Grobbendonk, Vlaanderen - Antwerpen
- Naam
- Watermolen, Molen Van Hool
- Ligging
- Watermolenweg 1
2280 Grobbendonk
bij samenvloeiing Kleine Nete en Aa
kadasterperceel B246 (korenmolen)
B247 (vroegere oliemolen)
Vlaanderen - Antwerpen
- Geo positie
- 51.194366, 4.752938 (Google Streetview)
- Eigenaar
- F. d'Ursel
- Gebouwd
- Voor 1100; afgebrand en hersteld in 1268, verwoest op 3 maart 1579, brand op 19 september 1920
- Type
- Onderslag watermolen
- Functie
- Korenmolen
- Kenmerken
- Vroeger dubbelmolen (graan- en oliemolen), tijdelijk ook volmolen en elektriciteitsopwekking
- Gevlucht/Rad
- Overdekt metalen onderslagrad met houten schoepen
- Inrichting
- 2 steenkoppels, 2 mengers, 2 haverpletters, buil, dynamo
- Toestand
- Dagelijks in bedrijf
- Bescherming
- M: monument, L: landschap,
28 mei 1962 / 19.09.2005 - Molenaar
- Frans Van Hool-Schroyens, tel.: 014 511073, Dieter-Frank Apers, e-mail: watermolengrobbendonk @ hotmail.com; stage-molenaar: Joppe De Schutter
- Openingstijden
- Maandag tot vrijdag, 9 -12u, 13 - 18u.; zaterdag idem tot 17u; zondag gesloten. Jaarlijks verlof tussen kerstmis en nieuwjaar. Gesloten op wettelijke feestdagen en brugdagen.
- Database nummer
- 46
- Ten Bruggencatenummer
- 05110
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Watermolen van Grobbendonk of Molen Van Hool is thans een korenwatermolen aan de westzijde van de Watermolenweg (nr. 1) op de Kleine Nete, nabij de samenvloeiing met de Aa en nabij het overgebleven poortgebouw van het vroegere kasteel van Grobbendonk. De zijarm en de grote arkuil zijn gegraven.
Een eerste watermolen werd er al in de 11de eeuw gebouwd. Het vroege bestaan van de banmolen was nauw verbonden met de aloude waterburcht van Grobbendonk en zijn heren. De eerste gekende heer was Bastiaan van Grobbendonk, geboren voor 1180. Hij kwam rond 1210 in het bezit van de heerlijkheid Grobbendonk, deel van Ouwen of Ouden, hetgeen bevestigd werd in een oorkonde van 7 maart 1221 door de hertog van Brabant. Zoon Nicolaas van Grobbendonk volgde hem op en schonk de opbrengst van Ouwen aan de cisterciënzerinnenabdij Roosendael vlakbij de Nete in Sint-Katelijne-Waver. Deze was opgericht rond 1231 door twee zussen van Gillis Berthout. Laatstgenoemde was heer van Berlaar en van Ouwen (het latere Grobbendonk). Hij was ook de stichter was van de Sint-Benardsabdij van Hemiksem aan de Schelde. Hij schonk in 1236, juist voor zijn dood, een deel van Ouwen en andere heerlijkheden aan de Sint-Bernardsabdij.
Rond 1250 ontstond er een groot geschil tussen de Sint-Bernardsabdij en Leysa van Grobbendonk. De molen was dan voor de helft in het bezit van de heerlijkheid Grobbendonk en van het land van Mechelen (Berthout) enerzijds en van de Sint-Bernardsabdij anderzijds. Het geschil werd beslecht door een oorkonde van maart 1254. Er werd o.m. bepaald dat het recht om de molenaar aan te stellen aan de abdij toekwam.
De watermolen brandde af in 1268, waarna de inwoners van Ouwen met meelgebrek kampten. Datzelfde jaar nog werd de molen herbouwd. Een oorkonde van 19 juni 1268 voor de schepenbank van Herentals bepaalde de overeenkomst tussen de abdij en Leysa van Grobbendonk (die rond 1269 stierf). De abdij zou de heroprichting bekostigen en zou - als tegenprestatie - de volledige opbrengst bekomen, althans tot de helft van de kosten voldaan waren. De herbouwde molen had zeer veel werk: hij vormde een goede bron van inkomsten voor de beide eigenaars en de molenstenen uit 1268 waren in 1273 al versleten en aan vervanging toe. Op het einde van de 13de eeuw verwierf Hendrik van Wilre, heer van Grobbendonk, het gedeelte van de watermolen van de Sint-Bernardsabdij. Hij sneuvelde in de Guldensporenslag te Kortrijk (11 juli 1302) aan de zijde van de Franse ridders!
In het leenverhef van Grobbendonk aan de hertog van Brabant op 29 november 1300 wordt melding gemaakt van de "moelenen", die dan al ingericht waren als graan- en oliemolen.
De eerste ons bekende molenaar was Wouter Hagenbroeck in 1460. Hij verkocht dan een huis op de Biest te Ouwen en nam een rente op de boerderij aldaar. Over de daaropvolgende periode zijn er ons geen namen meer bekend tot het begin van de 17de eeuw.
