Moerbeke (Lokeren), Vlaanderen, Oost-Vlaanderen
- Naam
- Dorpsmolen - II, Heidemolen
- Ligging
Heidestraat 45
9180 Moerbeke (Lokeren)
oostzijde
hoek met Bloemisterijhof 1
500 m N v.d. kerk
kadasterperceel H807
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Gebouwd
- 1792
- Verdwenen
- 1913, verplaatst naar Wachtebeke
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 3985
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De eerste Dorpsmolen van Moerbeke-Waas was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van de Opperstraat, op de Markt. We zien hem aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen.
Door zijn ligging pal in de dorpskom, vlak tegenover de kerk, was er hinder in de windvang.
Lieven De Caluwe vroeg in 1790 de toelating om de molen te verplaatsen naar een andere plek in Moerbeke, met name naar de oostzijde van de Heidestraat (nr. 45), op de hoek met Bloemisterijhof (nr. 1), op een halve kilometer ten noorden van de kerk. Hij bekwam pas op 19 januari 1792 de toestemming. Er was tegen de oprichting immers veel verzet gerezen en de tijdsomstandigheden (Brabantse omwenteling, Franse invallen) waren ook niet gunstig.
We zien de staakmolen op zijn nieuwe standplaats aangeduid in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1842), op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1840) onder de benaming "Dorp Molen" en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1850).
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Goethals-Heirweg Joannes Carolus, molenaar te Moerbeke-Waas
- 1847, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Joannes Goethals)
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Heirweg van Joannes Goethals)
- 19.11.1874, deling: Goethals Ferdinand, broer en zussen, molenaars te Moerbeke-Waas (notaris Van der Linden)
- 12.04.1890, verkoop: a) Goossens-Buysse Frederik Carolus, zonder beroep te Moerbeke-Waas en b) Goossens August, molenaar te Moerbeke-Waas (notaris Vermeulen - wind- en stoommolen)
- 30.05.1912, verkoop: Goossens-Buysse Frederik Carolus, zonder beroep te Moerbeke-Waas (notaris Vermeulen)
De staakmolen werd gesloopt in 1913 voor verplaatsing naar Wachtebeke (De Bergen). De laatste molenaars waren leden van de familie Goossens.
Naast de windmolen verrees in 1879 (volgens het opschrift en de bewaarde planner van 1878) een stoommaalderij. Aanvankelijk werd ook nog met de wind gemalen. Het gebouw is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.
Bouwkundige beschrijving van de maalderij (Agentschap Onroerend Erfgoed)
Het is een eenvoudig rechthoekig gebouw onder zadeldak (pannen), het lagere rechter deel onder geknikt verlengd dakschild. Manke voorpuntgevel met twee rondboogvensters voorzien van ijzeren roedenverdeling. R. naast de lage voordeur: ingemetste gevelsteen met volgende insciptie: "DE KINDEREN / GOETHALS / MBK / ....1 1879" en later bijgevoegd vrijwel onleesbaar opschrift: "Kinderen GOOSSENS". Technische installatie van de maalderij volledig verwijderd. Gebouw in 1924 aangepast tot pomphuis van een bovenstaand waterreservoir voor de bijbehorende bloemisterij.
Zie ook: Moerbeke-Waas, Dorpsmolen - I
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1933. Octrooi aan Lieven de Caluwé, inwoner van Moerbeke-Waas, voor de oprichting van een graanwindmolen in Moerbeke-Waas, 19.01.1792.
Werken
Hesters Paul, "Windmolens in het noorden van Moerbeke-Waas", in: "Moerbeke-Waas een evolutie van eeuwen, deel I, De moeren in het noorden van Moerbeke-Waas of de Kruisstraat, Pereboom en Koewacht", Moerbeke-Waas, Heemkundige kring van Moerbeke-Waas. p. 266 – 301.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oostvlaanderen, (Kultureel Jaarboek voor de Provincie Oostvlaanderen, 1961, Tweede Band, Gent, 1962, p. 132).
Herman Holemans, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004.
Anton Van Wilderode, Moerbeke-Waas toen en thans, Beveren, 1982, p. 128.
K. Lanclus & M. Verbeeck, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Evergem - Lochristi, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N4, Brussel - Turnhout, 1993.