Water- & windmolen Goemaere

Het was een korenwatermolen waar bovenop later een houten oliewindmolen werd gebouwd. Het geheel had twee koppels pletstenen en drie alden voor de olieslagerij en eveneens twee koppels stenen voor de graanmaalderij.

Op 9 februari 1819 vroeg Joseph Goemaere, eigenaar-molenaar van de Nieuwe Molen in de Wagenbrugstraat te Moorsele, de toelating om op de Heulebeek een watermolen te bouwen.

Vijf jaar later, op 9 september 1824, kreeg hij de toelating van de Gedeputeerde Staten van West-Vlaanderen, de toelating om bovenop deze watermolen een windmolen op te richten. Dat mocht op voorwaarde dat de "commies der administratie in alle omstandigheden het regt van visitatie zullen behouden, dat de oliemolen onder dit opzigt zal aanschouwd worden als deel makende van den graanmolen". De Heulebeek in Moorsele is een smalle waterloop met weinig verval. Wellicht daardoor was het nodig dat de watermolen de steun kreeg van een windmolen. Dergelijke combinatie wordt ook wel "watervluchtmolen" genoemd.

Op 16 september 1826 vroeg Joseph Goemarere de toelating om zijn graan- en oliewind- en watermolen naar Rekkem te mogen verplaatsen, wat goedgekeurd werd. Maar dit plan werd niet uitgevoerd.

De molen kwam ter sprake op de gemeenteraad van Moorsele op 22 december 1829. Verschillende landbouwers uit de omliggende dorpen langs de Heulebeek hadden een klacht ingediend over de overstroming van de beek door het ophouden van het water bij de Moorseelse watermolen. Zowel de burgemeester als de raadsleden verdedigdenhet bestaan van de watermolen. Ze beweerden dat de sluizen openbleven indien noodzakelijk en gaven de schuld behalve aan het uitzonderlijke regenweer, aan de "wompels" (waterroos of plomp) en de "lijskruiden" die de loop van het water tegenhielden. Ze wisten ook dat de Heulebeek westwaarts Ledegem maar half zo breed was als in Moorsele. Dus verklaarden zij dat de gemeenten Dadizele, Ledegem en andere hogenaamd geen reden tot klagen over de watermolen hadden.

Joseph Goemaere was een ondernemend man. Op 9 december 1842 kreeg hij de toelating om bi die water- en windmolen voor olie en graan ook een stoommachine te plaatsen. En op 20 november 1845 had hij de Gentsepoortmolen aan de Gentsestraat te Kortrijk (zie aldaar) gekocht.

Opeenvolgende eigenaars:
- 1819, opbouw: Goemaere Joseph, molenaar te Moorsele
- 06.04.1857, verkoop: Lehoucq-Vanneste Jan, molenaar te Moorsele (notaris Dufort - "un bâtiment servant de moulin à eau et un moulin à vent au dessus")
- 14.06.1860, verkoop: Van Overschelde August Louis en kinderen, gemeenteontvanger te Mouscron (notaris Carette - water- en windmolen)

Op 6 april 1857, toen Joseph Goemaere 77 jaar oud was geworden, verkocht hij het hele gebouw  met olie- en graanmolen evenals de Nieuwe Molen uit de Wagenbrugstraat aan Jan Lehoucq-Vanneste.

Jan Lehoucq-Vanneste ging in 1860 failliet. Zowel de watermolen als de windmolen langs de Heulebeek en ook de molen in de Wagenbrugstraat die men, vreemd genoeg, in de notariële akte de Lismolen noemde, werden verkocht aan August Van Overschelde.

In 1864 werd de windmolen gesloopt. Het watermolengebouw bleef staan langs de Heulebeek en werd na de tweede wereldoorlog vervangen door de huidige bergplaats.

De volledige oostgevel en een deel van de zuidgevel van het voormalige watermolengebouw zijn nog aanwezig, thans geïntegreerd in een garage. Duidelijk te herkennen zijn het ronde asgat en het arduinen kussen voor de wateras in de watergevel.

Herman VANHOUTTE

Archieven
Gemeentearchief Wevelgem, Moorsele, Gemeenteraadsverslag van 22 december 1829.
Kadastraal Archief, Provincie West-Vlaanderen, Brugge
Rijksarchief Brugge, Provinciaal Bestuur, Afdeling 3, nr. 434.

Literatuur
[Vanhoutte Herman e.a.], Wevelgemse molens. Een kroniek, Wevelgem, Culturele Raad Wevelgem, 2010, 56 p.
Jozef Maes, "Eertijdse windmolens te Moorsele", in: De Belgische Molenaar, 57ste jg., 1962, nr. 23 (7 nov.), p. 379-380.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-O, Rotem, Ons Molenheem, 1999.

Mailberichten
Maarten Osstyn, Adegem, 16.07.2016, 18.03.2017.