Molenechos's Homepage Molenechos.org

Mechelen, Vlaanderen - Antwerpen

Bestaande molen

Karakteristiek

Naam
Nieuwe Schorsmolen, Molen van Meeusen
Ligging
Oude Antwerpsebaan 44
2800 Mechelen
kadasterperceel B457
Vlaanderen - Antwerpen
Geo positie
51.041386, 4.469788 (Google Streetview)
Eigenaar
Familie Bastijns-Gnahoua (jero_bast@yahoo.com)
Gebouwd
voor 1440 / 1734
Type
Staakmolen, later stenen stellingmolen
Functie
Korenmolen
Kenmerken
Aanvankelijk ook schorsmolen
Gevlucht/Rad
Verdwenen
Inrichting
Verdwenen, nu woonhuis
Toestand
Romp gerenoveerd tot woning, romp thans bekleed met leien
Bescherming
niet,
Niet beschermd, wel vastgesteld als bouwkundig erfgoed sinds 05.10.2009
Molenaar
Geen
Openingstijden
Niet toegankelijk
Database nummer
396
Ten Bruggencatenummer
06511 q  
© Foto: Donald Vandenbulcke, Staden, 01.04.2009

Beschrijving / geschiedenis

Aan de Oude Antwerpsebaan werd in 1734 een stenen stellingmolen opgericht om graan en schors te malen. De molen vertoonde duidelijk Nederlandse kenmerken, zoals aan het dak (met hellend dakvlak) en de lange schoren (gelegen dicht tegen het gevlucht).

De molen kwam er ter vervanging van een houten schorswindmolen die al in 1440 vermeld werd. In 1752 werd de molen verkocht aan het Mechelse huidevettersambacht. De benaming "Molen van Meeusen" verwijst naar eigenaar-molenaar Peter Meeussen-Van de Werf, afkomstig van de watermolen van Viersel.

In de "Gazette van Gend" van 30 januari 1786 verscheen de volgende advertentie: Op 15 februari 1786 werd ter secretarie der stad Mechelen openbaar verpacht vanwege de dekens van het huidenvettersambacht: “zekeren steenen schors-molen, staende een weynig buyten de Antwerpsche Poorte” in Mechelen”, eigendom van het voornoemde huidenvettersambacht.

Rond 1830 werd de molen in het kadaster omschreven als volgt: "deze schors- en graanwindmolen is in steen gebouwd. Hij heeft drie paar steenen waarvan twee paer gelijktijdig kunnen gebezigd worden. Slechts een paar steenen dient tot het malen van de schors. Hij is in goede staat en windgunstig gelegen".

Kadastraal inkomen in 1830: 514 frank, met een oppervlakte van 2135 m².

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Bosselaers-Hellemans (weduwe Calewaert Joannes Franciscus) Pieter, molenaar te Mechelen
- 27.05.1844, erfenis: a) Calewaert Gerardus, molenaar te Mechelen (kind van het eerste bed) en b) de weduwnaar Bosselaers Petrus Franciscus, molenaar  en herbergier te Mechelen en zijn minderjarige kinderen Bosselaers Joannes Jacobus Bosselaers Petrus en Bosselaers Isabella (overlijden van vrouw Hellemans)
- later, eigenaar: Vermeulen Jeanne Colette, weduwe Calewaert Gerard Joseph en haar huidige echtgenoot Bleeckx Pierre Joseph, molenaar te Mechelen
- 21.06.1869, verkoop: Van Swartenbroeck François Lazaire, molenaar te Duffel (notaris De Keersmaecker)
- 31.08.1872, verkoop: Meeussen-Van de Werf Pierre Louis, molenaar te Mechelen (notaris Anthoni)
- 14.09.1921, verkoop: a) Crol-Dehornois Frans, handelaar te Mechelen en b) Derkinderen-Steffens Isidoor, koopman te Mechelen (notaris Van de Walle)
- 15.12.1927, verkoop: Laurent-Vanroy Pierre Lambert Victor, werkman te Mechelen (notaris Van de Walle)
- 08.09.1972, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Pierre Laurent)
- 27.12.1982, erfenis: de kinderen: a) Laurent Helena Joanna, b) Laurent Maria Catharina, c) Laurent Lutgardis Catherina, d) Laurent Frans Willem, c) Laurent Godelieve Joanna, f) Laurent Hilda Maria Catherina, g) Laurent Deodaat Victor Maria en h) Laurent Christine Rosa Leopold (overlijden van de weduwe Vanroy van Pierre Laurent)
- 07.11.1983, verkoop: Somers-Mariën Johan Lodewijk Maria, fotograaf te Mechelen
- 2004, verkoop: Bastijns-Gnahoua, Mechelen

In 1909 werd de molen met een stoommachine uitgerust. Tijdens de gevechten om het fort van Walem in 1914 verloor de molen twee wieken. Het stoomtuig werd in 1918 verwijderd. Later werd de molen verder onttakeld. In het vakblad "De Belgische Molenaar" van 12.06.1920 verscheen een advertentie, waarbij het molenmechanisme, waardonder molenstenen en kamwielen, te koop werd aangeboden (zie onder bijlage).

