Lauwbergmolen

De Lauwbergmolen of Heulemolen was een houten oliewindmolen op de Lauwberg aan de noordwestzijde van de Dronckaertstraat (nr. 641), ten noorden van de Lauwbergstraat. De molen stond op de heerlijkheid van Heule te Lauwe, vandaar de benaming Heulemolen. In de nabijheid stond de molenaarswoning, een langgerekte woning en herberg "In 't Molenhuis".

De staakmolen werd opgericht bij octrooi, toegekend op 25 augustus 1773 aan André Wyseur: octrooi voor een oliewindmolen op de heerlijkheid ("fonciere") van Heule, aan de oostzijde van het dorp, kasselrij Kortrijk, en toebehorende aan de dame van Heule.

Aangaande de molens van Heule en ter Biest; in 1767 is er enkel sprake van één molen met 1 bunder land, bewoond door Laurens Ottevaere, en gelegen omtrent de Lauwbergschool, aan de andere kant, waar laatst nog ’t oude waterkasteel was. In 1776 en later is er sprake van twee oliewindmolens.
De eerste aan Laurens Houttevaere met 1 bunder land, reeds genoemd, later in 1785 aan Leopold Courouble en in 1795 aan Petrus August Leglay (toen eigendom van Lesaffre van Moorsele), rond 1800 aan Jan Jozef Delbeke (de zogenaamde Delputjes molen)
De tweede aan Andries Wyseur, zoon van Allaert, hem overgelaten door zijn broeder Petrus Wyseur, ook met 1 bunder land, staande langs de baan naar Marke, nevens het molenhuis, na Andries Wyseur was het in 1795 Arnold Valcke, in 1817 eigendom van Francis Valcke van Belleghem en later van Willem Valcke, notaris te Lauwe, daarna aan Van Overberghe, Kortrijk (de zogenaamde Lauwbergmolen).

We vinden de molen aangeduid op:
- figuratieve kaart van de heerlijkheid van Heule te Lauwe (1756) als "Moulin d'huile sur le mont de Lauwe"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen
- Parcellaire Kaart van Lauwe uit 1809 ("Parcellaire Atlas - Canton de Menin, 1809), kaartblad Section A 1ière Division (rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten, VI, 6978):kaartblad Section A 2ième Division
- de kaart van Gerbaulet (1809)
- Kadastrale legger van Lauwe uit 1811 ("Matrice Cadastrale des propriétés Non baties et baties de Lauwe" certifié le 27 avril 1811 (Stadsarchief Menen):

Propriétés NON Baties.
Art. 309
Eigenaar: Valcke Guillaume, Armand
Beroep: Notarie
Woonplaats: Lauwe
Sectie, nummer: A 690
Aard: Fonds de moulin
ha-a-ca: 0-4-0
Klasse 1
Revenu: 2,95 fr.
Propriétés baties.
Art. 309
Eigenaar: Valcke Guillaume, Armand
Beroep: Notarie
Woonplaats: Lauwe
Sectie, nummer: A 690
Aard: Moulin
Klasse 2

- in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) als "Lauwberg Molen, Moulin"
- op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als "Langenberg Molen"
- op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1850) als "Lauwberg Molen".

Willem Valcke (1779–1820) woonde op de molen en had 12 kinderen. Willem Valcke is bekend als notaris in de parochierekeningen van Lauwe 1787 staat hij genoemd als zijnde in 1784: landmeter, prijzer en deelsman (= notaris) der Kasselrij Kortrijk.
Willem Arnold Valcke was geboren te Heestert en gehuwd met Maria Jozefa Ludwina Debrabandere, dochter van griffier Jacobus en hij kwam hier wonen op de molen.

Eigenaars:
- voor 1795, eigenaar: Wyseur Andries
- 1817, eigenaar: Valcke Arnold
- voor 1834, eigenaar: Valcke-Vandenbogaerde François Fidèle, olieslager te Bissegem
- 20.06.1861, deling: Verhenst-Valcke August, olieslager te Bissegem (notaris Verbeke)
- 20.09.1869, verkoop: Vanoverberghe-Rosseeuw Karel, koopman te Kortrijk (notaris Reyntjens)

De molen deed steeds enkel dienst als oliemolen. De laatste olieslager was Adolf Vlaminck-Vervenne. Hijzelf had de bijnaam "stamper", en heel zijn familie stond bekend als "van stampers".

De staakoliemolen met open voet verdween in 1892. Het molenperceel wordt nu ingenomen door een villa.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven
- Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1896 (oprichting, 1773).
- Stadsarchief Menen, Kadastrale legger van Lauwe uit 1811 ("Matrice Cadastrale des propriétés Non baties et baties de Lauwe" certifié le 27 avril 1811
- Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten, VI, 6978, Parcellaire Kaart van Lauwe uit 1809 ("Parcellaire Atlas - Canton de Menin, 1809), kaartblad Section A 1ière Division.
Rijksarchief Brugge, Volkstelling 1814. Gemeente Lauwe (uitgave: VVF-Brugge, boekdeel 49).
- Figuratieve kaart van de heerlijkheid van Heule te Lauwe (1756)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- de kaart van Gerbaulet (1809)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
- kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) 

Werken
Octaaf Depoorter, "Geschiedenis van Lauwe", Menen, Stadsarchief Menen, 2009 (2 dln.)(uitgegeven manuscript van 1940), deel 1, p. 77, 87, 253.
J. Roose, "Lauwe door de eeuwen heen", in 't Wingheroen, jg. 20, 1996, nr. 2,  p. 61-69.
M. Deprez, "Aantekeningen omtrent Lauwe", Brugge, 1985.
P. Mattelaer, "De molens van Zuid-West-Vlaanderen", in: De Leiegouw, XXI, 1979, p. 31-64;
Torie Mulders, De windmolens tussen Schelde en Leie, in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107.
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997.
Jozef Maes & M. Vandenberghe, "Lauwe en zijn verdwenen molens", De Belgische Molenaar, 22.11.1959, p. 354.
Michel Werbrouck, "Gegevens betreffende de molens van Lauwe op basis van de kadastrale legger “Matrice Cadastrale des propriétés Non baties et baties de Lauwe” certifié le 27 avril 1811", 2017.

Mailbericht
Michel Werbrouck, 02.03.2017.