De watermolens werden in een leenverklaring van Andries van Jauche, heer van Grobbendonk, voor het Soeverein Leenhof van Brabant op 30 januari 1531 als volgt beschreven: "die watermoelen van Grobbendonck metter sluysen ende arcke, te weetene een coerenmoelen ende een smoutmoelen gelijck zij gestaen sijn westwaerts voer Grobbendonck (kasteel) in de riviere der Nethe". In dat document staat ook hoe ver het bangebied van de molen zich uitstrekte: "tot dien moelen schuldich waren te maelene ende te commen die ingesetenen der twee dorpen ende prochien van Ouden ende Bouwel. De coerenmoelen mocht malen winter ende somer ende diesgelijcke, die smoutmoelen, wanneer datter water genoech was; de maelder moest malen ende moelstenen ten vierentwintichsten vate, en mocht niet meer scheppen, ten slotte tijdens den somer moest hij t'water houden opten ouden peghel gelijck dalsmen dat totter voers. moelen van outs gepossesseert ende voir recht gehouden had".
Kort na deze verklaring, in 1532, brandde de smoutmolen af en bleef in puin tot de heropbouw in 1536. Dat blijkt uit een schrijven van Florentina van Ravenstein van 1 oktober 1536 in een leenverklaring van de heerlijkheid Grobbendonk: "Ick Florence B. van Ravenstein, tochtteerse van Sassignies, vrouwe van Grobbendonk ende Ouwen etc (...) Item als aengaende der smoutmoelen die placht te sijne, is verbrant geweest ende es nu gheene wederomme gemaeckt".
De watermolen en de grote waterburcht werden op 3 maart 1579 geplunderd en afgebrand door de Spaanse troepen die op weg waren naar Maastricht. De watermolen was volledig vernield en van het machtige kasteel bleef enkel het thans nog bestaande poortgebouw met hoektorens en stallingen over. Gaspar Setz, de heer van Grobbenhonk die in 1555 door koning Filips II van Spanje als "Koninklijke Factor der Financiën" in de Nederlanden was benoemd, was er het hart van in en stierf in 1580. Zijn zoon Lansloot Schetz, die in 1586-1587 burgemeester van Brussel was en in 1601 door zijn broer Anthonis was opgevolgd als heer van Grobbendonk, liet het kasteel en de watermolen heropbouwen.
Het huidige linkse gebouw, de vroegere oliemolen, dateert van die periode. Deze molenvleugel werd voor 1620 tevens ingericht als volmolen. Deze inrichting werd tussen 1665 en 1716 verwijderd.
Door een uiterste wilsbeschikking van Barbara, dochter van Lansloot Schetz werd haar neef Koenraad Schets, zoon van Gaspar en haar zus Catharina van Ursel, tot haar algemene erfgenaam aangesteld, op voorwaarde dat hij de naam en de wapens van de familie van Ursel zou aannemen. Zodoende werd Koenraad Schetz van Grobbendonk na 1617 enkel nog vernoemd als Koenraad van Ursel. Tot op heden is de molen in handen van de adellijke familie "van Ursel" of "d'Ursel" gebleven.
In 1609 was "Anthonis de molder" er werkzaam en het jaar daarop "Wouter de molder". Vanaf 1651 had Jan van der Veken de molen in huurpacht. De daaropvolgende pachters waren: Joris Clements (1661), Peters PHiliberts, Frans Valentijns, zijn weduwe Anna Van Hoof (1700-1729), Andries Coppens (tevens schepen van Grobbendonk, 1729, maar later in dat jaar overleden), Henricus Valentijns (vanaf 1729).
Er bleef een schattingsverslag of prijzij bewaard van het staande werk (hout- en ijzerwerk) van de “coren ende smoutmolens”, alsook van de “huyssinghe, stallinghe, overbuer, schobbe, peerte stallen”. De schatting werd opgemaakt op 25 september 1729 door de beëdigde molenmakers en timmerlieden Jaspaer Verdaet en Peter Versteigh, op verzoek van de baron van Hovorst en rentmeester De Vries (uit naam van de hertog van Ursel, graaf van Grobbendonk) en van Henricus Valentijns, opkomende pachter. Daarnaast was er ook een schatting van het draaiende werk van de watermolen, op verzoek van de erfgenamen van Andries Coppens (afgaande pachter) en de genoemde Henricus Valentijns (opkomende pachter).
De opvolging gebeurde door de familie Jan Baptist Meeus-Anna Maria Van Hove (tot 1779), Joannes Franciscus Sprengers (vanaf 1779), zijn weduwe Joanna Catharina Thijs (vanaf 1790).
In de 18de eeuw werden de molenaarswoning met zijn bijgebouwen ("stalle, schobbe, ovenbuer") en de koren- en oliemolen doorgaans voor zes jaar verpacht, waarbij de pacht driemaandelijks betaald moest worden aan de rentmeester van de hertog van Ursel. De jaarlijkse pachtsom bedroeg in 1790, bij de overgang van Joannes Franciscus Sprengers naar zijn weduwe Johanna Catharina Thijs, 1300 gulden. Een document met de voorwaarden van deze pacht, die inging op Kerstmis 25 december, bleef bewaard.
