Wontergem (Deinze), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Naam
- Molen van Wontergem, Molen Lauwers, Blauwe Gansmolen
- Ligging
- Dentergemstraat 35
9800 Wontergem (Deinze)
Molenkouter
200 m NW van de kerk
kadasterperceel B127
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Gebouwd
- 15de eeuw / 1855
- Verdwenen
- 1892 - 28 nov., uitgebrand / 1917, sloop romp
- Type
- Staakmolen, later stenen stellingmolen
- Functie
- Korenmolen, later ook oliemolen
- Database nummer
- 4013
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
Op de Molenkouter was sinds de 15de eeuw een houten korenwindmolen bekend,
In de "Gazette van Gend" van 31 december 1798 of 11 nivôse jaar VII verscheen de volgende advertantie: "Door de erfgenamen van wijlen Jan-Pieter de Block, mole-naar en landsman in Wontergem bij Deinze, wordt de mo-len op 13 en 27 nivôse e.k. openbaar verkocht in de herberg van Alexander de Slock aldaar. De welbeklante koren-windmolen met molenhuis is (deel van) een welbebouwde hofstede met boomgaard en hof, met een ander onlangs nieuw gebouwd woonhuis (bakkerij en kruidenierswinkel), alles in één blok bijeen gelegen, meer dan 1 bunder groot, staande “van oosten jegens de kerk van Wontergem”; ac-tueel gebruikt door de voornoemde hoirs. Onmiddellijk vrij na betaling der koopsom.
In 1855 werd hij vervangen door een stenen stellingmolen, om graan te malen en olie te slaan.
Na de plaatsing van een stoommachine in 1882 werd nog steeds met de wind gemalen.
Op maandagavond 28 november 1892, om 21 uur, ontstond er brand in de windmolen. De brand hield tot dinsdagmorgend rond 9 uur aan, dan was de molen geheel vernield. Een 30-tal zakken graan en een groote hoeveelheid raapkoeken werden verbrand. De schade werd op 20 tot 25,000 frank geschat. Niets was verzekerd. De oorzaak van de brand was onbekend.
Van de windmolen bleef enkel nog de romp over. Sindsdien werd enkel nog met stoom gemalen,
Opeenvolgende eigenaars
- 1823, eigenaar: Lauwers Eugène landbouwer te Wontergem
- later, erfenis: Lauwers Sophie en consoorten (overlijden van Eugène Lauwers)
- 04.11.1868, deling: a) Lauwers Sophie, b) Lauwers Charlotte en c) Lauwers Antoinette (notaris Ryffranck)
- 20.05.1871, deling: de gezusters a) Lauwers Sophie en b) Lauwers Antoinette (notaris Opsomer)
- 28.03.1900, verkoop: De Meester Jules, gemeentesecretaris te Wontergem (notaris Van der Eecken)
- 22.11.1911, verkoop: De Wulf-Van Daele Joseph, molenaar te Wontergem (notaris Blanckaert – een eigendom bestaande uit het woonhuis, de stoommaalderij in volle werkzaamheid met de draaiende en vaste voorwerpen van de molen, enz…)
De stoommaalderij was in 1905-1911 in het bezit van Jules De Meester, de toenmalige gemeentesecretaris van Wontergem. De gebroeders Lucien en Jules Buysse waren er toen werkzaam als molenaarsknecht. Ze wonnen hun eerste wielerwedstrijden met fietsen van hun baas-molenaar. Lucien werd bekend als winnaar van de Ronde van Frankrijk in 1926 en heeft een standbeeld aan de kerk van Wontergem.
De molenromp werd in 1917 gesloopt. De site werd dan ingenomen als de melkerij Sint-Macharius van de gebroeders Joseph en Marc De Wulf.
Een kantsteen van de oliemolen, die al jaren onder enkele paletten verborgen lag, werd op 5 september 2018 op vraag van enkele buurtbewoners met een hijskraan overgebracht naar het depot van de Technische Uitvoeringsdienst van Deinze. De steen, die zo'n drie ton weegt, zal in 2019 een plaats krijgen als monument naast het Lucien Buysse-standbeeld aan de kerk.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven
- Gewestelike Dienst van het Kadaster te Gent, Gemeente Wontergem. Proces-verbaal van afpaling, 1823
Gedrukte bronnen
-"Gazette van Gend", 31 december 1798 of 11 nivôse jaar VII.
- "Het Weekblad van Maldeghem en Zeeuwsch-Vlaanderen", zondag 4 december 1892, jg. 2, nr. 49.
Werken
- Luc Goeminne, "Geschiedenis van de windmolens te Wontergem, Bijdragen tot de geschiedenis der stad Deinze en van het land aan Leie en Schelde", XLVI, 1979, p. 205-210.
- Bogaert C. & Lanclus K., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Deinze - Nazareth, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N3, Brussel - Turnhout, 1991.
- Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent, in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962).
Herman Holemans, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z, Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.
Persberichten
- Anthony Statius, "Opgegraven molensteen legt stukje geschiedenis van Wontergem en haar bekendste inwoner bloot. Molensteen van 3 ton krijgt plekje naast Lucien Buysse", Het Laatste Nieuws, 05.09.2018.
- "Gevaarte door kraan weggehaald van terreinen voormalige zuivelfabriek. Drie ton zware molensteen uit 15de eeuw wordt monument", Het Nieuwsblad, 06.09.2018.