De Botermolen was een houten korenwindmolen, type staakmolen op teerlingen, aan de zuidzuide van de Nieuwlandstraat (nr. 9), op de hoek met de Molenstraat, op de Boterhoek (vandaar de molennaam) of in het gehucht Botermolen.

De staakmolen werd voor 1712 opgericht. De benaming Botermolen kan een verbastering zijn van "Boutmolen", zoals die in 1745-1748 op de Villaretkaart wordt aangegeven (ook al kenden de Franse kaartenmakers geen Nederlands).

We zien hem aangeduid op:
- Frickxkaart (1712) zonder molennaam
- Villaretkaart (1745-1748) met het symbool van een staakmolen en met de benaming "Bout Meule"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen op teerlingen en met de benming "Botter Molen"
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1840) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1845) met de benaming "Botermolen"
maar niet meer op de Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855). Wel vinden we er nog de benaming van het gehuchty "Boter molen H(ame)au".

Rond 1830 was de Botermolen in het bezit van Jan Jozef Lepère, landbouwer te Albi (F), later te Nazareth.
Emmanuel Joseph Borluut, rentenier te Gent, kocht de molen aan op  14 januari 1837 (akte notaris Bekaert).
De staakmolen waaide om op 11 maart 1846. Vreemd genoeg werd hij niet herbouwd.

Torie Mulders, pseudoniem van Hector Vindevogel, molenaar op de Bergmolen van Tiegem, kon de volgende getuigenis optekenen de verdwijning van deze molen.
"De Botermolen, die stond op de Boterwijk naast Lozer, is weggevlogen in 1849 (noot: moet 11 maart 1846 zijn).
Ze liep op vier punten door een vlage uit de Westen en de mulder vond het niet nodig zeil af te trekken, zooals hij het op Lozermeulen vlak voor zijnen neus zag doen.
Twee gebuurs schuilden onder de molen en een van hen, een beetje molenaar zijnde, was boven gegaan om een handje toe te steken.
De wind zette hem op het kot en, 't gewand miek rooden band en draaide, een papiermeuleke gelijk. 't Duurde alzoo een poos, de boezem scheurde, de staakpinne wrong uit en dan met een schok tuimelde de molen voorover en viel omverre.
De mulder zelve bleef, hoeweel gewond, het leven behouden, maar de twee geburen waren tusschen balken en steenen geradbraakt".

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Hector VINDEVOGEL

Archieven en landkaarten
- Frickxkaart (1712)
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1840)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1845)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
- Bijdrage tot de Geschiedenis van de Gemeente Nazareth, Zingem, 1975.
- F. De Potter & J. Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, deel 5, Gent, 1864-70.
K. Smith, Astene en Nazareth in de 2de helft van de XVIIIde eeuw. Een historisch-geografische studie, (onuitgegeven licentiaatsverhandeling R.U.G.), 1982.
- Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent, in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962)
- Herman Holemans, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004.
- Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (54).