Molenechos's Homepage Molenechos.org

Oordegem (Lede), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Molen Matthijs, Molen van Oordegem
Ligging
Molenhoek 144
9340 Oordegem (Lede)
zuidoostzijde
grens met Smetlede
Voorste Molenkouter
1,1 km ten N v.d. kerk
kadasterperceel B392
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
Gebouwd
voor 1500 / na 1600 / 1759
Verdwenen
ca. 1580 (oorlog) / 1910 (sloop)
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Database nummer
5277
© Van Rossen Wilfried

Beschrijving / geschiedenis

Molen Matthijs, genoemd naar de uitbaters, was een houten korenwindmolen aan de zuidoostzijde van de Molenhoek (nr. 144), op de grens met Smetlede, op 1,1 km ten noorden van de kerk van Oordegem. Tot en met de 18de eeuw was hij de enige windmolen van Oordegem, vandaar de eerste benaming "Molen van Oordegem".

De staakmolen bestond al in het begin van de 16de eeuw. Hij was eigendom van de heerlijkheid van Oorde­gem. Hij werd verpacht en bracht in de 17e eeuw 33 pond groten 's jaars op. De ingezetenen van Oordegem, Smetlede en Ottergem waren er ver­plicht hun graan te laten malen en de maalrechten af te staan aan de heer.

De staakmolen wordt vernoemd in de penningkohieren van Oordegem van 1571 (f° 19r°): "Willem Danys haudt in pachte van mijnheer van Mastaing de wintmuelen van Oordeghern tsiaers in ghelde 5 p. gr. ende 22 ghentsche halsters rogs, die ghetacxeerdt up 5 p. 8 schell. gr. ende noch 15 ghentsche halsters taerewe ghetocxeerdt 4 p. 6 scheIl. 8 gr. ende de voorn. mulder moet noch doghen ende betaelen anden helegheesten van Oordeghem (Heilige Geest, Armraad) ende Smet telede in ghelde 16 schell. gr. ende bovendien 6 halsters 3 muekens rogs getocxeerdt 33 schell. gr. Compt tsamen de prijs tot 16 p. 19 schell. 8 gr. ts(jae)rs".

We zien hem aangeduid op:
- Fricxkaart (1712)
- Villaretkaart (1745-1748) met het symbool van een staakmolen en met de benaming "Moulin d'Oordeghem"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen en met de benaming "Moulin d'Oordeghem"
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een staakmolen

Pachters en eigenaars

- 1686: Jan De Kerpel mulder van "de windtmeulen" van Oordegem.
- 1691: Jan De Backer.
- 1695: Judocus Martens
- 1701: Adriaen Coorde
- 1802: Weduwe Rumoldus Matthijs, pachteres.
- voor 1834, eigenaar: Matthijs-Buvé Adriaan Frans, molenaar te Smetlede
- 25.10.1877, erfenis: Matthijs Adriaan (voor 1/2) en de kinderen (voor 1/2) (overlijden van echtgenote Buvé)
- 10.03.1899, erfenis: a) Matthijs August, zaakwaarnemer te Oordegem, b) Matthijs Ferdinand, c) Matthijs Anna Catherina en d) Matthijs Karel Lodewijk (overlijden van Nathalia Matthijs)
- 14.10.1901, erfenis: a) Matthijs Auguste, b) Matthijs Karel en c) Matthijs Anna Catherina (overlijden van Ferdinand Matthijs)
- 09.12.1906, erfenis: a) Matthijs Karel en b) Matthijs Anna Catherina (overlijden van Matthijs Auguste)
- 14.02.1907, erfenis: Matthijs Anna Catherina, molenarin te Smetlede (overlijden van Matthijs Karel)
- 13.12.1907, erfenis: Matthijs-Venneman Karel Lodewijk, molenaar te Smetlede (overlijden van Matthijs Anna-Catherina)

Het bovenstel waaide af in 1850, maar de schade werd aanstonds hersteld.

De staakmolen werd in 1910 gesloopt. De laatste molenaar Charles Louis Matthijs was ondertussen begonnen malen met een stoommaalderij.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren, 1571, f° 19r°.
- Fricxkaart (1712)
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
- Land van Aalst, XI, p. 192
- Bart Van Langenhoven, "Wind- en watermolens te groot-Lede", in: Ken uw Dorp, Jaarboek van de heemkundige kring Heemschut-Lede", nr. 18, 1991, p. 19-53;
- F. De Potter & J. Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, Gent (1900), reeks V, dl. III.
- Richard De Gendt, "Oordegem nederzetting, heerlijkheid, gemeente", 1987, 688 p.
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962);
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten 0-R", Opwijk, 2006, p. 15-16.