Op 14 september 1921 kochten  de kooplui Crol - Dehornois en Isidoor Derkinderen - Steffens de ontmantelde molen aan. De nieuwe eigenaar Victor Laurent liet de molen in 1928 ombouwen tot een huis. Volgens mondelinge overlevering gebruikte men springstof (wellicht zelfs dynamiet) om vensteropeningen in de romp te maken. Men heeft dat maar één keer gebruikt, want alle ruiten van de woningen in de omgeving waren bij de eerste explosie - een zware dreun - stukgesprongen ! (zie het verhaal van F. Van der Jeught in bijlage).

Sinds 1983 is de molen bewoond door Johan Somers-Mariën en sinds 2004 door de familie Bastijns-Gnahoua. De bewoonde romp is thans bekleed met leien.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Aanvullende informatie

Advertentie in: De Belgische Molenaar, 12.06.1920
Te koop aangeboden
den afbraak van een steenen en standaard molen waaronder roeden, steenen, wielen, kammen, en staven, 3 koppel fransche steenen, een koppel 17,2 koppel 19,2 stuks ijzeren assen koppen; welk gesloopt zullen worden einde deze maand en begin Juli de molens staan te Herffelingen en te Mechelen.
Te bevragen bij de gebroeders Buijs te Helden Hollandsch Limburg of bij R. Simillion te Herffelingen of bij L. Meeussen Mechelen

---------------------

François Van der Jeught. "Anekdote bij de verbouwing van de molen als woonhuis, 1928"

Ik kan een anecdote over die stenen romp meegeven, die (wijlen) mijn vader al eens vertelde van toen hij kind was. Mijn vader Jean Van der Jeught (°1923) werd 85 jaar oud.

Mijn grootouders met hun enige zoon (later dus mijn vader) woonden aan de Oude Antwerpse Baan, 47, recht tegenover de windmolen. Mijn vader herinnerde zich goed dat in zijn prille jaren de romp van de molen werd verbouwd tot woonhuis (dit was in 1928).

Om vensteropeningen in de romp te maken had men er niet beter op gevonden dan springstof te gebruiken - dynamiet volgens zijn vader . Men heeft dat één keer gebruikt, want alle ruiten van de woningen in de omgeving waren bij de eerste explosie - een zware dreun - stukgesprongen. Dat voorval is mijn vader bijgebleven, al was hij toen 5-6 jaar oud.

Ik ken die molen vrij goed: ik woonde tot ik huwde aan de Oude Antwerpse Baan, 11. Ik heb op het braakliggend stuk grond tussen de straat en de molen als kind gespeeld... Mijn grootmoeder woonde er als weduwe tot bij haar overlijden in 1967 recht tegenover het nr. 47...

 

Literatuur

Archieven
Stadsarchief Mechelen, Modern Archief, 1928, nr. 764.

Gedrukte bronnen
"Gazette van Gend", 30 januari 1786.
"De Belgische Molenaar, 12.06.1920 (advertentie)

Werken
H. Holemans & P. Lemmens, "Molens van Klein-Brabant, Mechelen en de Rupelstreek", Nieuwkerken-Waas, Ten Bos, 1987, p. 47-48.
H. Holemans, "Beschrijving van de wind-, water- en rosmolens in de provincie Antwerpen rond 1830. Lier-Merksplas", Ons Molenheem 1994, nr. 1, p. 13-16.
G.K. Kockelberg, "De Molens van Mechelen", in: Ons Molenheem, s.l., s.d. [2005], p. 18-20.
H. Thys, "Molens in het arrondissement Mechelen, circa 1865-1870", in Heemkundig Handboekje voor de Antwerpse Kempen, Borgerhout, jg. 14, 1966, p. 3-14.
Marcel Kocken, "Mechelen volgens van den Eynde", Mechelen, 1982, p. 168.
P.J. Lemmens, "Molenoverzicht uit het arrondissement Mechelen van 1830 tot heden", Borgerhout, 1963. Overdruk uit het Heemkundig handboekje voor de Antwerpse randgemeenten, 1963, X, nummer 4.
H. Kennes, G. Plomteux, R. Steyaert R. "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kanton Mechelen, Bouwen door de eeuwen heen in in Vlaanderen 13N2", Brussel - Turnhout, 1995.

Mailberichten
François Van der Jeught, Mechelen, 29.05.2014.

Overige foto's

Nieuwe Schorsmolen, Molen van Meeusen, Mechelen, De romp in 1982. Foto: Lieven Denewet | Database Belgische molens
© De romp in 1982. Foto: Lieven Denewet
Nieuwe Schorsmolen, Molen van Meeusen, Mechelen, Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Nieuwe Schorsmolen, Molen van Meeusen, Mechelen, Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Nieuwe Schorsmolen, Molen van Meeusen, Mechelen, Verzameling KIK-ACL, Brussel | Database Belgische molens
© Verzameling KIK-ACL, Brussel
Nieuwe Schorsmolen, Molen van Meeusen, Mechelen, Verzameling KIK-ACL, Brussel | Database Belgische molens
© Verzameling KIK-ACL, Brussel