Michelbeke (Brakel), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Naam
- Boembekemolen
- Ligging
- Boembeke 18
9660 Michelbeke (Brakel)
grens Zwalm - Brakel
op de Zwalm
kadasterperceel A384
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Geo positie
- 50.845051, 3.763371 (Google Streetview)
- Eigenaar
- vzw Natuurpunt
- Gebouwd
- Voor 1302
- Type
- Bovenslag watermolen
- Functie
- Korenmolen
- Kenmerken
- Lang en smal gebouw, dwars op de weg
- Gevlucht/Rad
- Metalen bovenslagrad, 1,20 m x 3 m, verwijderd in de jaren 1990
- Inrichting
- 1 steenkoppel, buil, elevator, graansilo, haverbreker, semi-dieselmotor
- Toestand
- Bouwkundig gerestaureerd; molentechnische restauratie volgt later
- Bescherming
- M: monument,
03.02.2005 - Molenaar
- Nog geen
- Openingstijden
- van begin april tot eind oktober; info en terras: woensdag, vrijdag en zaterdag van 14 tot 18u00, zondag van 10 tot 18u00 van begin november tot eind maart; enkel info: woensdag, donderdag en vrijdag van 12 tot 16u00. info: info@boembeke.be
- Database nummer
- 481
- Ten Bruggencatenummer
- 50481
- Internet bron
- Boembekemolen
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Boembekemolen bestond al op het einde van de 14de eeuw: "Maeler" (molenaar) "matthijs van der boenbeke(n)" betaalde in 1396 de som van 8 schellingen als buitenpoorter van Geraardsbergen te "mighelbeke bij sotteghem".
De Boembekemolen werd in 1544 als eigendom van graaf Lamoraal van Egmont die de molen voor 9 mud koren per jaar verpachtte aan Jan vanden Broeck.
In 1571 verpachtte de graaf van Egmont de molen voor 181 ponden parisis per jaar aan Joost van den Broeck: "Joos van den Broeck haudt in pachte een watermeulene toebehoorende de grave van Egmond die hij jaerlix huert 181 p. parisis" (Penningkohieren Michelbeke, 1571, f° 34 v°).
Rond 1640 was Gillis Boembeke fs. Arents de molenaar.
We vinden de watermolen aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) met de benaming "Moulin de Bombeke"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met de benaming "Moulin de Bombeke"
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de aanduiding "M(oul)in"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)
Blijkens een adverntentie in de "Gazette van Gend" van 21 en 28 april 1791 werd de molen "te Bombeke" binnen de parochie Michelbeke in het Land van Aalst verpacht, "zijnde een vermaarde maalderij, competerende aan de heer van Michelbeke en nog tot 6 juni 1792 gebruikt door Jan Baptiste de Smet. Inlichtingen bij de heren de Pape en Roosens, griffier en baljuw van Michelbeke, wonende in Sint-Maria-Oudenhove".
Pas in de nasleep van de Franse Revolutie kwam de Boembekemolen, net als zovele andere kerkelijke en adellijke eigendommen, in particulier bezit terecht.
Henri Provoost, molenaar in Michelbeke, bekwam op 7 maart 1792 het octrooi voor de oprichting van een graanwindmolen in het gehucht "Meulenheyde". Hij had af te rekenen met verzet van de graaf van Egmont (zie: Erwetegem, Heidemolen).
Kadastrale beschrijving uit 1819:
"Il y a un moulin à eau dans la commune de Michelbeke appartenant à J. Bte. Troch de Gooris Audenhove. Il fait mouvoir deux couples de meules. Il peut tourner toute l'année par les eaux du ruisseau nommé "de Zwalm". Ce moulin étant exploité par le propriétaire, l'expert l'a comparé avec les moulins des communes voisines Elst-Segelsem, et évalu le revenu brut à 350, pour entretien déduit 116, reste un revenu net 234".
Zoals zovele Vlaamse watermolens was de Boembekemolen oorspronkelijk een onderslagmolen, die tijdens het laatste kwart van de 19e eeuw - hier in 1898 - ingrijpend werd verbouwd en omgevormd tot een bovenslagmolen.