Het kasteel werd in 1795 door de Fransen in brand gestoken en totaal verwoest. De watermolen bleef gespaard. Het graafschap Grobbendonk was toen in handen van Wolfgang van Ursel. Hij toonde zich het jaar voordien, tijdens de oorlog tussen de Oostenrijkers en de Fransen, een vurige verdediger van de vaderlandse bodem.
Twee beschrijvingen in de processen-verbaal van afpaling van de gemeente Grobbendonk:
- ca. 1817: "le moulin à eau, à trois tournants, appartient à Mr le duc d'Ursel et est affermé au Sr G. Van de Putte moyennant la somme de onze cents florins et les contributions. Il est pendant trois quarts de l'année en activité jour et nuit et son exploitation est très étendue. Il lui a été, d'après la base existant pour le bail, donné une évaluation nette (dédujcton faite du tiers) 1600 francs".
- ca. 1830: "watergraanmolen in een ruim steenen gebouw met leien gedekt hebbende drie paer steenen omgangen, benevens zoldering voor het graen te bergen. De pachter is Gommarus Van de Put.
In de 19de eeuw tot het begin van de 20ste eeuw waren de pachters-molenaars: Bonifaas Hoppenbrouwers, de familie Christiaen Dries-Donez, Maria, Karel Moorkens, Jozef Prims en Louis van Rompaey. We staan even stil bij Joannes Josephus Prims, geboren te Grobbendonk op 7 augustus 1834, gehuwd met Josephia Maes en overleden te Antwerpen op 2 mei 1904. Hij was landbouwer, burgemeester, molenaar en melkverkoper: een aardige combinatie!
De watermolen had in 1870 nog drie waterraderen, twee voor de korenmolens en een voor de oliemolen. Na het verdwijnen van de oliemolen bleven er nog twee over, die in 1921 ingebouwd werden.
De molen doorstond de twee wereldoorlogen. Wel dynamiteerden de Duitse troepen zowel in 1914 als in 1945 de brug over de sluizen. In 1945 was er ook grote schade aan de daken, deuren en vensters van de molen en het molenhuis.
Louis Van Hool, oud-molenaar van de windmolen van Pulle, nam de watermolens in 1919 in pacht en zette de traditie in van opeenvolgende generaties Van Hool die daar tot op heden malen: zoon Jozef vanaf 1963 en diens zoon Frans vanaf 1984 tot op heden en vanaf 2007 bijgestaan door Dieter-Frank Apers (die het molenaarsberoep verkiest boven een job in de magistratuur).
Het olieslagen werd in 1890 gestopt. De vleugel van de oliemolen werd dan ook ingenomen als graanmolen. Vanaf ca. 1915 werd er ook elektriciteit opgewekt en o.m. geleverd aan de naburige gemeente Vorselaar. Op zondag 19 september 1920 was er een kortsluiting in deze molenvleugel, met als gevolg dat de gebouwen in brand schoten. Hierop diende de rechtervleugel afgebroken te worden Door bemiddeling van graaf Adriaan d'Ursel werden de gebouwen in 1921 hersteld. Molenaar Louis Van Hool herstelde op eigen kosten het mechanisme en de waterraderen.
De molen werd beschermd als monument op 28 mei 1962. De omgeving, meer bepaald het "interfluvium" van de Kleine Nete en de Aa met de Graafweide, werd op 19 september 2005 beschermd als landschap.
Frans Van Hool plaatste in 1985 drie nieuw molenstenen (twee liggers en een loper) en nieuwe houten kammen in het kroonwiel. Ter vervanging van het oude versleten waterrad plaatste hij in 1986 een nieuw metalen exemplaar met gebogen acaciahouten schoepen.
De omgeving werd in 2005-2008 opgeknapt, met o.m. de vervanging van bomen, de herstelling van gevaarlijke verzakkingen in het wegdek, de aanleg van een boomgaard, de aanbreng van een natuurlijke omheining aan de waterkant en de plaatsing van rustbanken.
Bij de grote overstromingen van november 2010 werd beslist om bij de watermolen een dijk door te steken zodat het overtollige water in de omliggende weilanden kon stromen. Het overstromingsgebied deed er zijn werk.
Die overstroming vond plaats pas nadat aan de stuw Kleine Nete, bij de Watermolen, een visdoorgang was aangelegd, in opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij, Afdeling Operationeel Waterbeheer (namens de Vlaamse Overheid), naar een ontwerp van Soresma uit Antwerpen (B. Jacobs). Zo'n vistrap is een passage waarlangs vissen stroomopwaarts kunnen zwemmen om te paaien en te rusten. De talrijke waterstuwen op de Kleine Nete bleken voor de vissen onoverkomelijke hindernissen. Daarom realiseerden het provinciebestuur van Antwerpen en het agentschap voor natuur en bos (ANB) tussen de watermolen van Retie en de stuw in Grobbendonk een hele reeks vistrappen.
