Duinenmolen

De Duinenmolen was een houten korenwindmolen op de hoek van de Joseph Matthieulaan (2A) met de Essex Scottishlaan waar thans het appartementsblok "Molenhof" staat, op een 200 meter ten westen van de kerk van Westende. De molenaarswoning stond aan de overzijde.

De Duinenmolen werd in 1760 opgericht. Etienne van ..arynckhove, geboren in de parochie Vladslo (op grond van Sint-Pieter in Oudenburg), bekwam daartoe in 1760 het octrooi van de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia.

De opeenvolgende molenaars hadden een opstalrecht en waren erfpachters van de grond.Ze waren dus eigenaars van de molen en pachtten de grond voor 99 jaar.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Roelandts Pieter Jan Franciscus, eigenaar te Oostende
- voor 1845, verkoop: (van het gebouw) Lefevere-Danghelaere Jean, de weduwe, molenarin te Westende
- 09.01.1840, erfenis: (van het gebouw) Lefevere-Degraeve Jacobus, de weduwe, molenaar te Westende (overlijden van vrouw Danghelaere-Pieter Roelandts)
- 02.08.1873, verkoop: (van het gebouw) Lauwagie Isabelle, weduwe Senave Charles, molenarin te Slijpe (notaris Jooris). Ze zond één van haar zonen uit van haar molen te Slijpe naar Westende om de molen te bemalen.
- 06.03.1860, verkoop: (van de grond) Matthieu-'t Kint Josse Pierre, eigenaar te Brussel (notaris De Brauwere)
- 28.06.1860, verkoop: (van het gebouw) Senave-Gernaey Jacobus, molenaar te Westende (notaris Van Caillie). Jacob Senave erde de molen van zijn grootmoeder. Hij was gehuwd met Melanie Gernaey, dochter van de molenaar van Wilskerke. Na de dood van Jacobus bleef moeder Senave op de molen wonen en deelde het vruchtgebruik met haar dochter Leonie, die gehuwd was met Srpahien Dewulf. Romain Depauw, een kozijn van Leonie Senave, kwam als molenaarsknecht helpen. Dit waren de laatste molenaars.
- 24.05.1864, deling: (van de grond) Matthieu Joseph Louis Jules, bankier te Brussel (notaris Maes)
- 21.02.1894, erfenis: (van de grond) de kinderen (overlijden van Joseph Louis Jules Matthieu)
- 01.10.1895, deling: (van de grond) de Crombrugghe de Looringhe-Matthieu Maurice Marie Joseph, officier te Brussel (notaris Delefortrie)
- 09.05.1898, erfenis: (van het gebouw) a) Dewulf-Senave Serafien (voor 1/2 volle eigendom + 1/4 naakte eigenodm), landbouwer te Westende en b) Senave-Gernaey Jacobus, de weduwe (voor 1/2 volle eigendom + 1/4 vruchtgebruik), molenarin te Westende (overlijden van Jacobus Senave)
- later, erfenis: (van de grond) Matthieu Joseph Louis Jules, bankier te Brussel
- 20.06.1906, erfenis: Dewulf-Senaeve Serafien, molenaar te Westende (overlijden van de weduwe Gernaey van Jacobus Senave)
- later, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Senaeve)
- 11.04.1913, deling: Dewulf Serafien, molenaar te Westende

De molenwal was rond 1840 in het bezit van Pieter Roelants, rentenier uit Oostende. Hij was de grootste Westendse grondbezitter met 256 hectaren land in Westende en ook eigenaar van de hoeve “De Grote Bamburg”.

De oudst bekende molenaar was Maria-Theresia Degraeve (1775-1863) die in sommige bronnen verkeerdelijk Jacoba Lefevere wordt genoemd. Zij was de weduwe van molenaar Jacobus-Bernardus Lefevere, die in 1822 overleed. Zij baatte na de dood van haar man de molen verder uit tot in 1854 en verkocht die toen aan Isabella Joanna Clara Lauwagie, geboren in Westende in 1781, weduwe van de in 1827 overleden Carolus Ludovicus Senave.
De opeenvolgende molenaars hadden een opstalrecht, dat is het zakelijk recht om op de grond van iemand anders gebouwen, werken of beplantingen in eigendom te hebben. Zij waren erfpachters van de grond. Zij pachtten dus de grond voor 99 jaar en waren zelf eigenaar van de molen.