In de tweede helft van de 19de eeuw verloor de Boembekemolen geleidelijk aan zijn laatmiddeleeuwse uitzicht. Houten onderdelen werden vervangen door gietijzer en ook de gebouwen zelf werden aanzienlijk uitgebreid. Rond 1900 deed het industriële tijdperk zijn intrede met de plaatsing van een stoommachine die later werd vervangen door de nog steeds aanwezige monocilindersemidieselmotor "Claeys Zedelgem".
Recentere verbouwingen waren er in 1927 en kort na de Tweede Wereldoorlog, waarbij de banale rode baksteengevel tot stand kwam.
In 1967 kwam een bruusk einde aan de nochtans bloeiende maalderij omdat de molenaar, Léon De Poortere, het leven liet tijdens een gewelddadige boerenbetoging in Oudenaarde. Het verval werd daarmee ingezet.
In 1995 werd het oude imposante sluiswerk door het Provinciebestuur van Oost-Vlaaderen verwijderd en vervangen door een automatische stuw, in het kader van het project waterbeheersing van de Zwalm. Daarbij werd het verroeste waterrad verwijderd, weliswaar met belofte van herplaatsing bij een latere molenrestauratie. Volledig nieuw was de aanleg van een vistrap, in het kader van de toen nieuwe Europese richtlijn voor de vrije vismigratie in Europese wateren. Opvallend was de stelling van de Afdeling Water van AROHM, die vond dat alle hindernissen op waterlopen - dus zeker watermolens - op termijn moesten worden verwijderd, en dat waterlopen weer hun oeroude bedding moesten krijgen! Met de aanleg van de automatische stuw en de vistrap werd hoe dan ook het levensnoodzakelijke eeuwenoude stuwrecht van de watermolen sterk ingeperkt. Daarenboven blijkt die vistrap niet efficiënt te zijn: de meest stroomopwaarts gelegen overlaten hebben een te dunne waterfilm, waardoor vismigratie toch nog belemmerd kan worden, zoals bleek tijdens visbestandopnamen. Langs de molen is het verval van 4 meter opgedeeld in vier trappen, nl. 2 m, 0,7 m, 0,7 m en 0,5 m.
Omdat de eigenares geen enkele aanstalt maakte om de warboel in en rond de molen te saneren, weigerde de Afdeling Monumenten en Landschappen van het Vlaamse Gewest een eventuele bescherming zelfs maar in overweging te nemen. Door het instellen van de belasting op leegstand en verkrotting door de voor stedenbouw bevoegde minister in 1996 werd de fiscale last van de vervallen watermolen voor de eigenares erg zwaar. Een nieuwe functie geven aan het gebouw was wegens de stedenbouwkundige situatie haast onmogelijk. In december 2000 kwam de cumulatieve belasting al op tweehonderdduizend Belgische frank, wat de eigenares noopte tot afbraak.
Gealarmeerd door dit nabije vooruitzicht werd door het Provinciaal Molenmuseum (Wachtebeke) en door de vzw Levende Molens - Werkgroep Oost-Vlaanderen sterk aangedrongen op bescherming. Dan zou immers de belasting op leegstand wegvallen, tot een nieuwe herwaardering van de watermolensite kon worden uitgedokterd, en zou aankoop voor gegadigden iets aanlokkelijker worden. De bevoegde overheid vond dit - op zich niet onterecht - geen argument voor bescherming. Via regionale geschreven pers en TV werd een noodkreet geslaakt, enkele geïnteresseerden meldden zich aan, maar eisten bescherming: om stedenbouwkundige vergunningen te krijgen én inbreng te krijgen van wettelijke subsidie door de diverse overheden. Die bescherming kwam er dus niet.
