Dorpsmolen

De Dorpsmolen of molen Gernaey (naar de uitbater) was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van de Flleriskotstraat (nr. 32), iets ten oosten van de kruising met de Polderweg, op 400 meter ten zuidwesten van de kerk van Wilskerke. Hij rustte met zijn teerlingen  eenvoudig op de platte grond zonder een wal.

Hij werd reeds vermeld in 1552.

Jan Van Poucke was van 1692 tot ca. 1697 molenaar in Wilskerke. Daarna werd hij, wellicht tot aan zijn overlijden in 1719, "Meulenaer van den Noortmeulen" te Leffinge. In 1698 was hij lid van het Sint-Sebastiaansgilde (schutterskring) te Leffinge. Volgens de "Beterdinghe" van 1699 (f° 36 v°) woonde hij op het 25e begin 19, dit is de plek waar de Noordmolen en de molenaarswoning te Leffinge stonden.

De Dorpsmolen staat aangeduid op de kaarten van Fricx (1712) en met het bruin symbool van een staakmolen op Ferraris (ca. 1775).

Op een balk boven de toegangsdeur stond de inscriptie "David Desseyn 1757". (Dit werd opgetekend door pastoor Depoorter bij de afbraak van de molen op 1 juli 1947). Vermoedelijk was hij de molenmaker die toen de molen herstelde, met o.m. een nieuwe houten buitenbekleding.

In de Gazette van Gend van 12 maart 1792 verscheen de volgende verkoopsadvertentie: Op 3, 17 en 31 maart 1792 wordt, in de herberg den Eliphant in de parochie van Sint-Kruis bij Brugge, openbaar verkocht: een schone en welbeklante korenwindmolen, met alle draaiende werken, de huizing en andere edificiën, staande op een erf van 34 roeden “binnen het Ambacht van Kamerlinx” ter parochie van Wilskerke (bij Middelkerke) in het Land van de Vrijen, actueel gebruikt door Joannes Gernaey, wiens pacht nog loopt tot 25 juli 1792. Instel en verhoging op 415 £ gr.  wisselgeld.  Inlichtingen  bij  landmeter Mabesoone te Brugge in de Predikersstraat, die de verkoop zal leiden.

In de late 18de eeuw en 19de eeuw waren leden van de familie Gernaey hier molenaar. De eerste, vanaf 1786, was Joannes Franciscus Gernaey. Hij komt voor in de lijst der leden van het Sint Sebastiaensgilde (1786) en wordt ook aangehaald in de Rolle van Gebruikers van Vrylant in Wilskerke (1791). Hij huwde in 1786 met  Carolina Maeyens. Ze hadden vijf kinderen, vier meisjes en een zoontje, dat op vijfjarige leeftijd overleed. Hun eerste kind Anna werd op 1 februari 1787 geboren. Een andere dochter, Melanie Gernaey (°Wilskerke 1843), huwde met Petrus Jacobus Damianus Senave. Deze erfde in 1861 de Duinenmolen van Wilskerke.

Eigenaars na 1810:
- 1814, eigenaar: Gernaey-Roelof Petrus Joseph, molenaar te Wilskerke, eerder te Sint-Michiels. Petrus Gernaey, afkomstig uit Sint-Michiels, was gehuwd met Barbara Roelof uit Moerkerke. Op de ezel van de molen stond gegrift: "Pieter Gernaey 1814". De nieuwe molenaar maakte carrière in de gemeente: schepen in 1822, in hetzelfde jaar burgemeester en dit tot 1842. Een jaar later werd hij kerkmeester. De familie groeide aan met vijf kinderen waarvan de oudste zoon Peter Ambrosius opvolger werd in 1845. Vader Petrus en Barabara keerden terug naar hun geboortestreek Moerkerke.
- 28.05.1841, verkoop: Gernaey-Danneel Petrus Ambrosius (zoon van Petrus), molenaar te Wilskerke (notaris Verhulst). Petrus Ambrosius huwde in 1842 met Johanna Danneel uit Slijpe. Deze stierf reeds een jaar later, een maand na de geboorte van hun dochtertje Philomena. Hij hertrouwde met Coleta Vandenberghe uit Slijpe. Coleta werd in 1866 weduwe.
- later, erfenis: en anderen
- 21.06.1844, verkoop: Gernaey Petrus Ambrosius (weduwnaar Danneel), molenaar te Wilskerke (notaris Verhulst); hij huwde een tweede maal met Coleta Vandenberghe
- later, eigenaar: Senave-Gernaey Jacques, landbouwer te Westende (notaris Verhulst)
- 20.02.1867, verkoop: Vandenberghe Coleta, weduwe Gernaey Pieter Ambroos, molenarin te Wilskerke (notaris Boutens)
- 10.01.1881, erfenis: Depauw-Gernaey Richard Joseph, molenaar en bakker te Wilskerke (overlijden van de weduwe Coleta Vandenberghe).