De bouwkundige werken bestonden uit de aanleg van een nevengeul, de aanleg van een bekkentrap met drempels, de plaatsing van een duiker met kopmuren, een vismonitoringsconstructie en een brug over de vistrap (voor de weg vanaf de Watermolen naar Den Troon). Het elektromechanische gedeelte bestond uit de levering, plaatsing en aansluiting van een geautomatiseerde afsluitklep, de sturing van de klep en de peilmeters. Tijdens de waarborgtermijn moest de aannemer instaan voor het onderhoud. De werken werden voor ruim 565.000 euro uitgevoerd. De meeste vismigratieknelpunten op de Kleine Nete zijn nu verholpen. De vissen, zo'n 20 soorten, kunnen nu van in de kom achter de watermolen van Houtum te Kasterlee de rivier stroomopwaarts zwemmen. Anderzijds mag de vistrap geen belemmering vormen voor de maalvaardigheid van de molen. De molenaars kunnen - indien het nodig blijkt - via een knop de vistrap tijdelijk afsluiten.
Het linker molengebouw van rond 1600 is nu dringend aan restauratie toe. De muren vertonen scheuren en brokkelen af.
Eigenaars na 1800:
- 1817, eigenaar: d'Ursel
- voor 1834, eigenaar: d'Ursel - Ferro Fieschi Charles Joseph, rentenier te Brussel en later eigenaar te Hingene; huurder-molenaar is Vandeput Gommarus
- 08.01.1847, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Ferro Fieschi)
- 27.09.1860, erfenis: de kidneren (overijden van Charles d'Ursel)
- 29.12.1862, deling: d'Ursel - de Croix de Heuchin Auguste Marie, eigenaar te Hingene (overlijden van Charles d'Ursel)
- 19.07.1878, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Auguste d'Ursel)
- 17.04.1900, afstand: de kinderen: a) d'Ursel Maria Carolina Amelia (voor 1/5), d'Ursel Joseph Marie Adrien (voor 2/5), d'Ursel Marie Louise Antoinette (voor 1/5) en d) d'Ursel Eleonore Marie Leonie (voor 1/5) (door de weduwe)
- 24.01.1903, deling: d'Ursel-de Dreux Marie Adrien, eigenaar te Durbuy (notaris Morren - "la terre de Grobbendonck comprenant les dépendances de l'ancien château de Grobbendonck, cinq corps de ferme avec bâtiments d'habitation et d'exploitation, moulin à eau, école, des terres de cultures, jardins, étangs, pâtures, prés, bois de futaie et de taillis, sapinières,...")
- 05.08.1933, erfenis: de weduwe (Henriette de Dreux Brézé) en de kinderen (overlijden van Marie Adrien d'Ursel)
- 23.10.1947, deling: d'Oultremont-d'Ursel Hervé Xavier Charles Marie, mijningenieur te Marcinelle (notaris Phillipart)
- 07.01.1956, verkoop: d'Ursel et du Saint-Empire - de Kerchove d'Exaerde Borluut Ferdinand Marie, landbouwingenieur te Brussel (1913-1999)(notaris Van der Gracht)
- 1999, erfenis: de weduwe (Monique de Kerchove d'Exaerde Borluut, °Wuustwezel 1916 - +Etterbeek 2011) en kinderen (overlijden van Ferdinand comte d'Ursel)
- 2014, eigenaar: d'Ursel F. (te koop in 2014)
Samen met de Straalmolen van Olmen, is de Watermolen van Grobbendonk de enige watermolen in Vlaanderen die nog op beroepsmatige basis maalt met de kracht van water. De inrichting bestaat uit 2 steenkoppels, 2 mengers, 2 haverpletters, buil, dynamo.
Daarnaast is er ook een drukke graan- en veevoederhandel.
De molen is in het bezit van de adellijke familie d'Ursel maar is in erfpacht gegeven aan de molenaarsfamilie Van Hool.
Op zaterdag 1 oktober 2016 kreeg de molen op de site van de Tombeekmolen in Overijse het kenteken “Actieve Molen 2016” uitgereikt. Deze nominatie gebeurde door het Molenforum Vlaanderen vzw (www. molenforumvlaanderen.be) op basis van de volgende criteria: de molen als gebouw (uitzicht, toestand), de werking als molen (draaien en malen) & de inzet van de molenaar, de toeristische ontsluiting en de gelegenheidsactiviteiten.
Openingsuren: Maandag tot vrijdag, 9 -12u, 13 - 18u.; zaterdag idem tot 17u; zondag gesloten. Jaarlijks verlof tussen Kerstmis en nieuwjaar. Gesloten op wettelijke feestdagen en brugdagen.
Frans DIRCKX, Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Bouwkundige en technische gegevens (Agentschap Onroerend Erfgoed)
Gelegen aan de samenvloeiing van de Kleine Nete en de Aa, doch de molen zelf bevindt zich op de Nete. Wegens de grote watertoevoer was een behoorlijk sluizenstelsel noodzakelijk.
De molen bevat twee waterraderen, één ongebruikt (dat van de voormalige olieslagerij) en één voor de nog werkende graanmolen. De olieslagerij en de graanmaalderij zijn twee afzonderlijke, herhaaldelijk aangepaste (merkbaar aan de bouwnaden) gebouwen. Deze staan aan weerszijden van de thans ingebouwde (o.m. om ijsgang tegen te gaan) houten raderen.