Wanneer alles verloren leek, leidde de aartsmoeilijke stedenbouwkundige situatie wél tot de redding van de historische watermolen. Op 18 april 2001 kocht de vzw "De Wielewaal"- Afdeling Zwalmvallei de watermolen en enkele hectaren vochtig weiland aan van de weduwe van de laatste molenaar Leon De Poortere. Met de fusie tussen Natuurreservaten en De Wielewaal kwam de molen in handen van de nieuwe vereniging: Natuurpunt (2002). Dit was een keerpunt in een decennia durende teloorgang van een monument. De koper, een natuurvereniging, beoogde de omliggende gronden, allemaal gelegen in de Zwalmvallei en stedenbouwkundig ingekleurd als natuurgebied. Door vzw Natuurpunt werd een eerste actie- en doelstellingplan opgesteld, waarmee naar Afdeling Monumenten en Landschappen werd gegaan om te pleiten voor een doelgerichte bescherming. Deze dienst eiste echter een diepgaande sanering door een grotendeelse ontmanteling van de laatst toegevoegde en trouwens meest bouwvallige constructies. Dat wordt echter door de aanvrager niet zomaar aanvaard. Want daaropvolgend technich, historisch en archeologisch onderzoek wees uit dat de configuratie van het molengebouw veel ouder is dan totnogtoe werd aangenomen.
Er werd een gedetailleerd restauratie- en renovatieplan opgemaakt, waarbij aan de hand van al de thans beschikbare gegevens naar de meest ideale "status quo" wordt gezocht: behoud van het maximum aantal historische en technische sporen in een weer functionerende watermolen met een weer aanvaardbaar uitzicht in het landschap en ingebed in de werking van de vzw Natuurpunt.
Voor de restauratie van de molen is de vzw Boembeke opgericht. De vzw voerde een (bouw)historisch onderzoek uit en stelde een bescherming als monument voor (verkregen op 3 februari 2005). De molen zal opnieuw maalvaardig worden gemaakt. Het is, met de bouw van een bezoekersruimte, bovendien de bedoeling om hem een centrale rol te geven in het natuurgebied Middenloop Zwalm. Het toegankelijk maken van de molen over zijn twee bouwlagen voor rolstoelgebruikers en de opwekking van groene stroom zijn bijkomende doelen van de vzw Boembeke.
In 2006 werd ir.-arch. Sabine Okkerse uit Horebeke aangesteld als architect. In 2007 kwam het restauratiedossier klaar. Op 26 februari 2007 verleende de gemeente Brakel een stedenbouwkundige vergunning voor de eerste instandhoudingswerken. Op 30 augustus 2007 kende de Vlaamse Regering een onderhoudspremie toe, zijnde de subsidie op de instandhoudingswerken. Samen met de bevestiging van de premie gaf de administratie op 6 september 2007 groen licht voor het starten van de instandhoudingswerken. In november 2007 werden de werken toegezegd aan de firma Aquastra uit Wevelgem. Op 13 december 2007 werd met de werken gestart met het buitenhalen van de dieselmotor. De werken werden begroot op € 47.360 (zonder BTW). Op 17 april 2008 werden de instandhoudingswerken voorlopig opgeleverd.
De Claeys-dieselmotor werd grondig hersteld en tijdens de Boembekefeesten op 28 juni 2009 officieel in werking gesteld door de burgemeesters van Zwalm, Brakel en Zottegem.
De eerste fase van de eigenlijke restauratie (bouwkundige restauratie en reconstructie waterrad) werd uitgevoerd in 2012-2014 door aannemer P. Nijs nv uit Deinze. Het ontwerp werd opgemaakt door Architectenbureau Sabine Okkerse bvba uit Horebeke, de stabiliteitsstudie door Ingenieursbureau Norbert Provoost bvba uit Sint-Amandsberg en de studie van technieken door Henk Pijpaert Engineering bvba uit Oudenaarde. De kostprijs bedroeg 645.000 euro, met als premieverlenende overheden: de Vlaamse Overheid - Onroerend Erfgoed (50 %), de Provincie Oost-Vlaanderen (15 %) en de Gemeente Brakel (15 %). De bouwheer, vzw Natuurpunt beheer uit Mechelen, staat zelf in voor 20 procent.
