s Herenmolen

De 's Herenmolen of Molen Daem was een houten korenwindmolen, type staakmolen, gelegen aan de zuidzijde van de Kauwstraat, tegenover de Speistraat, op de Molenkouter.

Het was de banmolen van de heerlijkheid Sint-Lievens-Esse en werd voor 1402 gebouwd.

Door confiscatie kwam de molen rond 1565 in het bezit van de koning. De penningkohieren van Sint-Lievens-Esse (1571) maken hier melding van (f° 61 r°): "Jan van Wassenhave haut in pachte de Coorewintmuelen t' Essche, toebehoorende Zijne C(onincklyck)e M(ajestey)t bij confiscatien voor 15 p. 10 schell, gr. tsiaers".

We zien hem aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) met het symbool van een staakmolen, hier aan de noordzijde van de Kauwstraat en de oostzijde van de Speistraat)
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen aan de zuidzijde van de Kauwstraat
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860) met een tekeningetje van een staakmolen

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Sint-Lievens-Esse in 1824:
"koornwindmolen gelegen Sie. B nr. 518, behoorende aan de Graaf de Nieuport - 1e klas - onzuivere opbrengst 165 f. - zuivere opbrengst 110 f."

Eigenaars na 1820:
- 1824, eigenaar: Graaf de Nieuport
- voor 1834, eigenaar: de erfgenamen van: a) de Prud'homme d'Hailly vicomte Constantin François en b) Prud'homme d'Hailly vicomte Louis Ernest
- 06.01.1841, deling: de Prud'homme d'Hailly vicomtesse Robertine Valerie Louise Ernestine, echtgenote de Formanoir de la Caserie Victor Ghislain, te Templeuve (notaris Coppin)
- 03.07.1845, erfenis: a) de Formanoir de la Caserie Arhur, eigenaar te Silly en b) de Formanoir de la Caserie - Van de Kerkhove d'Hallebast Hubert, eigenaar te Templeuve (overlijden van Robertine de Prud'homme d'Hailly)
- 12.09.1886, erfenis: a) de Formanoir de la Caserie Arthur, de erfgenamen en b) de Formanoir de la Caserie - Van de Kerkhove d'Hallebast Hubert, eigenaar te Templeuve (overlijden van Arthur de Formanoir de la Caserie)
- 22.08.1906, erfenis: a) de Formanoir de la Caserie Arthur, de erfgenamen en b) de Formanoir de la Caserie - Van de Kerkhove d'Hallebast Hubert, de weduwe en de kinderen (overlijden van Hubert de Formanoir de la Caserie)
- later, erfenis: a) de Formanoir de la Caserie Arthur, de erfgenamen en b) de Formanoir de la Caserie - Van de Kerkhove d'Hallebast Hubert, de kinderen (overlijden van de weduwe van Hubert de Formanoir de la Caserie)
- 07.06.1926, deling: de Crombrugghe de Looringhe - Deformanoir de la Caserie Raoul, eigenaar te Brugge (notaris De Busscher)

 In de 19de eeuw werd hij lange tijd begaan door de molenaarsfamilie Daem.
De sloop volgde in 1928.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Sint-Lievens-Esse (1571), f° 61 r°.
- Rijksarchief Gent, Oud gemeentearchief van Sint-Lievens-Esse, n° 542 (Staten van goed)
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) (niet aangeduid)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

Gedrukte bronnen
- De Denderbode, 07.05.1847

Werken
- Souffreau Georges, Geschiedenis van de houten korenwindmolen van Sint-Lievens-Esse genaamd ‘s Herenmolen of Molen Daem (voor 1402-1928), Woubrechtegem, 2008, 98 p.
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007.
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962);
- Georges Souffreau e.a., "De molens van Herzele. Een historisch overzicht", Herzele, vzw De Hellebaard, 2009, 104 p.