Zeventiende-eeuws molengebouw links van de vroegere oliemolen: verankerd bakstenen diephuis onder half schilddak met leibedekking. Tuitgevel met zandstenen hoekblokken, muurvlechtingen, schouderstukken en aandak. Rechthoekige muuropeningen in zandstenen omlijsting, onder meer kloosterkozijn. Steigergaten in de zijgevel.
Molengebouw rechts met de nog in gebruik zijnde graanmaalderij, eveneens opklimmend tot de 17de eeuw; verankerde baksteenbouw onder schilddak (mechanische pannen); lange muurankers en zandstenen hoekblokken verwijzen nog naar de traditionenele kern. In het verlengde rechts latere bijgebouwen, waaronder een tweebeukige langsschuur van vier traveeën onder zadeldak (Vlaamse pannen).
Molenaarswoning en bijgebouwen, gelegen aan de overzijde van de straat, met huidig uitzicht uit de tweede helft van de 19de eeuw. Verankerde, baksteenbouw van zes traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamse pannen). Lijstgevel met rechthoekige muuropeningen onder houten latei.
Gewijzigde en vernieuwde achtergevel.
Aanvullende informatie
Intekendatum: 05.12.2008, 10 u.
Molen: Grobbendonk (Antw.), Watermolen, dubbele watermolen met thans 1 overdekt metalen onderslagrad met houten schoepen
Bouwheer: Vlaamse Milieumaatschappij, afd. Operationeel Waterbeheer - buitendienst Antwerpen, Antwerpen
Ontwerper: Soresma, Antwerpen (B. Jacobs)
Opdracht: Bouw visdoorgang aan de stuw Kleine Nete
Perceel 1: bouwkundige werken aanleg nevengeul: aanleg bekkentrap; plaatsing duiker met kopmuren, een vismonitoringsconstructie en een brug; cat. B en G, kl. 3 Perceel 2: elektro-mechanica: levering, plaatsing en aansluiting van geautomatiseerde afsluitklep, sturing van de klep en peilmeters; cat. K, o/cat. K1 of P2, kl. 2 Onderhoud tijdens de waarborgtermijn
Plaats aanbesteding: VMM, Afd. Operationeel Waterbeheer, Lange Kievitstraat 111-113, 2018 Antwerpen
Offertes: Van Raak, Weelde, perceel 1: €439.124,82; Heylen bvba, Herentals, €444.924,70; Lumet nv, Verrebroek, perceel 2: €126.089; Van Hooste bvba, Stekene, €144.525
-------------
MINISTERIE VAN DE VLAAMSE OVERHEID
- Bouwen van een visdoorgang aan de stuw te Grobbendonk op de kleine Nete
Publicatie: 2008-11-07 N. 019035 Pagina: 29445
Aankondiging van een opdracht
Werken
Afdeling I. Aanbestedende dienst
I.1) Naam, adressen en contactpunt(en): Vlaamse Milieumaatschap, afdeling Operationeel Waterbeheer, Lange Kievitstraat 111-113, 2018 Antwerpen, België
Contactpunt(en): Buitendienst Antwerpen, t.a.v. ir. Marc Florus
Tel. (32-3) 224 62 37, fax (32-3) 224 62 35
E-mail: m.florus@vmm.be
Internetadres(sen):
Adres van de aanbestedende dienst: http://www.vmm.be
Nadere inlichtingen zijn te verkrijgen op het volgende adres: zelfde adres als voor het(de) hierboven vermelde contactpunt(en).
Bestek en aanvullende documenten (zoals documenten voor een concurrentiegerichte dialoog en een dynamisch aankoopsysteem) zijn verkrijgbaar op het volgende adres:
SORESMA, Britselei 23, 2000 Antwerpen, België, t.a.v. Bart Jacobs
Tel. (32-3) 221 57 32, fax (32-3) 221 55 01
E-mail: b.jacobs@soresma.be
I.2) Type aanbestedende dienst en hoofdactiviteit of -activiteiten:
Regionaal of plaatselijk agentschap/bureau.
- Milieu.
De aanbestedende dienst koopt namens andere aanbestedende diensten: neen.
Afdeling II. Voorwerp van de opdracht
II.1) Beschrijving.
II.1.1) Door de aanbestedende dienst aan de opdracht gegeven benaming :
Bouwen van een visdoorgang aan de stuw te Grobbendonk op de kleine Nete
II.1.2) Type opdracht en plaats van uitvoering van de werken, levering van de goederen of verlenen van de diensten:
Werken. Uitvoering.
Belangrijkste plaats van uitvoering van de werken:
Grobbendonk
NUTS-code : BE213
II.1.3) De aankondiging betreft: Een overheidsopdracht.
II.1.5) Korte beschrijving van de opdracht of de aankoop(aankopen):
Bouwen van een visdoorgang met afsluitklep op de Kleine Nete te Grobbendonk
De opdracht behelst:
Perceel 1: bouwkundige werken
-aanleg nevengeul
-aanleg bekkentrap
-plaatsing van een duiker met kopmuren, een vismonitoringsconstructie en een brug.
Perceel 2: elektro-mechanica
-leveren, plaatsing en aansluiting van geautomatiseerde afsluitklep
-leveren, installatie en aansluiting sturing van de klep
-leveren, installatie en aansluiting van peilmeters
-De opdracht Onderhoud tijdens de waarborgtermijn is een deel van de aanneming.