De gerenoveerde watermolen werd op 11 mei 2014 (14 u.) officieel geopend. De molen is te bezoeken tijdens de maanden juni tot september, elke zondag van 14 tot 16u00. Daarbuiten ook voor groepen of op bijzondere dagen, zoals molendagen.
Eigenaars na 1820:
- 1819, eigenaar: De Troch-Buysse Jean-Baptiste, landbouwer te Sint-Goriks-Oudenhove
- later, erfenis: de weduwnaar en erfgenamen (overlijden van vrouw Buysse)
- 24.02.1846, verkoop: Van Lerberge Francis, landbouwer te Mater (notaris Dhont)
- 07.04.1846, verkoop: De Bock Jan-Baptist, de weduwe en de kinderen (kinderen: a) De Bock Joseph, later winkelier te Zottegem, b) De Bock Frédéric, later landbouwer te Maarke-Kerkem en c) De Bock François, later landbouwer te Sint-Maria-Oudenhove) (notaris Dhont)
- 17.08.1858, verkoop: De Mulder-De Meyer Jan-Baptist, landbouwer te Sint-Maria-Lierde (notaris De Backer). Door de notarissen De Backer (Sint-Blasius-Boekel) en Van der Pieter (Oudenaarde) werd op 17 september 1858 in het Gemeentehuis van Michelbeke verkocht "eenen welgekalanten Koorn-Watermolen, met woonhuis, schuer en stallen, en 27 aren grond, gestaen en gelegen te Michelbeke, genaemd den 'molen te Boembeke'").
- later, erfenis: de weduwe en consoorten (overlijden van Jan-Baptist De Mulder)
- 21.06.1875, verkoop: (ook verkopen op 22.06.1875 en 23.06.1875): a) De Mulder Charles Edmond Gustave, molenaar te Sint-Maria-Lierde, b) De Mulder François Théodore, molenaar te Sint-Maria-Lierde en c) De Mulder Désiré, landbouwer te Sint-Maria-Lierde (notarissen Dujardin en De Deyn - watermolen en zwingelkot)
- 24.01.1884, verkoop: Van Londerzeele Désiré, molenaar te Aaigem (notaris Minnaert)
- 17.09.1885, verkoop: a) De Mulder Gustaaf, molenaar te Michelbeke, b) De Mulder Theodoor François, molenaar te Michelbeke en c) De Mulder Désiré, molenaar te Michelbeke (notaris Minnaert)
- 09.09.1891, verkoop: a) De Mulder Gustaaf, molenaar te Michelbeke en b) De Mulder Désiré, molenaar te Michelbeke (overlijden van Theodoor De Mulder)
- 13.04.1892, verkoop: De Groote-De Meyer Achille, molenaar te Sint-Goriks-Oudenhove (notaris Minnaert)
- 02.06.1901, erfenis: a) De Groote-De Meyer Achille, de weduwe, landbouwster te Michelbeke en b) De Groote Germaine, zonder beroep te Michelbeke (overlijden van Achille De Groote)
- 19.01.1913, erfenis: Berlengée-De Groote (Germaine) Nestor, handelaar te Zottegem (overlijden van de weduwe De Meyer van Achille De Groote)
- 01.12.1919, verkoop: De Poortere-Pot Hector, molenaar te Michelbeke (notaris Van de Mergel)
- 24.03.1946, erfenis: de weduwe (overlijden van Hector De Poortere)
- 28.02.1971, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe van Hector De Poortere)
- 27.04.1979, deling: De Poortere-Van der Haeghen Leon Hillaire, de weduwe en de kinderen (kinderen: a) De Poortere Christine, echtgnote Verniers, b) De Poortere Christiaan Joseph, handelaar te Zottegem en c) De Poortere Marc Hector, handelaar te Michelbeke) (notaris Verlinden - huis met oude graanmaalderij)
- 07.11.1983, gedeeltelijke onteigening: Gemeente Brakel (onteigening van deel van maalderij en oude graanwatermolen voor openbar nut voor de bouw, op de Zwalm, van een automatische stuw)
- 18.04.2001, verkoop: vzw "De Wielewaal"- Afdeling Zwalmvallei
- 2002: vzw Natuurpunt (fusie tussen De Wielewaal en Natuurreservaten)
Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & vzw BOEMBEKE
Aanvullende informatie
Intekendatum: 05.09.2007
Molen: Michelbeke (Brakel), Boembekemolen - watermolen met metalen bovenslagrad
Bouwheer: vzw Natuurpunt
Ontwerper: Arch.bureau Sabine Okkerse bvba, Horebeke
Opdracht: Instandhouding; o/cat. D24, kl. 1
Plaats aanbesteding: Architectenbureau Sabine Okkerse bvba, Ommegangstraat 2, Horebeke
Toewijzing: Aquastra bvba, Lauwe
Ministerieel besluit houdende bescherming als monument, stads- of dorpsgezicht.
