Brugsepoortmolen

De Brugsepoortmolen was een houten korenwindmolen op het bastion aan de westzijde van de Brugsepoort aan de noordzijde van de Brugsestraat, tegenover de Proosdijstraat, in het huidige Astridpark.

De staakmolen werd gebouwd op één van de nieuwe bastions die vanaf 1577 werden aangelegd (en was vermoedelijk één van de overgebrachte staakmolens van buiten de stad, zoals we die op de kaart van Deventer getekend ziet staan). Hij werd gebouwd ter vervanging van de "Hospitaalmolen" die in 1570-1580 door de geuzen werd vernield.

De Brugsepoortmolen is te zien op de plattegrond van Pierre le Poivre uit 1580, op de Sanderuskaart (1640) en op de Ferrariskaart van ca. 1775. met het bruin symbool van een staakmolen.

Op het einde van de 18de eeuw was de molen in het bezit van de erfgenamen Robert Vanbeveren en Joseph Heye. Hij werd toen geschat op 21050 pond.

De Brugsepoortmolen werd op 13 mei 1794, samen met de twee andere molens van Overleie (de Bissegemsepoortmolen en de Anker- of Overleiemolen) door de Franse militairen op 13 mei 1794 omvergeworpen, om plaats te maken voor geschut op de wallen. Enkele tijd later werd om dezelfde reden ook de Hazelaarmolen gesloopt.

De Brugsepoortmolen werd evenwel herbouwd en werd in 1825 gesloopt.

Lieven DENEWET & Pierre MATTELAER

Kortrijk, Museum voor Schone Kunsten, archief, doos 11, map 1. Prijzies van de drie molens op Overleie (Brugsepoortmlen, Bissegemsepoortmolen en de Anker- of Overleiemolen, ongedateerd en ongeklasseerd briefje (einde 18de eeuw).
Jacob van Deventer, Plattegrond van Kortrijk omstreeks 1560. Facsimile van de oorsponkelijke Atlas van Deventer, ING, 1890.
Pierre le Poîvre, "Description topographique de la ville de Courtrai", 1580. Handschrift Koninklijke Bibliotheek Albert I, Brussel.
Louis de Bersaques, "Carte figurative... van Cortrijck" (Raadzaal Stadshuis Kortrijk), 1634-1641
Louis de Bersaques, Plattegrond van Kortrijk, in: A. Sanderus, "Flandria Illustrata", 1641.
Petrus Snayers, Beleg van de stad in 1648 (schilderij in Stadsmuseum, kopie), 1650.
Adam-Fr. Vander Meulen, "De iname van Kortrijk door Louis XIV, kopergravure, 1667.
A. de Bersaques, "De gedemolierde vesten der stede van Cortrycke", 1686, pentekening.
Kaart van de Kortrijkse vestingen, ongesigneerd, 1740 (aangetroffen in Noorwegen)
Ir. Dupain, Plattegrond van Kortrijk, 1744.
de Ferraris, Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik, 1778.
C. Cierkens, "Plan der stad Kortrijk", 1822-1830.
W.J. Henry, "Plan de la ville de Courtrai", 1850.
"Plans de la Ville de Courtrai et de la Banlieue", 1902, Imprimerie Vandesteene Frères, Courtrai.
Emile Vandesteene, "Courtrai au 7500me", 1894.
C. Vandevoorde e.a., "Volkstelling 1814 (Deel XXIII en XXIV)", Brugge, 1988.
R. Goemaere, "Kortrijk 1815", in: Handelingen van de Geschied- en Oudheidkundige K ring van Kortrijk. Nieuwe reeks, 38 (1971), p. 246-276.
Mattelaer Pierre, "De Kortrijkse molens", De Leiegouw, XVIII, 1976, p. 323-352.
Mattelaer Pierre, De windmolens van Kortrijk, De Leiegouw, LIII, 2011, 1, p. 5-77.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1997.
M. Van Hoorick & E. Roets, "Molens en molenaars", Vlaamse Stam.
Egied Van Hoonacker, "Duizend Kortrijkse straten", 1986.
Philippe Despriet, "Kortrijk en Vauban, 1633-1707", Kortrijk, 2008 (Archeologische en historische monografieën van Zuid-West-Vlaanderen, 68).
Stadsarchief Kortrijk, P.C. Steur, "Projet d'agrandissement pour la Ville de Courtrai, 21 septembre 1831" (plattegrond).
J. Goethals-Vercruysse, "Aenteekeningen der Jaerboeken van de Stad Cortryck en Omstreeks", Boek 65, p. 253.
E. Van Hoonacker, "Ikonografie van Kortrijk en omgeving 1280-1900", Kortrijk, 1977.
Sander D'haene, "Toponymie en stadscartografie als verklikkers voor de stadsontwikkeling van laatmiddeleeuws Kortrijk", Universiteit Gent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte 2009-2010. Masterproef (Promotor dr. Bram Vannieuwenhuyze), p. 139-142.
E. Huys, "Onze Windmolens", in Handelingen Geschied- en Oudheidkundige Kring Kortrijk, n.r., XIV, 1935, p. 234.