Gent, Vlaanderen, Oost-Vlaanderen
- Naam
- De Keizer, Den Keyzer, L'Empéreur
- Ligging
Nieuwewandeling 89
9000 Gent
zuidzijde
huidige Gevangenis van Gent
(vroegere) Blaisantvest
kadasterperceel F342
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Gebouwd
- tussen 1775 en 1783
- Verdwenen
- 1864, woning / 1871, sloop
- Type
- Stenen stellingmolen
- Functie
- Korenmolen, oliemolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 4397
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Keizer was een imposante stenen stellingmolen met aanvankelijk vier en later zeven verdiepingen op de Blaisantvest, aan de zuidzijde van de Nieuwewandeling (nr. 89), waar thans de Gevangenis van Gent is gelegen.
De molen werd tussen 1775 en 1783 opgericht als graan- en oliemolen.
Volgens een advertentie, verschenen in de Gazette van Gend van 6 januari 1783 werd hij te koop aangeboden: "Te koop een schoonen windmolen, genaemd den Keyzer, in steen gebouwd in vier stagiën, dienstig tot verscheidene fonctiën, gestaen op de Plesante Vesten, prochie van Sint-Martens-Akkergem". Notaris was George François Buyck uit Gent.
Ook in 1789 werd de grote molen te koop aangeboden. Verkoper was Petrus Franciscus Schepers te Gent.
In de Gazette van Gend van 12, 16 en 19 februari van dat jaar verscheen de volgende advertentie:
Wordt uit de hand te koop gesteld: een extra schone windmolen, staande binnen Gent “op de plaisante Vesten achter het Correctiehuys by de Brugsche Poorte dicht tegen de Leye”, helemaal in steen gebouwd, “hebbende 50 voeten diameter tot op de wandelinge, die 33 voeten hoog en 13 voeten breed is, en 40 voeten hoog van op de wandelinge, dus in het geheel 73 voeten in metswerk”. Binnen in de molen zijn vijf zolders “met suffisante balken”, en aldus geschikt voor alle mogelijke molenwerken, en meer bepaald voor de constructie van een papiermolen. Inlichtingen te bekomen bij de eigenaar, sieur P.F. Schepers in Gent.
De verkoop ging niet door. Een jaar later werd een nieuwe poging gedaan. Door P.F. Schepers, directeur van de gewezen middelen dezer provincie, wonende bij de Walpoortbrug, propriëtaris van de navermelde goederen, wordt uit de hand te kopen gepresenteerd, o.a. een schone en wel gesitueerde stenen windmolen, gestaan achter “het Provinciael Correctie-Huys op de nieuwe geapplaneerde veste” (= langs de Coupure ?). De molen is “dienstig om alle slach van werken in te plaetsen, hebbende zeven stagiën hoogde en 50 voeten ter aerde diameter”.
Rond 1830 was hij in het bezit van de Gentse olieslager Antoon De Sorgeloose. In die periode werd hij gerangschikt in klasse 1, met een kadastraal inkomen van 762 frank. Reeds in 1828 was er een stoommachine aanwezig. In het stadsarchief Gent wordt nog zijn aanvraag bewaard om de schoorsteenpijp van zijn stoomwerktuig bewesten de kuip van zijn molen, noordoost op stadsgrond te mogen plaatsen, wat hem geweigerd werd.
Notaris Bovyn (Geldmunt 31, Gent) verkocht "openbaerlyk" op 21 februari en 6 maart 1840 in de herberg den Posthoorn, bewoond door de heer Van Neste in Gent, de volgende twee molens:
- Koop I: "Eenen Koorn- en Olie-Molen, beweegd door den wind en een stoomwerktuyg van de kracht van tien peerden". De molen, sterk en goed gebouwd, staat op de Gentse stadsvesten aan de Nieuwe Wandeling en wordt verkocht met "Wooning, Magazynen en Olie-Putten en voordere afhankelykheden. Den "Graen-Molen" is in huer by Francies Billiet, ten fr. 54-00 's jaers, den Olie-Molen is in huer by d'heer Van de Steen, ten fr. 816-32 centimen 's jaers".
- Koop VII: "Eenen Molen, dienende voor Snuyf te malen, gestaen en gelegen buyten de Brugschepoort der stad Gend, op de gemeente Wondelghem. In huer by Francies de Bock, ten advenante van fr. 163.26 centimen 's jaers".
In 1864 werd hij verbouwd tot woning. Door de bouw van de (huidige) Gevangenis van Gent pal naast de molen in 1859-1861 was hem alle wind ontnomen. De sloop volgde in 1871.
Lieven DENEWET & Paul HUYS
Literatuur
Gedrukte bronnen
Gazette van Gend, 06.01.1783.
Gazette van Gend, 12, 16 en 19 februari 1789.
Gazette van Gend, 1 april 1790.
Gazette van Gend, nr. 3793 van 2 februari 1840.
Werken
Paul Huys, "Over de naamgeving van windmolens. Volkskunde in Vlaanderen. Huldeboek Renaat van der Linden". Brugge, 1984.
Paul Huys, "Molen en molenaar te kijk gesteld. Molinologische opstellen II", Gent, 1996.
Noël Kerckhaert, "Oude Oostvlaamse huisnamen", Kultureel Jaarboek voor de Provincie Oost-Vlaanderen, nrs 4, 16, 21, 32, 34, 37 (1977, 1981,1983,1990,1991,1993)
"Duizend jaar Ekkergem", Gent, 1974.
"De Coupure in Gent. Scheiding en verbinding", Gent, Academia Press, 2009.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962).
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten G-H-I", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 2000.
L. De Wilde, "Onze Windmolens" (waarin: "2. De windmolens te Gent"), De Belgische Molenaar, 48ste jg., nr. 13/14, 5 juni 1953, s.p.
Paul Huys, "Molensprokkelingen van anderhalve eeuw gelegen", Molenecho's, jg. 30, 2002, 1, p. 50-53 (50, 51).