De Vlaamse minister van Financiën en Begroting en Ruimtelijke Ordening,
Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, gewijzigd bij bijzondere wet van 8 augustus 1988, inzonderheid artikel 6, § 1, I, 7;
Gelet op het decreet van 3 maart 1976 tot bescherming van monumenten, stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij de decreten van 18 december 1992, 22 februari 1995, 22 december 1995, 8 december 1998, 18 mei 1999, 7 december 2001 en 21 november 2003;
Gelet op het besluit van de Vlaamse regering van 15 oktober 2004 tot bepaling van de bevoegdheden van de leden van de Vlaamse regering;
Gelet op het ministerieel besluit van 27 januari 2004 houdende ontwerp van lijst van voor bescherming vatbare monumenten, stads- en dorpsgezichten;
Gelet op het advies van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen van 01 juli 2004,
BESLUIT :
Artikel 1.
Wordt beschermd, overeenkomstig de bepalingen van het decreet van 3 maart 1976 tot bescherming van monumenten, stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij de decreten van 18 december 1992, 22 februari 1995, 22 december 1995, 8 december 1998, 18 mei 1999, 7 december 2001 en 21 november 2003:
1° Wegens de historische, industrieelarcheologische en sociaal-culturele waarde:
- als monument:
De watermolen genaamd "Boembekemolen" met inbegrip van de kelder onder de woning, de watergevel t.h.v. de woning, de cultuurgoederen die er integrerend deel van uitmaken inzonderheid de volledige technische uitrusting bestaande uit het draaiend werk (het kamwerk, een koppel maalstenen, elevatoren, liggende monocylindersemidieselmotor "Claeys Zedelgem", de riemen en overbrengingen, de graankuiser, het houten luiwerk, de ijzeren goot van de archimedesschroef en alle toebehoren) , de sluis met stuw, het waterrad, gelegen te Brakel (Michelbeke), Boembeke + 16; bekend ten kadaster: Brakel, 5e afdeling, sectie A, perceelnummer(s) 383/02D(DEEL), 383/02E.
Art. 2.
Het algemeen belang dat de bescherming verantwoordt, wordt door net gezamenlijk voorkomen en de onderlinge samenhang van de volgende intrinsieke waarden gemotiveerd:
De industrieel-archeologische, historische en sociaal-culturele waarde van het monument wordt als volgt omschreven: als voorbeeld van een watermolen waarvan de oudst gekende vermelding dateert van 1548 maar die waarschijnlijk reeds ouder is (in dit oude cultuurlandschap waren er reeds in 11de eeuw watermolens). Van de oude vaste constructies zijn er restanten van de 17de en 18de eeuw (watergevel, restanten van leemvakwerk, dakspant). Deze watermolen illustreert de wijze waarop de inrichting en behuizing daarvan aan de economische en technische ontwikkelingen vanaf het einde van de 19de eeuw en gedurende de eerste decennia van de 20ste eeuw dienden te worden aangepast bijvoorbeeld door de plaatsing van een stoommachine rond 1900, later vervangen door een semi-dieselmotor in jaren 1920. Er zijn dus zowel oude, ambachtelijke als sporen van semi-industriele uitrustingen aanwezig (industrieel-archeologische waarde). Tevens was deze watermolen reeds bekend in een voor de streek belangrijke tijd, namelijk de 16de eeuw, waarin een belangrijke historische actor, namelijk Lamoraal, graaf van Egmont er eigenaar van was. (historische waarde). De historische documenten betreffende deze watermolen leggen getuigenis af van de overgang van de eigendomstoestand van molens van adellijk naar particulier bezit en dit rond 1800 (sociaal-culturele waarde).
