Molenechos's Homepage Molenechos.org

Zomergem, Vlaanderen - Oost-Vlaanderen

Verdwenen molen

karakteristiek

Naam
Molen Verschae, Sterremolen
Ligging
Westeling
9930 Zomergem
bij Alfons Sifferstraat
kadasterperceel D1020c
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
toon op kaart
Gebouwd
1874
Verdwenen
1913, sloop
Type
Staakmolen op torenkot
Functie
Korenmolen, houtzaagmolen
Database nummer
5255
© Prentkaart tussen 1900 en 1913, edit. De Nève & Colpaert, Zomergem. Verzameling Ons Molenheem. Op de voorgrond eigenaar-molenaar Charles Verschae en zijn zus Leonie.

Beschrijving / geschiedenis

De Molen Verschae aan de Westeling (een zijweg van de Alfons Sifferstraat, de vroegere Kloefkappersstraat) richte August Verschae, molenmaker te Zomergem, een bijzondere windmolen op. De benaming Sterremolen was wellicht ingegeven door het speciaal wiekenkruis (zie hierna), dat bij het draaien het effect gaf van een driekoningenster.

Bovenop een hoge brede kuip was de staakmolen opgetrokken. Hij was voorzien van een speciaal wiekenkruis met acht wieken, die aan de buitenzijde verbonden waren door een krans met roterende kleppen (58 in totaal). Molenmaker August Verschae had zich laten inspireren door het Amerikaans stelsel. In De Werkman van 9 oktober 1874 (o.m. overgenomen in De Scheldegalm van 11 oktober 1874) lezen we: "In Zomergem is een wonderwerk te zien, namelijk een nieuwe windmolen staande in de Kloefkappersstraat, draaiende met 56 zeilen, die zichzelven in de wind steken, zich ontvouwen en opvouwen. De molen zou bij stormwind niet rasser draaien dan bij stillen wind, en men zou er drie bedrijven mee kunnen uitvoeren, te weten: graan malen, zaad stampen en hout zagen.

Toch was dit zogenaamd wonderwerk niet vrij van risico's. Op 12 maart 1876 waaide de molen "in stukken". De schade werd geraamd op 20.000 frank. De schade werd hersteld. We vermoeden dat het wiekenkruis  toen een aangepast uitzicht kreeg.
In 1890 werd een stoommachine geplaatst. De omschrijving "korenstoommolen" in het kadaster laat vermoeden dat geen gebruik meer werd gemaakt van de windkracht.

Na het overlijden van August Verschae op 3 juli 1900, volgde zoon Charles hem op.

In 1913 volgde de hele afbraak.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

De Werkman, 09.10.1874
De Scheldegalm, 11.10.1874.
De Werkman, 17.03.1876, p. 1
P. Van Hecke, "Enige woorden over de molens van Zomergem", in: De Belgische Molenaar, 15 augustus 1925; overgenomen in: De Belgische Molenaar & Levende Molens, XI, 1989, nr. 2, p. 14.
Zomergem vroeger en nu, Zomergem, 1982.
De Muynck Guy., Groot-Zomergem in oude foto's, Eeklo, Taptoe, I, 1992.
De Potter F.-Broeckaert J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, deel 8, Gent, 1864-1870.
Ryckaert M., Het bedrijfsleven te Zomergem, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 36, 1985.
Ryckaert M., Het kultuurlandschap van Zomergem in de voorbije eeuwen geschetst door een brok toponomie, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 20, 1969, p. 260-289.
Ryckaert M., De Zomergemse straatnamen voor 1800, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 18,1967, p. 278-295.
Ryckaert M., Zomergem, zijn heerlijkheden en hun heren, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 6, 1954, p. 67-164.
Ryckaert M.-Ryserhove A., Te Zomergem op bezoek, Maldegem, 1969.
Ryserhove A., Oud Zomergem (1-4), in "Ons Meetjesland", XIX, 1, 1986, p. 25-40; XIX, 2, 1986, p. 121-128; XIX, 3, 1986, p. 147-156; XIX, 4, 1986, p. 208-217.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962), p. 189.
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.
Bogaert C., Lanclus K. & Verbeeck M., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Waarschoot - Zomergem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N5, Brussel - Turnhout, 1994.

Overige foto's

Molen Verschae, Sterremolen, Zomergem, Detail van deze prentkaart. | Database Belgische molens
© Detail van deze prentkaart.