Molen van de Verlorenhoek

De molen van de Verlorenhoek (naar de ligging) of molen Degryse (naar de laatste molenaar) was een houten graan- en oliewindmolen aan de noordzijde van de Zonnebeekseweg (nr. 375), schuin tegenover de Begijnenbosstraat, in het gehucht Verlorenhoren, op 3 km ten noordoosten van het stadscentrum.

We vinden hem reeds aangeduid met het bruin symbool van een staakmolen op de Ferrariskaart van ca. 1775 en met een windmolensymbool op de kaart van Vandermaelen (ca. 1850), met de benaming "M(oul)in à Huile".

De driezolder-staakmolen werd opgericht in 1772. Martin Priem uit Zonnebeke vroeg op 26 maart 1772 de toelating tot de bouw van een windmolen om zowel graan te malen als olie te stampen op de Verlorenhoek, op de Sint-Jacobsparochie van Ieper-buiten. De "Conseil des Finances", die het dossier voorbereidde, vroeg eerst advies aan de "Receveur Générale des Domaines du Pais Retrocédé". Het openbaar onderzoek naar de heropbouw stelde geen enkel probleem. Het "avis publicq" werd er op drie plaatsen gepubliceerd. Het werd omgeroepen na de hoogmis in de Sint-Jacobskerk van Ieper op 26 april en aan de kerkpoort gehangen. Een tweede "avis" werd aan de poort van het kasteel van Ieper gehangen (ook op die parochie) en een derde werd opgehangen aan het cabaret "la potesse" op de "Cruypenaerde", van Joseph Godtschalck, omdat die herberg bekend stond als de vergaderplaats voor de schatters en pointers van de Sint-Jacobsparochie.

Omdat deze molen zowel van publiek belang was en er geen bezwaren waren ingediend werd de aanvraag ingewilligd. De bewoners van de Verlorenhoek moesten tot dan toe, nog volgens de aanvraag, ver gaan om hun graan te laten malen. In de aanvraag en de beoordeling ervan wordt enkel verwezen naar het malen van graan. De reden waarom de molen ook olie zou stampen, wordt er niet meer aangehaald. Het octrooi voor een gemengde koren- en oliemolen werd verleend op 22 juli 1772 door de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia.

Martin Priem was voor zijn koren- en oliewindmolen een jaarlijkse cijns van 2 1/2 hoet tarwe verschuldigd. Het eerste jaar betaalde hij het dubbele als een vorm van startgeld, een extra belasting die ook geheven werd bij iedere overdracht van de molen. De taxatie die in natura aangegeven werd, werd wel omgezet in geld.

Eigenaars sinds 1829:
- voor 1829, eigenaar: Burgerlijke Gasthuizen te Ieper
- 23.06.1835, verklaring: de erfpachter is Jacques Vandenbulcke
- 1840, erfenis (van het gebouw): de weduwe en deelhebbers (overlijden van Jacques Vandenbulcke)
- 08.10.1840, deling (van het gebouw): Vandenbulcke-Smagghe Leo, de weduwe en kinderen, olieslagers te Ieper (notaris Vaneecke)
- 16.08.1873, verkoop (van het gebouw): a) Degryse Henricus, molenaar te Dadizele; b) Degryse Felix, koetsier te Ieper en c) Degryse Sylvie, dienstmeid te Ieper (notaris Vaneecke)
- 23.09.1879, verkoop van het gebouw: a) Degryse-Vantomme Henri, molenaar te Ieper
- 10.06.1899, erfenis: de weduwe (overlijden van Henri Degryse)

In 1914 werd de molen vernield bij de inval van de Duitsers.

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Kristof PAPIN

Archieven en kaarten
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1891 (oprichting 1772)

Landkaarten
Massekaart, 1739-1730
Ferrariskaart, ca. 1775
Atlas der Buurtwegen, ca. 1844
Topografische kaart Vandermaelen, ca. 1850.
Kadastrale kaart P.C. Popp, ca. 1855

Werken
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1891, p. 48.
Kristof Papin, "De oprichting van molens in de stad en kasselrij Ieper in de 18de eeuw: schipperen tussen private en publieke belangen", Westhoek (Tijdschrift voor geschiedenis en familiekunde in de Vlaamse & Franse Westhoek),  jg. 31, 2015, nr. 1, p. 229-240 (234-235, 237).