Art. 3.
et oog op de bescherming zijn van toepassing:
A. De beschikkingen van het besluit van de Vlaamse regering van 17 november 1993 tot bepaling van de algemene voorschriften inzake instandhouding en onderhoud van monumenten en stads- en dorpsgezichten (Belgisch Staatsblad 10 maart 1994).
Brussel,
3 FEB 2005
Vlaams minister van Financiën en Begroting en Ruimtelijke Ordening,
Dirk VAN MECHELEN
"Natuurpunt zoekt middelen voor restauratie Boembekemolen", 17.03.2011.
Vrijwilligers van de vzw Boembeke en Natuurpunt Zwalmvallei zetten zich al jarenlang in voor de Boembekemolen in Michelbeke (Brakel), een bijzondere watermolen die dringend aan restauratie toe is. Het is de bedoeling om de watermolen een centrale rol te geven in het natuurreservaat Middenloop Zwalm. De totale kost van de de restauratiewerken is begroot op 750.000 euro, waarvan minstens 270.000 euro te dragen is door Natuurpunt. De helft van dat bedrag werd intussen al opzijgezet. Om de resterende middelen bijeen te brengen, doet Natuurpunt nu een oproep aan alle sympathisanten om de restauratie van de watermolen financieel te steunen.
In het heuvellandschap van de Vlaamse Ardennen kronkelt de Zwalm, een buitenbeentje in Vlaanderen omdat ze op een afstand van amper 19 km een hoogteverschil van 60 meter overbrugt. Daardoor was de rivier uitermate geschikt voor de bouw van watermolens. De Boembekemolen in Michelbeke is een van de vijf watermolens op de Zwalm. De molen bevindt zich op de kruising van de Zwalm en de oude spoorwegbedding, vandaag gekend als het Mijnwerkerspad. Sinds het overlijden van de laatste molenaar in 1967, raakte de molen zwaar in verval.
Natuurpunt en de vzw Boembeke sloegen een aantal jaar geleden de handen in elkaar om de molen een nieuw leven te geven. Door zijn ligging en cultuurhistorische waarde vormt hij het ideale trefpunt voor de buurt en de ruimere Zwalmvallei. De molen werd in 2001 aangekocht, samen met enkele ha vochtig weiland. Wat volgde was een lang verhaal om de restauratie van de molen en het herstel van de omliggende natuur rond te krijgen.
De vrijwilligers van vzw Boembeke voerden een historisch onderzoek uit en de molen verkreeg in 2005 de status van beschermd monument. Sindsdien wordt druk gewerkt om de molen om te toveren tot een maalvaardige molen die biologisch graan maalt en groene energie opwekt, met ontmoetingsruimtes voor een breed publiek. De nieuwbouwonderdelen zullen worden uitgevoerd volgens een ecologisch verantwoorde bouwwijze. Het project is echter veel ruimer dan de molen zelf. Een van de centrale doelstellingen van het landschapsproject is de instandhouding en het herstel van het oude cultuurlandschap rondom de molen en de bijhorende fauna en flora.
Wil jij Natuurpunt helpen om de Boembekemolen weer te laten draaien?
Alle giften zijn welkom op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 (BIC: GEBABEBB) met vermelding ‘Project 3671, Boembekemolen'. Vanaf een gift van 40 euro ontvang je een fiscaal attest.
Meer info: natuurpunt.be/boembekemolen/
Foto's: Jan François
"85.000 euro restauratiepremie voor Boembekemolen in Brakel", geertbourgeois.be, 13.01.2012.