Richard Depauw was afkomstig uit Vladslo, waar hij geboren werd op 10.09.1843. Hij was op 7 september 1881 gehuwd met Euphrasie Gernaey, dochter van Petrus Ambrosius Gernaey en zijn tweede vrouw Coleta Vandenberghe. Richard overleed te Wilskerke op 4 november 1915.
- 04.11.1915, erfenis: de weduwe (overlijden van Richard Depauw)
- iets later, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Gernaey van Richard Depauw)
- 26.12.1919, verkoop: Meesseman-Duval Hector, molenaar te Wulpen (notaris Vanderheyde)
- 26.02.1924, verkoop: Van Overberghe-Meesseman Gustaaf Julien, molenaar te Wilskerke (notaris Vanderheyde)
- 17.03.1941, verkoop: Logghe-Rodts Odile, landbouwer te Leffinge (notaris Muylle - de windmolen bestaat nog)

Richard Depauw, die in 1881 molenaar werd, was tevens bakker. Uit die tijd dateert het bakkot waar eenmaal in de week vers brood werd gebakken voor verkoop.

De eerste wereldoorlog werd een zware dorp voor de molen en voor de molenaar. Zo kwam het dat de oudste zoon Romain Depauw werk ging zoeken op een molen in Westende. Romain, die vrijgezel bleef, ging naar het front.

De kinderen van Richard Depauw verkochten de molen op 26.12.1919 aan Hector Meesseman uit Wulpen. Hector was toen niet zo jong meer. Zijn 34-jarige zoon Julianus was in 1919 gehuwd met Nathalie Depuw, de dochter van Richard. Vier jaar later, in 1924, liet Hector de molen over aan zijn schoonzoon Gustaaf Vanovenberghe, die geen molenaar was. Arthur Depré, halfbroer van Hector, nam de taak van molenaar over. Hij was de allerlaatste molenaar van Wilskerke. Gustaaf was handelaar in granen en meststoffen en was gehuwd met Angèle Meesseman.

In 1938 had molenaar Gustaaf Van Overberghe nog geen motor en deed hij nog al het werk met de windmolen. zodat er toen nog geen gevaar voor verdwijning bestond. Maar de zaken kunnen vlug veranderen! Gustaaf Vanoverberghe (+1972) nam in 1940 een tuinbouwbedrijf over te Lombardsijde. Molenaar Arthur Depré overleed in 1942,

Odiel Logghe uit Leffinge kocht het molenhof in februari 1941 en bleef er tot 1944. Hij gebruikte evenwel de molen niet meer. Na de tweede wereldoorlog verliet de familie Logghe Wilskerke en nam terug intrek op hun boerderij in Leffinge. Het molenhuis werd vervolgens verhuurd aan Maurice Plancke, die het in de jaren 1980 nog steeds bewoonde.

Sinds de molen niet meer gebruikt werd, begon hij langzaam maar zeker in verval te geraken. Vooral de sterk opkomende mechanische maalderijen waren de oorzaak dat molens niet meer rendabel waren. Molensloper Vanhaelemeersch uit Ruddevoorde kocht de molen aan en sloopte hem op dinsdag 1 juli 1947.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gedrukte bronnen

Gazette van Gend, 12 maart 1792.

Werken

R. Van der Heyde, "Antroponymie Leffinge deel II, 17de en 18de eeuwen", 2003, p. 81 (over molenaar Jan Van Poucke).
Carlo Loontiens, "Les derniers moulins à vent dans l'arrondissement d'Ostende", Oostende, 1939.
"De molens van Middelkerke", in Graningate (Driemaandelijks tijdschrift van de Heemkring van Middelkerke), II, 1982, nr. 5, p. 1-87.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
C. Devyt, "Onze windmolens in 1947", Biekorf, 1947.
Jacques Lorthiois, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (125).

Mailbericht Werner Peene, 09.02.2016.