Leenmolen

De "Leenmolen" was een houten korenwindmolen (type tweezolder-staakmolen op teerlingen) aan de Leenstraat. Op oude kaarten staat de Leenmolen aangeduid ter hoogte van de Leenzerkstraat. De molen is lang de enige bebouwing in de straat geweest.

De staakmolen werd opgericht in 1631. Andries Deruddere stapte in 1631 naar het kasteel bij de heer van Wingene, Jan van Haveskercke. Hij kreeg een stuk land in cijns voor de tijd van 50 jaar, om er een molen te bouwen. Dit was ook de aanleiding voor de vorming van de benaming "Leenmolen", dus als "molen op het leen". Deruddere plaatste er ook een rosmolen bij.

Kort daarop liet de baron een vierdubbele dreef (de Lange Dreef) aanleggen van de Lentakkermolne, voorbij het kasteel, naar de nieuwe Leenmolen. Dat is te zien op een kaart van de periode 1630-1660: de toegangsdreef loopt in het begin van de Rozendalestraat naar de Lentacker- en de Leenmolen. Ook in het landboek van Wingene van 1756 zien we vanuit de Rozendalestraat de toegangsdreef tot de Leenmolen. De Lange Dreef verdween later, tot grote opluchting van de molenaar, omdat de bomen voor belangrijfke windhinder zorgden.

In 1888 werd een stoommachine geplaatst. en in 1908 werd naast de molen een stoommaalderij gebouwd.

Eigenaars sinds 1834:
- 1834, eigenaar van de grond: de Croix-de la Grange Phillippus Josephus, de weduwe, eigenares te Dadizele
- later, eigenaar van het gebouw: a) De Craene-Landuyt François de kinderen en b) Gevaert, de kinderen
- 16.03.1855, erfenis: van de grond: de erfgenamen (overlijden van de weduwe de Croix)
- 16.03.1844, erfenis (van de grond): de Montmorency-de Croix Anne Edouard Louis Joseph, eigenaar te Parijs (F)
- 14.04.1858, verkoop van het gebouw: Rommel Carolus Ludovicus (weduwnaar Vandewiele Marie-Thérèse), molenaar te Waardamme (notaris Kesteloot)
- 25.02.1888 (van de grond) de Durforc Civrac de Lorge - de Montmorency Luxembourg Marie Louis August, eigenaar te Parijs (F) (onderhandse akte)
- 22.08.1889, verkoop van het gebouw: Rommel-Adriaens Felix, molenaar te Waardamme (notaris Wyffels)
- 23.09.1907, verkoop van het gebouw: Rommel August, handelaar te Waardamme (notaris Coucke, met een afpacht van 01.10.1907 tot 30.09.1950)

De molen kwam in 1858 in handen van Karel-Louis Rommel.

Tijdens de eerste wereldoorlog verboden de Duitsers om te malen, maar er werd voor de boeren veel 's nachts gemalen. Ze mochten komen wanneer het waaide, maar doorgaans moest de molenaar dat hen zelf zeggen. Op een nacht was er zo een regelmatige wind, dat er op twee uur tijd niet minder dan 50 zakken werden gemalen.

De molen werd in oktober 1918 door de terugtrekkende Duitsers in brand gestoken om niet als uitkijkpost te kunnen dienen voor dde aanrukkende verbondenen tijdens de gevechten aan de Ringbeek. De Duitsers maakten er niet veel spel van. Ze gooiden enkele schoven stro onder de molen, goten er een tweetal bidons benzine op en de vlammen deden hun werk. De brandende molen stortte onder een groot gekraak neer. Enkele Duitse soldaten op de naburige hofstede klapten in hun handen. De volgende morgen lag de molen nog altijd te roken.

De windmolen werd niet herbouwd. Er werd verder gemalen met de "lokomobiel" die er al stond ten tijde van Adolf Danneels. Deze lokomobiel kwam er uit noodzaak of de klanten zouden wegblijven. Ze wilden niet wachten en moesten onmiddellijk bediend worden, wind of geen wind.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven
Bisschoppelijk archief Brugge, Renteboek St.-Amandsche-Wingene, nr. C 119.
Rijksarchief Brugge, Gemeentearchief Wingene, nr. 71 (landboek Wingene, 1756)

Werken
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
S. Gilté S. & S. Baert S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wingene, Deelgemeente Zwevezele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL43, 2009.
G Lams, De Heerlickeden van Wingene, Wingene, 1973 (uitgave in eigen beheer)
G. Lams, Van Wenghina tot Wingene. 847-1977, Wingene, 1977 (uitgave in eigen beheer)
G. Lams & A. Vandewiele, Een verleden voor mensen van heden. Wingene en Zwevezele door de jaren heen, Roeselare, 1990.
Lieven Lams, Wingene, in F. Hollevoet, Als straten gaan ... praten, Tielt, 2005.
L. Lams, e.a., Fotoboek "Wingene, terug naar de 20ste eeuw", Ons Wingene, 2008.
J. Patteeuw, Feodaal overzicht van Wingene, in Ons Wingene, jaarboek 10 (deel 2), 2008, Wingene
J. Patteeuw, Wingene in oude kaarten van 1600 tot 1800, in Ons Wingene, jaarboek 5 (2002), Wingene, 20
O. Vanlaere, Wingene in oude prentkaarten, 1972.
Omer Vanlaere, Onze windmolens, De Roede van Tielt, 5(1974)1/2 blz. 63-67, 3 blz. 33-40; 6(1975)1 blz. 27-36.
Guido Lams, De acht windmolens van Wingene, Mededelingenblad Werkgroep West-Vlaamse molens, 18 (2002/2003), p. 195-198.
Lams Lieven, Markante gevels van woningen te Wingene en Zwevezele, in Ons Wingene, Jaarboek 6 (deel 2), 2003, p. 58.
Fotoboek "Wingene, terug naar de 20ste eeuw", Ons Wingene, 2008.
J(ules) F(raeyman), "De molen van Poelvoorde en zijn zeven gematen (Vervolg van bl. 94)", Biekorf, jg. 49, 1948, p. 115-118.