Molenechos's Homepage Molenechos.org

Zomergem (Lievegem), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Molen van Zomergem-Boven, Molen Vanden Berghe
Ligging
Molenstraat
9930 Zomergem (Lievegem)
hoek met Kouterstraatje
kadasterperceel C561
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
Gebouwd
voor 1600
Verdwenen
1921, sloop na oorlogsschade
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
3965
© Prentkaart D.V.D., drukkerij De Neve en Colpaert

Beschrijving / geschiedenis

De houten korenwindmolen stond op Zomergem-Boven, ten zuiden van de dorpskern, op de hoek van de Molenstraat met het Kouterstraatje. Hij werd reeds vermeld in 1600.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Weirdt Jan, de weduwe en de kinderen
- 14.11.1842, erfenis: Vanden Berghe August, molenaar te Zomergem (ovelriden van de weduwe van Jan De Weirdt)
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van August Vanden Berghe)
- 24.01.1887, deling: Vanden Berghe Henri Hubert, molenaar en schepen te Zomergem (notaris Van Hove)
- 21.06.1920, erfenis: Standaert-Vanden Berghe Adolf, zonder beroep te Merendree (overlijden van Henri Vanden Berghe)

Molenaar Henri Vanden Berghe liet in 1891 een stoommachine plaatsen, maar maalde ook nog verder met de wind. Tijdens het hevig onweer van zaterdagnamiddag 13 juli 1901 sloeg een pestel met het hekwerk van de molen.

De staakmolen werd gesloopt in 1921 na opgelopen oorlogsschade in 1914-1918. Naast de molen kwam in 1891 een stoommaalderij. Het vroegere machinehuis werd verbouwd tot woning (huisnummer 29).

Het voormalig molenaarshuis (nummer 31) bestaat nog en is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Het  zogenaamde "'Molenhof". is een voormalige hoeve met losse bestanddelen en molenaarshuis.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bouwkundige beschrijving van het Molenhof (Agentschap Onroerend Erfgoed)
Erftoegang voor de haag gemarkeerd door twee achthoekige hardstenen paaltjes; laag ijzeren toegangshek aan betonnen hekpijlers.
Voorin op het erf staand molenaarshuis van het type boerenhuis van vijf trav. onder zadeldak, bedekt met pannen, met vlechtingen in de rechter zijpuntgevel; opklimmend tot de tweede helft van de 18de eeuw, maar met latere aanpassingen. Verankerde, bepleisterde en witgeschilderde voorgevel met schijnvoegen op grijze plint. Rechthoekige vensters met nieuwe luiken. Centrale steekboogdeur in een grijze bakstenen omlijsting op neuten onder rechte kroonlijst. Gewitte bakstenen achtergevel onder golfplaten dakoverstek op houten schoren. Getralied kelderraam onder kloosterkozijnen opkamervenster deels met diefijzers en luik. Lage achterdeur. Linker zijpuntgevel uitgewerkt met vijf rondboogvormige zoldervensters in rode bakstenen omlijsting met druiplijstje.
Ten oosten, lange gewitte bakstenen bedrijfsvleugel (stallen en dwarsschuur) onder pannen zadeldak.
Ten  noorden, deels vernieuwde houten houtstal uit het einde van de 19de eeuw. Ten noordwesten, bakstenen bakhuisje uit het laatste kwart van de 19de eeuw.

Literatuur

Rijksarchief Beveren, Scheldedepartement, nr. 5869: Zomergem: een graanwindmolen van Montmorency genaamd Zomergem-Boven met huis (21 fructidor 6 of 7 sep 1798)(mededeling G. Souffreau, Woubrechtgem, 03.08.2013)
Rijksarchief Beveren, Scheldedepartement, nr. 5870: een windmolen met berg van Montmorency te Zomergem met 50 roeden en een vijver met bakkerij. Verpacht aan Andries Wieme O en Z de grote weg (2 vend 7))(mededeling G. Souffreau, Woubrechtgem, 03.08.2013)
Het Weekblad van Maldeghem en Zeeuwsch-Vlaanderen, zondag 21 juli 1901, jg. 11, nr. 29.
Zomergem vroeger en nu, Zomergem, 1982.
P. Van Hecke, "Enige woorden over de molens van Zomergem", in: De Belgische Molenaar, 15 augustus 1925; overgenomen in: De Belgische Molenaar & Levende Molens, XI, 1989, nr. 2, p. 14.
De Muynck G., Groot-Zomergem in oude foto's, Eeklo, 1992-93, 2 dln.
De Potter F.-Broeckaert J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, deel 8, Gent, 1864-1870.
Ryckaert M., Het bedrijfsleven te Zomergem, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 36, 1985.
Ryckaert M., Het kultuurlandschap van Zomergem in de voorbije eeuwen geschetst door een brok toponomie, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 20, 1969, p. 260-289.
Ryckaert M., De Zomergemse straatnamen voor 1800, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 18,1967, p. 278-295.
Ryckaert M., Zomergem, zijn heerlijkheden en hun heren, in Appeltjes van het Meetjesland, Jaarboek nr. 6, 1954, p. 67-164.
Denis Pieters m.m.v. Stefaan De Groote, "Meetjesland in de Grote Oorlog", Brugge, De Klaproos, 2015, p. 59 (met Duitse oorlogsfoto uit 8 maart 1916, met een groepsfoto van de 8ste compagnie van het Reserve-Infanterie-Regiment 246, die al enkele weken te Zomergem op rust was en die voor een militariire training naar Hasselt trok. Enkel het onderste gedeelte van de molen is zichtbaar).
Ryckaert M.-Ryserhove A., Te Zomergem op bezoek, Maldegem, 1969.
Ryserhove A., Oud Zomergem (1-4), in "Ons Meetjesland", XIX, 1, 1986, p. 25-40; XIX, 2, 1986, p. 121-128; XIX, 3, 1986, p. 147-156; XIX, 4, 1986, p. 208-217.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962), p. 189.
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.
Bogaert C., Lanclus K. & Verbeeck M., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Waarschoot - Zomergem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N5, Brussel - Turnhout, 1994.

Overige foto's

Molen van Zomergem-Boven, Molen Vanden Berghe, Zomergem (Lievegem), Prentkaart D.V.D., drukkerij De Neve en Colpaert | Database Belgische molens
© Prentkaart D.V.D., drukkerij De Neve en Colpaert