Vlaams minister Geert Bourgeois, bevoegd voor Onroerend Erfgoed, kent een premie van 85.062,32 euro toe aan de vzw Boembeke voor de restauratie van de Boembekemolen op de Zwalm in Michelbeke, Brakel. De watermolen prijkt sinds 2005 op de lijst van beschermde monumenten.
“Een tweetal jaar geleden onderging de beschermde dieselmotor van de watermolen een restauratie,” aldus minister Bourgeois. “Het totale restauratieproject omvat het maalvaardig maken van de watermolen, alsook het uitbouwen van een bezoekersruimte voor onthaal, tentoonstellingen, enz. Met een terras aan de waterkant wil de eigenaar de bezoeker een mooi beeld geven op de Zwalm, het waterrad en het kolkende water. De eerste fase start met restauratieve werken ter voorbereiding van de maalvaardigheid van de molen.”
De Boembekemolen is een bovenslagwatermolen waarvan de oudst gekende vermelding dateert van 1548. De molen is buiten dienst sinds 1967, toen de laatste molenaar omkwam tijdens een boerenbetoging in Oudenaarde. Het verval heeft zich daarna snel ingezet. Sinds 2001 is de vzw Natuurpunt eigenaar. Deze heeft zich geëngageerd om de molen maalvaardig te restaureren, en heeft daartoe de vzw Boembeke opgericht. Bedoeling is dat de molen een centrale rol zal spelen in het natuurgebied Middenloop Zwalm. Daarbij zal ook een bezoekerscentrum geïntegreerd worden.
Met de reconstructie van het waterwiel zal ook groene stroom geleverd worden. Het architectenbureau Sabine Okkerse uit Horebeke leidt het restauratieproject in goede banen.
Auteur(s): Geert Bourgeois, Viceminister-president en Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand
Contactinfo: Peter Buysrogge, woordvoerder Tel: 02/552 69 80
Werfbord
Opdrachtgever
vzw Natuurpunt beheer
Coxiestraat 11, 2800 Mechelen
Tel. 015/29.72.00 Email:: info @ natuurpunt.be
Restautatie Boembekemolen
fase 1: bouwkundige restauratie en reconstructie waterrad
Kostprijs: 645.000 euro
Einde van de werken: oktober 2013
Premieverlenende overheden
Vlaamse Overheid - Onroerend Erfgoed
Provincie Oost-Vlaanderen
Gemeente Brakel
Architectuur
Architectenbureau Sabine Okkerse bvba
Ommegangstraat 2 - 9667 Horebeke
Tel. 0496/80.77.90 - Email: info @ sabine-okkerse.be
Stabiliteit
Ingenieursbureau Norbert Provoost bvba
Alfons Braeckmanlaan 233 - 9040 Sint-Amandsberg (Gent)
Tel. 09/210.55.20 - fax 09/230.69.68 - Email: info @ norbertprovoost.be
Technieken
Henk Pijpaert Engineering bvba
Beverestraat 109 - 9700 Oudenaarde
Tel. 055/61.02.36 - fax 055/61.08.45 - Email: info @ hp-e.be
Veiligheidscoördinatie:
Vowak
Oombergenstraat 59 - 9620 Zottegem
Tel. 09/366.78.58
Aannemer
P. Nijs nv
E3-Laan 49 - 9800 Deinze
Tel. 09/386.61.50 - Fax 09.380.355.71 - Email: info @ pnijs.be
Literatuur
Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Michelbeke, 1571, f° 34 v°
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)
Gedrukte bronnen
- "Gazette van Gend", 21 en 28 april 1791.
- "Het Vlaemsche Land", jg. 2, nr. 218, 15 september 1858 (verkoopsadvertentie)
Werken
vzw Boembeke, K. Mainz, L. Denewet, V. Decroock, J. François, J. Janssens, K. Haneca, S. Okkerse, "Dendrochronolgie voor de molinologie. Drie wetenschappelijke onderzoeken over de Boembekemolen. 1. Archiefonderzoek; 2. Dendrochronologisch onderzoek; 3. Vooronderzoek voor de inwerkstelling van de dieselmoter", Molenecho's, XXXVII, 2009, 2, p. 70-94.