II.1.6) CPV-classificatie (gemeenschappelijke woordenlijst overheidsopdrachten):
Hoofdopdracht: 45240000
Bijkomende opdracht: 31720000
II.1.7) Opdracht valt onder de Overeenkomst inzake overheidsopdrachten (GPA): neen.
II.1.8) Verdeling in percelen: ja. Inschrijvingen moeten ingediend worden voor één perceel.Inlichtingen over percelen
Perceel nr: 1
Titel: bouwkundige werken voor de aanleg van een nevengeul als vistrap
1) Korte beschrijving:
perceel 1 omvat
aanleg nevengeul
aanleg bekkentrap
plaatsing van een duiker met kopmuren, een vismonitoringsconstructie en een brug.
2) CPV-classificatie (gemeenschappelijke woordenlijst overheidsopdrachten) :
Hoofdopdracht : 45240000
4) Afwijkende duur van de opdracht : 100 dagen.
Perceel nr.: 2
Titel : elektromechanische werken
1) Korte beschrijving:
perceel 2 omvat:
leveren, plaatsing en aansluiting van geautomatiseerde afsluitklep
leveren, installatie en aansluiting sturing van de klep
leveren, installatie en aansluiting van peilmeters
De opdracht "Onderhoud tijdens de waarborgtermijn" is een deel van de aanneming.
2) CPV-classificatie (gemeenschappelijke woordenlijst overheidsopdrachten):
Hoofdopdracht: 31720000
4) Afwijkende duur van de opdracht: 120 dagen.
(vervolg Afdeling II. Voorwerp van de opdracht)
II.1.9) Varianten worden geaccepteerd : neen.
Afdeling III. Juridische, economische, financiële en technische inlichtingen
III.1) Voorwaarden met betrekking tot de opdracht.
III.1.1) Verlangde borgsommen en waarborgen :
5 % van de inschrijvingsprijs excl. BTW
III.1.2) Belangrijkste financierings- en betalingsvoorwaarden en/of verwijzing naar de voorschriften dienaangaande:
De dienstverlener heeft voor de uitvoering van de opdracht recht op maandelijkse betalingen in mindering naargelang de uitvoering vordert op basis van de uitgevoerde posten van de meetstaat en dit in verhouding van de afgeleverde producten, na goedkeuring door het Bestuur.
III.1.4) Andere bijzondere voorwaarden voor de uitvoering van de opdracht: ja.
Gelijktijdig met de bouwkundige werken van perceel 1 zullen er elektromechanische werken van perceel 2 uitgevoerd worden op de werf. Dit betekent in concreto dat er verschillende aannemers terzelfdertijd op de werf aan het werk kunnen zijn en waarbij een optimale afstemming tussen beide werken noodzakelijk is
III.2) Voorwaarden voor deelneming.
III.2.1) Persoonlijke situatie van ondernemers, waaronder de vereisten in verband met de inschrijving in het beroeps- of handelsregister. Inlichtingen en formaliteiten om na te gaan of aan de vereisten is voldaan:
Indien van toepassing, de in art. 90.par.4. bedoelde attesten voor inschrijvers van vreemde nationaliteit; voor inschrijvers van de Belgische nationaliteit doet het Bestuur zelf de digitale opvraging in de federale databank;
III.2.2) Economische en financiële draagkracht:
Inlichtingen en formaliteiten om na te gaan of aan de vereisten is voldaan:
Een samenvattende opmetingsstaat der werken, behoorlijk ingevuld met de aanduiding van eenheidsprijzen, gedeeltelijke en totale sommen;
Een document dat naar het veiligheids- en gezondheidsplan verwijst en waarbij de inschrijver zijn werkwijze met betrekking tot het bijgevoegde VGP toelicht en zich ertoe verbindt door zijn werkmethode dit plan te volgen. Waar hij hiervan afwijkt dient expliciet vermeld te worden.
Een prijsberekening in verband met de preventiemaatregelen en -middelen die in toepassing van het VGP dienen te worden uitgevoerd met inbegrip van de buitengewone individuele be-schermingsmaatregelen en -middelen
Eventueel vereiste minimumeisen:
perceel 1 : klasse 3
perceel 2: klasse 2
III.2.3) Vakbekwaamheid :
Inlichtingen en formaliteiten om na te gaan of aan de vereisten is voldaan:
categorie B en G voor perceel 1
categorie K, ondercategorie K1 of in de ondercategorie P2 voor perceel 2
III.2.4) Voorbehouden opdrachten: neen.
Afdeling IV. Procedure
IV.1) Type procedure.
IV.1.1) Type procedure: Openbaar.
IV.2) Gunningscriteria.
IV.2.1) Gunningscriteria : Laagste prijs.
IV.2.2) Er wordt gebruik gemaakt van een elektronische veiling : neen.
IV.3) Administratieve inlichtingen.
