Kezelbergmolen

De Kezelbergmolen was een stenen olie- en korenwindmolen op de Kezelberg. Volgens het rekenboek van  ca. 1830 had de molen een diameter van 13 meter. Hiermee had hij de ruimste kuip van onze provincie. Het molenhuis, een groot huis met verdieping en afmetingen 19 bij 19 meter, stond langs de weg Menen-Roeselare, op 15 meter ten zuiden van de molen.

Op 6 augustus 1817 bekwam Auguste Ghesquière, die vanaf 1824 de liberale burgemeester van Menen zou worden, de toelating van de prefect van West-Vlaanderen om de molen op te richten. In 1818 was de molen af: een forse, ruime, sterke stenen bergmolen, die diende voor het slaan van olie, breken van lijnkoeken en malen van graan.

Het bedrijf werd commercieel gerund door de familie Ghesquière en de olieproducten waren in hoofdzaak bestemd voor de eigen zeepziederij in Menen. De oudste zoon Jean-Baptiste woonde in het statige huis naast de molen.

Opeenvolgende eigenaars:
- 1817, oprichting: Ghesquière-Delaroyère Auguste, olieslager, handelaar en vanaf 1824 burgemeester te Menen
- 23.07.1863, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Auguste Ghesquière)
- 01.09.1864, deling: de weduwe (notaris Castelein)
- 25.10.1865, deling: Ghesquière-Delorge Jean-Baptiste, verzekeringsdirecteur te Gent (notaris Castelein)
- 04.08.1889, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Delorge)
- 14.03.1890, deling: Ghesquière Jean-Baptiste Bernard, eigenaar te Gent (notaris Jobé)
- 27.10.1893, erfenis: de kinderen (overlijden van Jean-Baptiste Ghesquière)
- 14.03.1894, verkoop: Van der Meersch-Lagae Adolphe Henri, eigenaar te Menen (notaris Van Assche)

Bij het offensief van de Duitse troepen in 1914 kwam het tot schermutselingen met Engelse voorposten. Op zaterdag 17 oktober nam een Duitse patrouille de molen in bezit. Het was een uitstekende uitkijkpost. Op maandag 19 oktober, kort na 17 uur, werd de molen door Engelse artillerie vanuit Ter Hand (Geluwe) met brandbommen bestookt. 's Avonds stond de Kezelbergmolen in brand en laaide drie dagen lang. Dat kwam door de grote hoeveelheid lijnzaad en oliekoeken opgeslagen in de molen. Alles werd platgebrand: ook het grote woonhuis ging in vlammen op en het molenaarsgezin verloor alle hebben en houden. De molenaar Camille Vergote en zijn gezin moesten op de vlucht, maar kwamen terug. Gedurende de oorlog overleefden ze in de herberg "De blauwe duif", gelegen aan de voet van de Kezelberg. Met de zware gevechten in oktober 1918 moesten zij opnieuw vluchten.

De molen werd niet meer heropgebouwd. De puinen van de molen en het woonhuis weden pas in 1944 geslecht. De molenberg werd afgevoerd naar de plaats waar het groot woonhuis stond. De gronden die deel uitmaakten van de molensite werden gekocht door Florent Vanneste (°1889) die op 12 november 1919 met de molenaarsdochter Irma Vergote te Moorsele getrouwd was. In 1955 waren de pletstenen uit de olieslagerij nog aanwezig op de site.
De monumentale toegangsweg, met kasseien geplaveid, de bermen met zandsteen afgezet, met gras overgroeid, zijn de enige getuigen van deze ooit machtige molen, waarvan werd gezegd dat hij "de grootste molen van de provincie West-Vlaanderen" was.

Herman VANHOUTTE

Vanhoutte Herman,  De  Kezelbergmolen  of  Vergotesmolen, Dadingisila. Heemkundige sprokkels verzameld door de heemkundige kring "Dadingisila" - Dadizele. Jaarboek, XX, 2011, p. 109-163.
[Vanhoutte Herman e.a.], Wevelgemse molens. Een kroniek, Wevelgem, Culturele Raad Wevelgem, 2010, 56 p.
Jozef Maes, "Eertijdse windmolens te Moorsele", in: De Belgische Molenaar, 57ste jg., 1962, nr. 23 (7 nov.), p. 379-380.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-O, Rotem, Ons Molenheem, 1999.
Herman Vanhoutte, "Verpachting van de stenen Kezelbergmolen te Moorsele", Ons Molenheem (Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem), jg. 1996, nr. 4, p. 23-26.