Molen Castelein was aanvankelijk een houten staakmolen, maar werd kort nadien een hoge stenen stellingmolen. Hij was gelegen aan de vroegere Monseigneur (Mgr.) Schottestraat (vroegere Langemarkstraat) in Jonkershove, Terwijl de staakmolen enkel graan kon malen, was de stellingmolen ingericht als koren- en oliemolen. De twee rechtopstaande pletstenen lagen in de jaren 1980 nog naast het huis van de toenmalige bewoner Valère Castelein waar de molen stond.

Bouwheer was Henri Joseph Castelein (°Klerken 1845 - +Staden 1919), gehuwd te Klerken in 1874 met Barbara Sophie Syoen (°Klerken 1850 - +Jonkershove 1936). In 1875 verkreeg Henri Castelein-Syoen, molenaar te Woumen, de toestemming om op grond van Charles Leopold Marie de la Chaussée en consoorten, eigenaar te Brussel, een houten korenwindmolen te bouwen. De onderhandse akte voor de erfpacht werd geregistreerd op 8 oktober 1875.

Reeds in 1881 liet Henri Castelein op enkele meter verder, ook op grond van Charles de la Chaussée, de staakmolen vervangen door een hoge stenen stellingmolen, ingericht om graan te malen en olie te slaan. Alvast een heel hoge investering, amper zes jaar na zijn vorige molen! We menen dat hij hiertoe genoodzaakt was, doordat zijn staakmolen te weinig windvang had. Jonkershove was toen nog voor een groot deel bebost. Voor het interieur van zijn nieuwe molen kon hij gebruik maken van het vele hout van de vorige molen. Ook de kamwielen, de molenstenen enz. konden gerecupereerd worden.

Men kan zich wel de vraag stellen of een tweede molen in Jonkershove wel rendabel was. Al van voor 1562 stond op de hoek van de Zuid Torhout- en de Woumenstraat een houten korenwindmolen (zie aldaar). Het moet dus wel, anders zou Henri Casteleyn geen zo'n tweede grote investering op zijn hals halen. En hij beschikte zelfs over een "ketser". Die zorgde voor de aanbreng van het graan dat over de zand- of slijkwegen werd opgehaald bij boeren en kleine landgebruikers van heel de omgeving.

Het grondperceel bleef steeds in handen van de adellijke familie. Hierin kwam evolutie:
- 20.11.1886, deling: Gailliard de Blairville - de la Chaussée Charles Pierre Pépin, gepensioneerd militair te La Beuvrière (F) (notaris Delafosse)
- 21.11.1907, begin vruchtgebruik: a) Gailliard de Blairville - de la Chaussée Charles Pierre Pépin, de weduwe (voor vruchtgebruik), eigenares te La Beuvrière (F), b) Gailliard de Blairville Elisabeth, echtgenote Lefèvre Delattre d'Hailly Auguste Joseph (voor 1/2 naakte eigendom), eigenares te La Beuvrière (F) en b) Gailliard de Blairville Charlotte Joséphine Amélie, echtgenote van de Sars Louis François Marie (voor 1/2 naakte eigendom), eigenares te La Beuvrière (F) (onderhandse akte).

De molen zelf bleef bleef Henri Castelein steeds in erfpacht houden en met de hulp van enkele zonen en een knecht bemalen tot... de eerste wereldoorlog uitbrak.

Jonkershove lag tijdens de die oorlog volop in de frontlinie. De hoge stenen stellingmolen en de kerktoren van Jonkershove dienden als uitkijkpost van de Duitse troepen en werden in 1916 beschoten door de geallieerde troepen. Op een foto van 1916 zien we de beschadigde molen, die toen nog wel zijn wiekenkruis had. Op deze foto bemerken we aan de linkerkant van de weg loopgrachten van de Duitse soldaten. Juiist voorbij de molen stond het huis van onderwijzer Serafijn Schotte. Molenaar Henri Castelein werd door de Duitsers geëvacueerd naar Staden waar hij kort na de oorlog (op 7 februari 1919) overleed. Zijn weduwe Barbara Sophie Syoen keerde terug naar Jonkershove waar zij op 21 december 1936 overleed.

In 1922 begon Henri's zoon Justin Castelein met het opruimen van de puinen van de vernielde molen. Hij kon stenen hergebruiken voor de oprichting van een mechanische maalderij, naast het huis dat later bewoond werd door André Ameel. Hij baatte deze maalderij ook vele jaren uit. Voor de oorlog had hij nog gedraaid met de houten Jonkershovemolen.

Lieven DENEWET

J. Vlaeminck, Bijdragen tot de geschiedenis van Woumen, Beernem, 1983
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995.
Lieven Denewet, "Honderd bespookte molens in Vlaanderen. Een verzameling molensagen van de kuststreek tot het Maasland", Molenecho's, XX, 1992, 3-4.
Lesage X., Elementen van de landschapsgeschiedenis van het huidige "Houthulst", in Bijdrage tot de geschiedenis van Houthulst. Van 19de-eeuwse parochiestichting tot gemeente (1928), Brussel, 1988.
Verschuren R., Houthulst in oorlog en verzet, in Bijdrage tot de geschiedenis van Houthulst. Van 19de-eeuwse parochiestichting tot gemeente (1928), Brussel, 1988.
Lieven Denewet, "Zeven natuurgetrouwe pentekeningen van West-Vlaamse molens uit W.O. 1", Molenecho's, XVII, 1989, 4, p. 181-188.
Getuigenis van André Castelein (°1903), bijgenaamd "André van den meulen", aan J. Vlaeminck.
www. vandenbulcke-stamboom.be (auteur: Donald Vandenbulcke, Staden)
Info Bart Castelein, Nieuwkapelle, beheerder van www. deboot.be en afstammeling in rechte lijn (5 generaties) van bouwheer Henri Castelein-Syoen (14.02.2013).