Hammolen

De Hammolen was een houten korenwindmolen in de wijk "de Ham", een schaars bebouwd stadsgedeelte van Oudenaarde in de parochie Pamele, thans door de gekanaliseerde Schelde gescheiden van het centrum van Pamele. De staakmolen stond ten westen van de huidige straat De Ham, ten zuiden van Smallendam.

Deze staakmolen werd in 1384 opgericht in de wijk de "Ham" door de heer van Schorisse en werd aan de Bernardinnen van het Onze-Lieve-Vrouwehospitaal geschonken. De straat naast deze molen, haaks op de Ham, die de verbinding maakt met de Smallendam, werd sindsdien de Molenstraat genoemd.

De molen is niet te zien op de kaart van Deventer (midden 16de eeuw), maar wel op de maquette van Nézot en de stadplattegrond van Sanderus.

Ten oosten van de molen lag het zogenaamde "walleken" en ten zuiden ervan het zogenaamde "Sint-Jorishof" van de kruisboogschuttersgilde Sint-Joris. Het gildehuis bestond oorspronkelijk uit een versterkte arduinen toren, zogenaamde "Sint-Joristoren", ter verdediging van de Doornikse en Gentse Poort. Door de wet van 2 maart 1791 werd de gilde verbeurd verklaard en het Sint-Jorishof vernietigd. In 1802 werd het Sint-Jorishof teruggekocht en hersteld.

Door de Oudenaardse “Commissie van weldaedigheyd” werd op 4 september publiek verpacht: een korenwatermolen (= de Grachtmolen) en een windmolen (= de Hammolen), met een huis daaraan annex, onlangs uit de grond nieuw gebouwd, staande in het midden van de stad Oudenaarde “op een ader der Schelde”. Verpachting in de herberg “Sint-Sebastiaens-Hof” in de Kattestraat te Oudenaarde. (advertentie in de "Gazette van Gend", nrs. 1297 en 1298 van 21 en 25 augustus 1806.) 

Eigenaars:
- voor 1806, eigenaar: (van grond en gebouw) "Commissie van Weldadigheid", "Commissie van Openbare Bijstand", "Burgerlijke Godshuizen" te Oudenaarde
- 19.11.1851, verkoop (van het gebouw) Blyan-Van Camelbeke Napoleon, molenaar te Oudenaarde (notaris Liefmans)

De molen verdween al in 1855.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gedrukte bronnen
"Gazette van Gend", nrs. 1297 en 1298 van 21 en 25 augustus 1806.

Werken
J. Damman, "Toponymie van Oudenaarde", 1959.
J. L. Th. Vandeputte, De molens van het arrondissement Oudenaarde, Uit  hun geschiedenis, Oudenaarde, 1974, p. 246-247.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963), p. 63.
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten 0-R", Opwijk, 2006.
Bogaert C., Lanclus K., Tack A. & Verbeeck M., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Stad Oudenaarde met fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N1, Brussel - Turnhout, 1996.
Minnaert S., Inventaris van het landboek van Oudenaarde, p. 53.
Cyril Carton, "Oudenaarde op kaart. Een grondige analyse van de 16de-eeuwse kaart van Oudenaarde van Jacob van Deventer", Masterthesis Universiteit Gent, 2009-2010.