Sint-Gillis-Waas, Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Naam
- Dorpsmolen, Moortelsmolen, Molen Mariman, Molen Van Goethem
- Ligging
- Samelstraat 61
9170 Sint-Gillis-Waas
600 m O v.d. kerk
kadasterperceel E376
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
- Gebouwd
- voor 1575 / 1622
- Verdwenen
- ca. 1580 / 1919
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 3982
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Dorpsmolen, later ook Moortelsmolen of Molen Van Goethem, was een houten korenwindmolen uit de 16de eeuw. Na de vernieling in de godsdiensttroebelen (rond 1580) werd hij herbouwd (cf. het ingekapt jaartal 1622 in de molenstenen).
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Mariman Pieter Jacobus en consoorten, molenaar te Sint-Gillis-Waas
- 04.04.1866, deling: Mariman Pieter Jan, molenaar te Sint-Gillis-Waas (notaris Bongaerts - graanwindmolen met rosmolen)
- 1873, verkoop: Mariman-Van den Branden Pieter Jan, molenaar te Sint-Gillis-Waas
De staakmolen werd in 1919 gesloopt. Bewaarde maalstenen met ingekapt jaaral 1622, tegen het maalderijgebouw.
Het malen werd verder gezet in de mechanische maalderij .Van Goethem", die in 1972 buiten bedrijf werd gesteld. Het erf bestaat uit een woonhuis zonder noemenswaardigheden en een vrijstaand, bakstenen maalderijgebouw onder zadeldaken. Gekasseide oprit met voor de bedrijfspoort ingewerkte molenstenen. De maalderij is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.
Lieven DENEWET & Heman HOLEMANS
Bouwkundige beschrijving van de maalderij (Anthony Demey, Agentschap Onroerend Erfgoed, 1981)
Achtzijdig bakstenen maalderijgebouw uit de 19de eeuw, ingebouwd in recentere constructies. Tegen de rechter zijgevel, cilindrische bakstenen schouw met tulpvormige bekroning, eertijds verbonden aan de stoommachine.
Bewaarde technische infrastructuur: twee graanmolens (tarwe en rogge) met houten bekisting, en een haverpletmolen, naast elkaar gemonteerd op eikehouten stoel waarin de aandrijfassen (houten en ijzeren tandwielen), verbonden aan de dieselmotor (gesigneerd .Deutz"). Linkergevel vervangt sinds 1932 de verdwenen armgasmotor. Ter afkoeling van de motor: waterpomp, gesigneerd .Gasmotoren-Fabrik-Deutz. Zweigfabrik. Berlin, N.W.87". Moderne havermolen (veevoeders) en molen voor het malen van eikenschors voor de leerlooierij.
Literatuur
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas, in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
W. Smet, De windmolens in het Waasland, Nieuwkerken-Waas, 1974.
W. Smet, Kijk op het Waasland, Nieuwkerken-Waas, 1977, p. 17-66.
H. Holemans, Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2007.
A. Demey, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Sint-Niklaas, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 7N2 (S-T), Brussel - Gent, 1981.