Walter Van den Branden, "De redding van de Boembekemolen op de Zwalm", in: Molenecho's, XXIX, 2001, nr. 4, p. 187-191;
"De Boembekemolen te Michelbeke bijna 400 jaar", in: De Belgische Molenaar, LXII, 1967, p. 344;
L. Verachten, Michelbeke Sint-Maria-Oudenhove Elst, Brakel, 1988.
P. Bauters & R. Buysse, "De Oostvlaamse watermolens. Inventaris 1980", Gent, 1980 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 11);
P. Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1985 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974.
Walter Van den Branden, "De redding van de Boembekemolen op de Zwalm", Molenecho's, Vlaams Tijdschrift voor Molinologie", jg. 29, 2001, 4, p. 187-191.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004;
Geert Wisse, "De Boembekemolen te Michebeke-Brakel", in: Land in Zicht, Driemaandelijks tijdschrift van de Kon. Ver. voor Natuur- en Stedenschoon, jg. 75, 2006, nr. 4, okt.-nov.-dec., p. 24-27, ill.
Frans Roest, "Dossier Boembekemolen", in: "De Zwalmgalm", Driemaandelijks tijdschrift van de Heemkundekring Zwalm, 2011, nr. 3, p. 13.
Mededeling Georges Souffreau, heemkundige uit Woubrechtegem, 19.07.2007.
Mailberichten
Leo Bombeeck (l.bombeeck ad chello.nl), 25.01.2009
Mailbericht Jan François, 20.03.2014, 27.03.2022.
Persberichten
"Restauratie Boembekemolen", in: Het Nieuwsblad, 18.07.2006.
EDP, "Werken aan Boembekemolen starten eerstdaags", in: Het Nieuwsblad, 14.12.2007
25.01.2009
EDP, "Feesten voor Boembekemolen en inwijding kapel", Het Nieuwsblad, 27.06.2009.
Eric De Pessemier, "Panamarenko stemt op Boembekemolen. Molen voorlopig op vierde plaats in monumentenstrijd", Het Nieuwsblad, 12.09.2006.
Eric De Pessemier, "Restauratiedossier wordt weldra doorgestuurd. Boembekemolen moet weer maalvaardig worden", in: Het Nieuwsblad, 16.06.2010.
"Natuurpunt zoekt middelen voor restauratie Boembekemolen", 17.03.2011.
Pierre Penninck, "Bouwvergunning voor Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 17.07.2011.
EDP, "Dag van de Natuur in omgeving van Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 10.11.2011.
EDP, "Bouwvergunning Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 28.07.2011.
Eric De Pessemier, “Vlaams minister Bourgeois maakt 85.000 euro vrij voor eerste fase. Boembekemolen kan gerestaureerd worden”, Het Nieuwsblad, 14.01.2012.
EDP, "Werkdag Middenloop Zwalm", Het Nieuwsblad, 15.02.2014.
JVW, "Vzw Boembeke wint Groene Pluim", Het Nieuwsblad, 27.01.2014.
EDP, "Eerste steen Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 26.04.2013.
EDP, "Dag van de Natuur aan de Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 17.11.2012.
Hugo Conderaerts, “Geniet van Luiwerk en steun restauratie Boembekemolen”, Het Nieuwsblad, 11.02.2012.
"85.000 euro restauratiepremie voor Boembekemolen in Brakel", geertbourgeois.be, 13.01.2012.
EDP, "Boembekemolen krijgt eigen bier met appels", Het Nieuwsblad, 09.02.2012.
EDP, "Boembekemolen wordt feestelijk geopend", Het Nieuwsblad, 07.05.2014.
Thomas Vandewalle, "Michelbeke. Restauratiewerken beschermd monument kostten 650.000 euro. "Boembekemolen is geen ruïne meer", Het Laatste Nieuws, 06.05.2014.
Johan Van Bever, "Groene Pluim voor Zomerterras Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 29.01.2017.