Pomperigge - III

De Pomperigge was een houten staakmolen, die aanvankelijk (voor 1500) als korenmolen buiten de Keizerpoort en buiten de Sint-Lievensvest stond.
In 1693 was hij ingericht als een oliemolen. In dat jaar moest hij wijken voor de aanleg van een nieuwe stadsverdediging. Eigenaar Jacobus Haeme(r)lynck demonteerde hem en bracht hem over naar Sint-Amandsberg.

Een latere eigenaar, Martinus de Louveny, kreeg op 14 mei 1725 toestemming om de molen nog eens te verplaatsen naar Oostakker-Meulestedekouter, waar hij eveneens ingericht was als oliemolen. De molen stond er aan de noordzijde van de vroegere Hoogstraat, aan de oostzijde van de spoorweg Gent-Dampoort naar Eeklo. Nu is de molensite volledig ingenomen door de haven van Gent. De molen stond precies op de kruising van het Grootdok en het Middendok, aan de oostzijde van de huidige Port Arthurlaan. Het perceel waarop de molen stond, ging in 1900 over van de gemeente Oostakker naar de stad Gent.

De molen werd op 16 december 1762 verkocht.

Vermeldingen:
- 1500: van eender coere wintmuelene … buuter keyserpoorten gheheeten de pomperigghe (Stadsarchief Gent, 330/41, 428 r°).
- 1762, 16 december: "Te koop ontrent Meulestede: eenen oliewindmeulen, genaemd de Pomperigge, met alle draeyende werken, alsmede het stenen oliehuys (Gazette van Gend, 16.12.1762).
- maart 1846: Publieke Verkooping van eenen gekalanten en welgelegen Olie- en Graenwindmolen te Oostakker achter Meulestede-Kapelle, genaemd de Pomperigge, met Berg, Op- en Afrede en alle de roerende en draeyende Werken, mitsgaders Woonhuys, Magazyn en Land daer medegaende, te samen groot 13 a 30 ca of 89 roeden; gebruykt geweest door de kinders De Brabander". Instel: woensdag 25 maert 1846 te drie uur ter herberg te Wondelgem aen de Meulestedebrugge." (Gazette van Gent, maart 1846)

We vinden hem afgebeeld met het bruin symbool van een staakmolen op de Ferrariskaart van ca. 1775. Na 1840 kreeg hij een ommuurde voet.

Eigenaars sinds 1830:
- voor 1834: Goossens-Heysbroeck Philippe, de weduwe en anderen, rentenierster tre Gent.
- 08.04.1846, verkoop: Vossaert Leopoldus, olieslager te Oostakker en (zijn schoonzuster) Van Ooteghem Françoise (weduwe Vossaert Henri), te Oostakker (notaris Predon).
- 28.04.1848, deling: Vossaert-Kesel Leopold, molenaar te Oostakker (notaris Eggermont).
- 22.09.1881, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Leopold Vossaert)
- 08.03.1884, verkoop: a) De Groeve Theophile, landbouwer te Oostakker en b) De Groeve Petrus Franciscus, molenaarster te Zelzate (notaris De Rudder)
- 02.01.1886, verkoop: De Groeve Theophile, molenaar te Oostakker (notaris De Rudder)
- 17.07.1901, vonnis: Stad Gent

Tijdens twee zitdagen, op 20 juli en 3 augustus in de herberg de Sterre op het gehucht Meulestede bij herbergier Joannes Baptista van Oydonck te Gent, wordt in het openbaar verkocht als koop I: een olie- en snuifwindmolen met de molenberg, de op- en afrede, magazijn en oliehuis, 86 roeden groot in erf, in Oostakker staande achter de Kapel van Meulestede, palende Z. de straat naar Oostakker; actueel onverpacht. Inlichtingen bij Jan Frans Martens te Gent in de Waaistraat. ("Gazette van Gend", nrs. 870, 872 en 877 van 19 en 26 juli, en 12 augustus 1802, of 30 messidor, 7 en 24 thermidor jaar X)

Op donderdagnamiddag 13 augustus 1891 beklom een dronken man, een zekere Standaert, ongehuwd en ca. 30 jaar oud, de molentrap, ondanks het verbod van molenaar De Groeve. Hij viel van de trap en stuikte op het hoofd. Toen men hem ter hulp kwam, leefde hij nog. maar bezweek voor de dokter of pastoor erbij kwamen. Men voerde het lijk naar het "dodenhuis" van Oostakker.

De molen werd in 1901 gesloopt.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Zie ook Gent, Pomperigge - I
            Sint-Amandsberg, Pomperigge - II

Archieven
Stadsarchief Gent, Reeks 330 (Wezenboeken), 41, 428 r°.

Gedrukte bronnen
- "Gazette van Gend", 16.12.1762.
- "Gazette van Gend", nrs. 870, 872 en 877 van 19 en 26 juli, en 12 augustus 1802, of 30 messidor, 7 en 24 thermidor jaar X (verkoopsadvertentie)
- "Gazette van Gend", nrs. 4733 en 4741 van 18.03.1846 en 05.04.1846.1846.
- "Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaanderen", 19.08.1891 (jg. 98, nr. 99), p. 3, kol. 1.

Werken
F. De Potter & J. Broeckaert, "Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen. Eerste reeks. Arrondissement Gent". Achtste deel, Gent, 1864-1870. Oostakker.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten 0-R", Opwijk, 2006.
M. Gysseling, Geschiedenis van Oostakker en St.-Amandsberg tot 1794, Oostakker, 1974.
R. Poelman,Oostakker in de l9de eeuw, s.l., 1976.
R. Poelman,Oostakker in de 20ste eeuw, s.l., 1981.
Luc Van Durme, "Inventaris van de namen van de middeleeuwse Gentse windmolens", Molenecho's, XL, 2012, 1, p. 28-36.
Luc Van Durme, "Klapwiekend vrouwvolk in het middeleeuwse Gent", in: "Voor Magda: artikelen voor Magda Devos bij haar afscheid van de Universiteit Gent", Gent, Academia Press, 2010, p. 705-718.
Noël Kerckhaert, "Oude Oostvlaamse huisnamen", Kultureel Jaarboek voor de Provincie Oost-Vlaanderen, nrs 4, 16, 21, 32, 34, 37 (1977, 1981,1983,1990,1991,1993)
Paul Huys, "Over de naamgeving van windmolens. Volkskunde in Vlaanderen. Huldeboek Renaat van der Linden". Brugge, 1984.
Paul Huys, "Molen en molenaar te kijk gesteld. Molinologische opstellen II", Gent, 1996.
Paul Huys, "Molensprokkelingen van anderhalve eeuw geleden", Molenecho's, jg. 30, 2002, 1? p. 50-53 (50).
M. Van Gent, "Nog eens over windmolens te Gent", Ghendtsche Tydinghen, III, 1974, 1 (januari), p. 32.
Mailbericht Patrick Gillis, 21.11.2014.