IV.3.1) Referentienummer van het dossier bij de aanbestedende dienst :
L 1600 I 0010 A
IV.3.3) Voorwaarden voor de verkrijging van bestekken en aanvullende documenten of een beschrijvend document :
Tegen betaling verkrijgbare documenten : ja, prijs : 100 EUR
Betalingstermijnen en -methode : Ze kunnen aangekocht worden mits contante of voorafgaandelijke storting van 100 euro op de bankrekening 406-2090461-24 op naam van SORESMA n.v., Britselei 23 te 2000 Antwerpen.
IV.3.4) Termijn voor ontvangst van inschrijvingen of deelnemingsaanvragen : 05/12/2008; tijdstip: 10:00
IV.3.6) Taal of talen die mogen gebruikt worden bij inschrijvingen of verzoeken tot deelneming: Nederlands
IV.3.7) Minimumtermijn gedurende welke de inschrijver zijn inschrijving gestand moet doen: Periode: 240 dagen.
IV.3.8) Omstandigheden waarin de inschrijvingen worden geopend: datum: 05/12/2008; tijdstip: 10:00
Plaats: VMM - afdeling Operationeel Watebeheer buitendienst Antwerpen
Lange Kievitstraat 111-113, 2018 Antwerpen
Afdeling VI. Aanvullende inlichtingen
VI.1) Periodieke opdracht: neen.
VI.2) houdt verband met een project en/of een programma dat met middelen van de Europese Gemeenschap wordt gefinancierd: neen.
VI.3) Nadere inlichtingen:
@Ref:00670012/2008103641
VI.5) Datum van verzending van deze aankondiging: 5/11/2008(Gratis publicatie in uitvoering van artikel 15 van het KB van 12 januari 2006)
-------------
Sagen
Bij de meulder in Grobbendonk sloegen z’ies ne poet van ’n groete spinnekop af. De volgende dag lag de vra van de meulder met ’n bien af in bed.
(Omzetting in het Algemeen Nederlands)
Bij de mulder in Grobbendonk sloegen ze eens een poot van een grote spinnenkop af. De volgende dag lag de muldersvrouw met een been af in bed.
Vroeger bij de meulder in Grobbendonk, die vrouw die daar vroeger gewoond had, die was ’s nachts uit geweest en ’s anderendaags lag ze met een gebroken arm in ’t bed. “En ziet ge het wel, we hebben er deze nacht op geschoten,” zeiden ze. Dat was vroeger jaren dat dat gebeurd is.
Toelichtingen
a. Zegspersonen: a) Maria Juliana Bertels, °Grobbendonk 05.08.1875, huishoudster, Zandstraat 2, Zoersel (nog in 1970); b) Karel De Wilde (bijgenaamd “Charel Koning”), °Vorselaar 09.12.1885; opeenvolgend: timmerman, diamantslijper; Lepelstraat 25, Vorselaar (1964) - Schransstraat 55, Grobbendonk (1982). Hij en zijn vrouw “Netteke” Van Rijmenant vierden op 03.09.1978 hun platina bruiloft (70 jaar gehuwd).
b. Bronnen: a) H. Daras, Onderzoek naar de sagenmotieven in het hart van de Antwerpse Kempen, Leuven, 1964 (licentiaatsverhandeling), deel 2, p. 259; b) A. Michielsen, Onderzoek naar de sagenmotieven in het Land van Herentals, Leuven, 1964, p. 198.
c. Sagenmotieven: toverwereld - heksen - heksendieren: spin en kat - herkenning door verwonding.
Literatuur
Werken
Holemans Herman, "Wind- en watermolens ivan de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-G", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem, 2009.
Holemans H. & P.J. Lemmens P.J., "Molens der Noorder- en Oosterkempen", Nieuwkerken, 1980, p. 35-36.
Dirks Frans J .B., "Watermolens van de provincie Antwerpen", Antwerpen, 1990, p. 32-45.
Drijbooms Francis, "Van banrecht en maalplicht te Grobbendonk tot eigen Bouwelse windmolen. Historiek van de Bouwelse windmolen en molenhuizen", Bouwel, 1995 (2e druk).
Baetens R. e.a., "Industriële revoluties in de provincie Antwerpen", Antwerpen, 1984, p. 62.
Kennes H. & Steyaert R., "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Herentals, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16N3", Brussel-Turnhout, 2001.
Goetschalckx P.J., "Geschiedenis van Grobbendonk", II, Hoogstraten, 1898, p. 25-34.
Goetschalckx P.J. & Van Doninck B., "Oorkondenboek der abdij van Sint-Bernaards aan de Schelde", Antwerpen, 1926.
"Toeristische gids", Grobbendonk, Gemeentebestuur, 1996, p. 10.
Van Haverbeke Hilda, "De watermolen van Grobbendonk", in: Natuur- en Stedeschoon, sept.-okt. 1985;
Denewet Lieven, "Nieuwe 'molenvriendelijke' sluis in Grobbendonk", in: Molenecho's, XXVII, 1999, nr. 1, p. 11-12.
Brouwers Frans, "De toekomst van een verleden. Levende molens in de provincie Antwerpen", s.l., Levende Molens Werkgroep Kempen-Antwerpen, (1997).
Dirks Frans J.B., "Overstroming aan de watermolen van Grobbendonk", in: Natuur- en Stedeschoon, Antwerpen, jg. 63 (1994), nr. 2, blz. 31, ill.
