Schoonaardemolen

De molen Blancquaert was een houten korenwindmolen, aan de zuidwestzijde van Moleneinde (nr. 8), op de hoek met de Molenkouterstraat.

De windmolen werd voor 1570 opgericht. Uit de penningkohieren van Schoonaarde (1571), f° 2 r°-v°): "Syrnoen de Volder houdt in pachte van Joos de Lathoudere tvierendeel ende twintichste deel vanden wintmolen te Schoonaerden tsrs voor 8 aelsterssche zacken ende eenen halfven coorens ghetauxeert up 22 schall. gr. den sack ende eenen halfven zack tarruwen ghetauxeert up 12 schell. gr. voorts vanden weesen van Ghysbrecht de Voldere twintichste deel vander selver meulen tsrs voor eenen sack coorens getauxeert up 22 schell. gr. compt tsamen tsrs 11 p. 1 schell. gr."

We zien hem afgebeeld op:
- Villaretkaart (1745-1748) met het symbool van een staakmolen en met de benmaing "Moulin de Schoonaerde"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860).

Rond 1830 was de molen in het bezit van Victor Blancquaert, molenaar te Schoonaarde. Na zijn overlijden kwam de molen in handen van zijn erfgenamen: a) Blancquaert Marie Delphine en zijn zus, eigenaressen te Schoonaarde, b) Blancquaert Alphonse Gustave, molenaar te Schoonaarde, c) Blancquaert Charles Louis, eigenaar te Schoonaarde en d) Blancquaert Marie Cathérine, eigenares te Schoonaarde.

Bij akte verleden voor notaris De Pauw op 23.07.1861 volgde een verkoop aan: a) Blancquaert Alphonse Gustave, molenaar te Schoonaarde, b) Blancquaert Charles Louis, eigenaar te Schoonaarde en c) Blancquaert Marie athérine, eigenares te Schoonaarde. Marie Cathérine Blancquaert verkocht haar deel nog in hetzelfde jaar (akte notarsi De Puw, 20.12.1861). Bij deling werd Pieter Gustave Adolphe Blancquaert-De Geest op 09.12.1862 de enige eigenaar (akte notaris De Moor).

Gustaaf Blancquaert (1831-1901), was in de periode 1879-1901 burgemeester van Schoonaarde (Deze gemeente werd pas in 1873 opgericht, als afscheiding van de gemeente Wichelen). Hij bezat eveneens een brouwerij aan de Schoonaardebaan 63.

Na  zijn overlijden in 1901 kwamen de molen en de brouwerij toe aan zijn weduwe Maria De Gheest (1832-1911) en zijn dochter Maria Blancquaert (1868-1946). Maria Blancquaert huwde in 1903 met Guillaume Matthys (1881-1963, burgemeester in 1908-1926). Deze laatste moderniseerde in 1908-1909 het bedrijf grondig: de bestaande brouwerij werd vergroot en opgesplitst in een stoommaalderij (vooraan), een stoombrouwerij (achteraan) en een tussenliggende stookplaats met stoommachine en schouw. Vanaf 1909 werd de energie voor de maalderij en brouwerij geleverd door een Cornwall stoomketel geleverd door de S.A. Ateliers Mahy frères (Wondelgem). De stoommachine van 25 PK werd geleverd door de firma Van Coppenolle frères (Berchem-Oudenaarde).

De staakmolen van de familie Blancquaert werd in 1911 gesloopt. Voor de bouw van de nieuwe maalderij en brouwerij werd gebruik gemaakt van de materialen die bij de afbraak van deze molen werden gerecupereerd.

Op de hoek stond de herberg "Bij Prot".

Bouwkundige beschrijving van de maalderij (Agentschap Onroerend Erfgoed)

Voormalige, gerenoveerde maalderij aan de westzijde van de binnenplaats van de vroegere brouwerij Blancquaert/Matthys aan de Schoonaardebaan nr. 63, bestaande uit drie aanpalende gebouwen. Verankerde baksteenbouw onder pannen zadeldaken (nok loodrecht op de straat). Bijgebouw aan de binnenplaats; gevel met twee rechthoekige poortopeningen onder metalen I-latei en twee rondboogdeuren met een waaiervormig bovenlicht, ijzeren pomp rechts van de deur. Ten noorden van dit bijgebouw, bakstenen schoorsteen met ijzeren banden op een hoge vierkante onderbouw. Ten westen van het bijgebouw gelegen schuur met centrale poort en rechthoekige staldeuren. Hoger bijgebouw aan de noordzijde met geknikte dakoverstek; westgevel met rechthoekige openingen onder latei. Lager aanpalend volume onder pannen lessenaarsdak tegen de noordelijke kopgevel.

Bewaarde maalderijinrichting met drie molenstoelen met meelschuiven en molenstenen op een hoge stelling, met daaronder een zwaar ijzeren aandrijfmechanisme van tandwielen en aandrijfriemen, -wielen en –assen en de mechanisch aangedreven grenenhouten builmachine van C. Duchamp (Brussel). Verbouwde stookplaats. Verdwenen stoommachine, nu opgesteld in de Bakkersmolen te Essen-Wildert.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Schoonaarde, 1571, f° 2 r°-v°.
- Stadsarchief Dendermonde, Privé-archief, schenkingen, nr. 1998.26, brouwerij G. Blancquaert en G. Matthys
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Pop

Werken
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oostvlaanderen, in Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen", 1960, derde band, Gent, 1962, p. 154.
Stroobants A., "Tussen pot en pint. Herinneringen aan de Dendermondse brouwers", Dendermonde, 1990, p. 80-81.
Stroobants A., "Gemalen en geplet, Molens en maalderijen te Dendermonde in de 19de en 20ste eeuw", Dendermonde, 2005, p. 132-135.
Bogaert C. , Duchêne H. , Lanclus K. & Verbeeck M., "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Dendermonde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20N, s.d.
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007.

Mailberichten
Maarten Osstyn, Adegem, 17.11.2014.
Freddy Matthys, Zwijnaarde, 29.10.2016 (zijn familie bezat de herberg "Bij Prot" op de hoek).