Kleine Molen

De Kleine Molen was een houten korenwindmolen aan de oostzijde van de Sint-Jansstraat, ter hoogte van het huidige huisnummer 96, op 1 km ten noorden van de kerk van Wervik.

In 1637 sloten de molenaars van Wervik een onderling akkoord voor uitlevering van bakten in de verschillende wijken van Wervik: de meulenaere van de Berchmeulen, Martin Liagre van de Groote Meulen, Passchier Coorne van de Clytmeulen en Jan Pollet, meulenaere van de Cleene Meulen.

In 1669 was Robert Pollet pachter-molenaar van de "Cleenen meulen".

Op het einde van de 17de eeuw vestigden zich twee gebroeders-molenaars, Pieter en Francis Wullepit, zonen van Pieter Wullepit, te Menen. Ze waren afkomstig van Leisele. Pieter trouwde te Wervik in 1690 met Catarina Vanee en werd molenaar op de "Cleyne meulen". Broer Francis werd pachter van de "groote meulen" en huwde Catarina Delmotte. Bijna twee eeuwen bleven beide molens, van vader op zoon, door de Wullepits begaan. Andere loten van deze stam vestigden zich op andere molens in de omgeving, zoals de Zandvoordemolen en de Geluveldmolen.

Het begin van de Wullepits als molenaars te Wervik was zeker niet bemoedigend. Wervik en omligggende lag verdrongen en verdrukt door de ingelegerde Franse soldaten van koning Louis XIV. De verregaande opeisingen, plunderingen en vernielingen dompelde het volk in de diepste ellende. Bovendien mislukte de oogst in 1692 en 1693 twee jaar na elkaar. De molens lagen meer stil dan dat ze draaiden "ter cause van de groote dierte en de schaerscheid van de granen die de arme ingezetenen niet konden bekomen". Op 8 september 1693 "fourrageeren" de troepen te Wervik "doende alom groote schaede". Op 22 september daarna "wierd nog een generale fouragieringe gedaen maer sy en kregen nu niet veel buyt meer omdat sy te voren alles hadden weggenomen". Daarenboven brak de gevreesde pestziekte uit. Het stadje Wervik boekte 190 doden in 1693 en 173 in 1694. Op 22 maart 1693 stierf te Wervik aan de "contagieeuse sieckte" dame Cosma Spinola, dorpsvrouw van Wervik en gravin van Moeskroen. Zij was de bezitster van de Grote en de Kleine Molen te Wervik.

In de zomer van 1747 werd de Kleine Molen door de bliksem getroffen. De Wervikse schoolmeester Burchgraeve noteerde deze gebeurtenis als volgt in zijn dagboek: "Augustijn Lammens, in huwelijke met Francoise Wulleput springt van zijnen meulen den donder slaende in zijn hemdsmouwe en door het open borsthemde weer verdwijnende zonder nogtans gehinderd te zijn, hij loopt het Meesenwegelke in naer d'herberge de Reecke om een fermen dreupel, binst zijn vrouwe ontroerd lag door 't verschot". Françoise Wullepit kwam dit evenwel te boven en leefte nog 19 jaar (Zij overleed op 4 mei 1766).

Eigenaars-molenaars sinds 1834:
- voor 1834, eigenaar: Wullepit Clement Louis, molenaar te Wervik
- 18.05.1844, erfenis: de kinderen: a) Wullepit Cyriel, minderjarige te Wervik en b) Wullepit Adolphe, minderjarige te Wervik (overlijden van Clement Wullepit)
- 23.10.1862, verkoop: Wullepit Adolphe, molenaar te Wervik (notaris Lannoy - deel van Cyriel)
- 26.11.1866, verkoop: Berghe-Coillie Petrus, molenaar te Wervik (notaris Lannoy)

We zien hem aangeduid in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1842), op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Kleyne Molen"" en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855).

In 1884 verkeerde de molen al in vervallen staat. Hij was geleidelijk ingebouwd geraakt. In 1889 volgde de sloop.

Lieven DENEWET

J. Roelandt, "Eigen beleid van de molenaars in Wervik, 1636-1692", Biekorf, jg. 73, 1972, 1-2, p. 27-33.
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005, p. 46-47.
J. Maes, "Wervikse molens", in: De Belgische Molenaar, LIX, 1959, p. 190-192;
J. Maes, "Nog over Wervikse molens", in: De Belgische Molenaar, LVII, 1962, p. 127;
R. Defrancq, Bijdragen tot de geschiedenis van Wervik, 1960, 128 p., ill.; vol. 2, 1961, 225 p., ill.; vol. 3, 1966, 267 p.-XXX p., ill.
A. Mollet, Wervik vroeger en nu. Tweeduizend jaar lokale geschiedenis in beeld, Wervik, 1968.
J. Roelandt, "De Heerlijkheid Wervik", in: De Leiegouw, V, 1963, p. 177-207.
Zettingboek van Wervik, 1669.
Dagboek van Burchgrave, schoolmeester te Wervik, midden 18de eeuw.