Hendriks Paul, "De watermolens. 3. Grobbendonk", in: P. Hendriks & R. Hoeben, "Provincie Antwerpen. Wind- en watermolens".
"De historische watermolen van Grobbendonk", in: De Belgische Molenaar, XXXIV, 1939, nr. 35 (2 sept.), p. 448-449.
D(e) K(inderen) E., "De watermolen van Grobbendonk", in: De Belgische Molenaar, LXX, 1975, nr. 6 (22 maart), p. 82-85.
Gabriël Van Oorlé, "De watermolen van Grobbendonk", in: 't Zwaantje, Jaarboek V, 1965, p. 73-78.
De Kinderen Els, "Frans Van Hool en zijn watermolen van Grobbendonk: de twee-eenheid", in: Levende Molens, jg. 8 (1986), nr. 12, p. 91-92.
Van Averbeke Hilda, "De watermolen van Grobbendonk. (Portret van een draaiende molen)", in: Natuur- en Stedeschoon, jg. 54 (1985), nr. 5 (sept.-okt), p. 24-25.
Van Dyck J., "De watermolen van Grobbendonk", in: Avvena-Berichten, Orgaan van de Heemkundige Kring van Ouwen-Grobbendonk, Grobbendonk, nr. 19-20, V, 1984, 1 okt., p. 3-4; 31 dec., p. 3-5.
Denewet Lieven, "Honderd bespookte molens in Vlaanderen. Een verzameling molensagen van de kuststreek tot het Maasland", Molenecho's, XX, 1992, nr. 2-3
Persberichten
MPH, MSR, "Kleine Nete treedt buiten haar oevers", in: Het Nieuwsblad, 29.01.2002.
Marc Peeters, "Vistrap leidt vissen naar de Aa", in: Het Nieuwsblad, 02.02.2008.
MPH, "Vistrappen", in: Het Nieuwsblad, 13.03.2008.
Stefan Laenen, "Molen draait opnieuw in mooie omgeving", in: Gazet van Antwerpen, 04.03.2008.
"Watermolen krijgt geen restauratie", in: Gazet van Antwerpen, 05.10.2006.
HO, "Adviesraden bezoeken vistrappen", in: De Gazet van Antwerpen, 10.03.2008.
StLa, "Vistrap", in: Gazet van Antwerpen, 05.02.2008.
"Kippen belasten Grobbendonkse watermolen", in: De Gazet van Antwerpen, 17.03.2006.
StLa, "Kanoverhuurders klagen parkeergebrek aan", in: Het Nieuwsblad, 19.04.2008.
"Vijf zwaantjes gestolen en weer terug aan watermolen", in: www.thalsfm.be, 12.07.2008.
"Vistrap aan de watermolen in Grobbendonk", Thals FM, Neteland Nieuwsradio, 01.02.2008
Ludo Coenen, "Jonge vandaal bekladt watermolen", in: www.thalsfm.be, 31.07.2008.
"Minderjarige bekladt watermolen", in: Gazet van Antwerpen, 01.08.2008.
"Vissen zwemmen van Schelde tot in Mol", Gazet van Antwerpen, 24.11.2009.
Stefan Laenen, "Straf verhaal: Advocaat kiest job als molenaar", Gazet van Antwerpen, 08.09.2009.
Kim Van der Schraelen, "Vistrap bijna klaar. Nog niet volledig, maar toch al een succes", Het Nieuwsblad, 20.05.2010.
"Ontdek de Antwerpse Kempen met deze Watermolenroute", in: langsvlaamsewegen.be
"Watermolenroute, fietsen in Grobbendonk", in: langsvlaamsewegen.be, 18.10.2010.
"Brandweer en civiele bescherming voorkomen olievervuiling op Kleine Nete", thalsfm.be, 05.11.2010.
"Eerste weilanden overstroomd langs Kleine Nete en Aa, huizen bedreigd in Ramsel", thalsfm.be, 13.11.2010.
"Dijk doorgestoken aan watermolen Grobbendonk, water in weilanden", Thalsfm.be, 14.11.2010.
MPH, "‘Er zouden sowieso problemen geweest zijn'", Het Nieuwsblad, 16.11.2010.
Ludo Coenen, "Brandweer houdt waterpeil Nete aan watermolen in het oog", thalsfm.be, 16.11.2010.
"Wateroverlast Grobbendonk: waterpeil aan watermolen stijgt (foto's)", kempenactueel.be, 14.11.2010.
Marc Peeters, "Water weggetrokken uit de weilanden", Het Nieuwsblad, 24.11.2010.
PKK, "Vistrap aan Hinnekensbergen is klaar", Het Nieuwsblad, 15.12.2012.
MPH, "HET PLEKJE Grobbendonk - Rondom wijst u de weg in eigen streek. De Watermolen", Het Nieuwsblad, 25.09.2013.
WDH, "Brocantemarkt aan de watermolen", Het Laatste Nieuws, 12.06.2018.
Mailberichten
Dieter-Frank Apers, 15.12.2009. 04.04.2014.
Stephan Lodewyckx en Friedel Somers, Boom, 14.11.2010.
Maarten Osstyn Adegem, 04.12.2017.