Herman Holemans, "Provincie Antwerpen. Volledig overzicht van bestaande & verdwenen wind- water- & rosmolens", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1986, p. 25.
G. Kockelberg, "Historische molenvermeldingen in en om Antwerpen", Antwerpen, 1986, p. 103.
Hugo Lambrechts-Augustijns, "Akkoord voor een nieuwe molen te Deurne", Heemkring Aartselaar, jg. 2006, nr. 2, p. 23-25.
Hugo Lambrechts-Augustijns, "De molen van Hoofdvunder te Deurne", Heemkundig handboekje voor de Antwerpse regio (Gitschotelbuurschap Borgerhout), jg. 2000, nr. 2.