Banmolen

Op het kruispunt Molenkouterstraat, Donkerstraat en Molenmeersstraat, op 600 meter ten oosten van de kerk van Machelen, stond sinds het einde van de 14de eeuw een houten korenwindmolen, de oude banmolen van de heren van  Machelen.

Na de vernieling tijdens de Troebelen, werd de molen na 1600 (mogelijk pas in 1646) heropgebouwd.

Rond 1830 werd er graan en boekweit gemalen. In de 18de eeuw kwam er een houten rosmolen bij.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Van der Meiren, graaf te Kruishoutem
- later, eigenaar: a) De Doncker Philippe Jacques en b) De Doncker Marie Thérèse
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Philippe en Marie-Thérèse De Doncker)
- 08.11.1839, verkoop: De Doncker Frederica, molenarin te Machelen (notaris Duponcheel)
- 05.11.1866, verkoop: Piers-de Raveschoot Polydoor Alfred, eigenaar te Gent (notaris Van den Eynde)
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Polydoor Alfred Piers-de Raveschoot)
- 02.09.1876, deling: Piers-de Raveschoot Leon Henri Polydore Ghislain Marie en consoorten, (notaris Lemmens)
- 20.03.1877, deling: Piers-de Raveschoot Leon Henri Polydore Ghislain Marie en consoorten, eigenaar te Olsene (notaris Lemmens - één/meerdere van de consoorten verkoopt/verkopen zijn/hun aandeel)
- 02.05.1902, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Piers-de Raveschoot Leon Henri Polydore Ghislain Marie)
- 24.11.1903, deling: Piers-de Raveschoot-Vergauwen Gabriël, eigenaar te Kruishoutem (ovelrijden van de weduwe van Piers-de Raveschoot Leon Henri Polydore Ghislain Marie)

De staakmolen werd in 1917 op bevel van de Duitse bezetters omgetrokken omwille van de aanleg van een vliegveld door de Duitse bezetter. Ook het molenaarshuis werd afgebroken. Enkel het kapelletje (zie hierna) werd gespaard.

Als afbeeldingen bleven bewaard: een prentkaart en een natuurgetrouw schilderijtje, gemaakt door J. Salembier die toen bij Emiel Van Hee verbleef. Daarop zien we de kerk van Machelen, de bomen van de dreef en rechts de brouwerji van Désiré Ide.

Ertegenover staat een bakstenen kapel, gebouwd in 1876. Hij maakte deel uit van het molenerf. Voortrapgevel met rondboogdeur in nis. Interieur met Onze-Lieve-Vrouwebeeldje. Deze kapel staat op de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Hij werd in 2014 gerestaureerd en werd op maandag 4 mei 2015 ingezegend  door pastoor J. Van der Schueren, in aanwezigheid van Gabriël De Smaele. De rozenkrans werd er gelezen.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Goeminne Luc, De oude windmolens van Machelen, in Bijdragen tot de geschiedenis der stad Deinze en van het land aan Leie en Schelde, XLVI, 1979, p. 185-204.
Luc. Goeminne, "Toponymie van Machelen. Oude en nieuwe plaatsnamen", Deinze, 2005.
Luc Goeminne & Paul Huys, "Rosmolens in de Oostvlaamse Leiestreek", in: BGD, KOK Deinze, jg. 47, 1980, pp. 89-120.
Cassiman A., Machelen en zijn heren, (Bijdragen tot de geschiedenis der stad Deinze en van het land aan Leie en Schelde, XVIII, 1951, p. 119-134).
De Potter F. - Broeckaert J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, deel 4, Gent, 1864-1870.
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (75).
Van Damme G., Machelen aan Leie in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972 (prentkaart 13).
Bogaert C. & Lanclus K., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Deinze - Nazareth, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N3, Brussel - Turnhout, 1991.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004.
Eddy Lefevre, "Gerestaureerd kapelletje op Molenkouter in Machelen wordt ingezegend", Het Nieuwsblad, 02.05.2015.