In 1861 werd het hele fonds verkocht aan Pieter-Matthieu-Josse, grootgrondbezitter uit Brussel.
In hetzelfde jaar erfde Jacobus Damianus Senave de molen van zijn grootmoeder. Zijn vrouw Melanie Gernaey, geboren in Wilskerke in 1843 en overleden in Westende in 1906, bijgenaamd “Moeder Senave”, was de dochter van de molenaar van Wilskerke.
In 1865 erfde Joseph Matthieu, een Brussels bankier, ondermeer de molenwal. Hij overleed in 1895 en het jaar daarop erfde Maurice de Crombrugghe de Looringhe-Matthieu de Westendse eigendommen. Hij was officier bij het regiment van de gidsen en woonde in Brussel.
Na de dood van Jacobus in 1898 bleef Moeder Senave op de molen wonen met haar dochter Leonie (1861 - 1910) en haar schoonzoon Seraphien Dewulf (geboren in Westende op 17 augustus 1852, dienstdoend burgemeester vanaf 31 december 1914 en daarna effectief tot aan zijn dood op 23 januari 1926)
Leonie’s neef Romain Depauw kwam als molenaarsknecht helpen. Zij waren de laatste bewoners van de Duinenmolen.

De huidige Matthieulaan is genoemd naar de “Matthieu’s”, omdat ze begint op de plaats waar vroeger de ‘Duinenmolen’ stond, namelijk in de huidige Essex Scottishlaan, aan de overkant van het molenhuis. Op een prentkaart van ca. 1908 zien we de familie Serafien Dewulf-Senave naast de molen staan.

De Duinenmolen verdween tijdens de oorlog 1914-1918.

Dat betekende echter niet het einde van het malen. Ondertussen was men, in een gebouw voor de molen, overgeschakeld op het mechanisch malen, met behulp van een dieselmotor. De uitbater was Leopold Germonpré (1884-1957). Hij was in 1906 gehuwd met Rosalia Dewulf (1886-1971), dochter van Seraphien en van Leonie Senave.
Kinderen gleden soms, tussen de meelzakken door, de plank af die van de zolder naar de daaronderstaande boerenkar met paard gelegd werd.
Daarna werd de maalderij 30 jaar uitgebaat door Georges Verstraete. Later schakelde hij over op een elektromotor. De maalderij hield op te bestaan in 1961. Toen verhuisde Georges om er in 1968 terug te keren en er te blijven tot zijn overlijden in 1994.

Zijn zonen Didier en Luc Verstraete bouwden op dezelfde plaats het ‘Molenhof’. Dit gebouw met 12 luxe-appartementen was het eerste project van hun onderneming ‘Daximmo’. Het werd opgetrokken met ‘veel zorg en genegenheid’, verklaren ze op hun website. De twee broers wilden, ter ere van hun vader en uit jeugdsentiment, neem ik aan, een gebouw waaraan niets ontbrak, de beste materialen en tot in het laatste detail verzorgd. Zo ziet het er uiteindelijk uit. Alleen de naam blijft als herinnering. 

Lucien LEFEVERE & Herman HOLEMANS

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1868 (oprichting, 1760)

Werken
Georges Devent, "De Westkust van toen"
Davi-krant, II, 1988, maart-april.
Lucien Lefevere (ps. Stammer), “Persoonlijke Kijk op mijn Gemeente. Toen de wieken nog draaiden en de molen nog maalde”, 29.11.2009, in: Westendse Blik op Middelkerke, in: blog. serionnet.be/westendseblik.
"De molens van Middelkerke", in Graningate (Driemaandelijks tijdschrift van de Heemkring van Middelkerke), II, 1982, nr. 5, p. 1-87.
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
Jacques Lorthiois, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (124).