Neirste molen

De Neirste molen was een watermolen met onderslagrad op de Maarkebeek aan de zuidzijde van de huidige Wolfabriekstraat

Van de drie watermolens op de Maarkebeek te Leupegem bevond hij zich het dichtst bij de Schelde. Hij is duidelijk te zien op de stadsplattegrond van Oudenaarde. De molen werd dan ook de Neirste molen geheten aangezien hij het meest stroomafwaarts was gelegen. De molen perste in tegenstelling tot de Nonnemolen olie. Op de 16de-eeuwse plattegrond is de watermolen goed te bemerken, ter hoogte van de Meuleweg. Dit landwegeltje liep van de Puistraat naar de Schapendries. De naam van het pad verwijst naar deze molen. Op de kaart van Vincennes kon hij net niet worden afgebeeld.

Uit de penningkohieren van Leupegem, 1571, f° 23v°: Matthijs de Cnijf heijt in pachte jeghen d abdesse van Maegdendale eenen meulen gheh. de senursmeuten ende noch een meulen gheh. de nonnenmeulen alle beede cooren meulene ende ooc an elcke een stampmeulen ende noch een meulen gheh. de neirste meulen ligghende in de prochije van Melden ende noch ontrent 3 bunder lant ende gheweet... al tsamen huerende voor 192 p. parisis in ghelde ende 20 mudde mesteluyns ende noch 4 tonnen olije, raepolye oft Lysaetolye, tcooren ghextimert 33 p. 12 schell. par. elc mudde, ende dolye 36 p. par. elcke tonne, comt al tsamen 1008p. parisis.
Uit de penningkohieren van Leupegem, 1578, f° 18r°: In 1578wordt het koren getakseerd op 48 p. het mudde en de olie op 48 p. de ton.

De "Leughebeke", een beekje van om en bij de 200 meter ter hoogte van de Meuleweg, werd in 1523 gegraven bij de Neirste molen. Dit is o.m. te zien op het Landboek van Leupegem van 1645 en 1783.

De watermolen verdween voor 1745: we vinden hem immers niet meer terug op de Villaretkaart (1745-1748), noch op de Ferrariskaart (ca. 1775).

Lieven DENEWET

Archieven
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Leupegem, 1571, f° 23v°.
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Leupegem, 1578, f° 18r°

Werken
Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974;
J.V., "De water- en windmolens van Etikhove en Leupegem", in: Het Volk, 26.9.1960;
L. Vandevelde, "Leupegem in woord en beeld. De geschiedenis, het uitzicht, de mensen", Oudenaarde, V.V.V.M., 1978, 143 p.
"De geklasseerde Nonnemolen", in: "Het Leupegems Kroniekske", Oudenaarde, driemaandelijks tijdschrift Heemkundige Kring Leupegem, jg. 1 (1990-1991), p. 51-55, ill.;
Het Land van Aalst, 1959.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2002.
Julien Vandeputte, "De molens van Leupegem", in: Ons Molenheem, XXXV, 2010, 1, p. 7-12.
Cyril Carton, "Oudenaarde op kaart. Een grondige analyse van de 16de-eeuwse kaart van Oudenaarde van Jacob van Deventer", Masterthesis Universiteit Gent, 2009-2010.