Zichem (Scherpenheuvel-Zichem), Vlaanderen - Vlaams-Brabant
- Naam
- Grote Molen, Nieuwe Molen
- Ligging
- Pater R. van de Wouwerstraat 15
3271 Zichem (Scherpenheuvel-Zichem)
op de Demer
100 m N v.d. kerk
kadasterperceel A95
Vlaanderen - Vlaams-Brabant
- Geo positie
- 51.002323, 4.984642 (Google Streetview)
- Eigenaar
- Johan Peeters & Julia Torney
- Gebouwd
- 1758 / 1771
- Type
- Onderslag watermolen
- Functie
- Korenmolen
- Kenmerken
- Gelegen aan de Demer
- Gevlucht/Rad
- Metalen onderslagrad
- Inrichting
- Nog aanwezig
- Toestand
- Gerenoveerd tot woning; maalgedeelte nog intact; draaivaardig
- Bescherming
- M: monument, DSG: dorps- en stadsgezicht,
02.03.1994 - Molenaar
- Geen
- Openingstijden
- Op aanvraag (tel. 013 77 18 90, Huisartsenpraktijk De Watermolen)
- Database nummer
- 393
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Grote Molen of Nieuwe Molen is een graanwatermolen met metalen onderslagrad op de Demer, in de Pater Richard van de Wouwerstraat 15, op 100 meter ten noorden van de kerk van Zichem.
Hij werd gebouwd in 1758. Het huidig gebouw dateert uit 1771. Er brak brand uit in 1909 (het kadaster omschreef het gebouw zelfs als "in puinen"), maar de schade werd hersteld.
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Claes-Hombrouck, de weduwe, rentenierster te Leuven
- 27.01.1847, verkoop: Geeraerts-Van Hoygelt Joannes, molenaar te Zichem (notarissen Roberti en Hollanders)
- 27.04.1854, verkoop: De Coster-Herman Joannes Antonius, molenaar te Zichem (notaris Verreydt)
- 26.10.1864, verkoop: Peeters-De Coster Antonius Henricus Jospehus, molenaar te ZIchem (notaris Meynckens)
- 29.10.1868, verkoop: a) Daels-De Roriff Joseph Désiré François, advocaat te Aarschot (overleed op 17.05.1892) en b) De Becker-Daels Zepherinus Hubertus Leonardus, handelaar te Sint-Pieters-Leeuw (notaris Hollanders)
- 14.04.1873, verkoop: De Becker-Daels Zepherinus, de weduwe en consoorten (notaris Van Ophem)
- 25.10.1919, verkoop: Vos-Cuypers Jan Joseph, molenaar te Zichem (notaris Alenus)
De molen werd vooral beroemd als decor voor de verfilmingen van 'De Witte', het bekende boek van Ernest Claes. Dit gebeurde reeds in 1934 door Jan Verheyden met Jefke Bruyninckx in de hoofdrol. Later, in 1979, nog eens door Robbe De Hert met Erik Clerckx in de hoofdrol.
De borden aan de muur herinneren nog aan de 'Stuw Zichem'.
De laatste molenaar was Gregorius Vos.
Op 2 maart 1994 werd de molen beschermd als monument en samen met zijn omgeving als dorpsgezicht. In het gebouw is thans een woning en Huisartsenpraktijk De Watermolen gevestigd, maar het maalgedeelte is nog gevrijwaard en met een glazen wand afgescheiden. Ze renoveerden het gebouw met respect voor het uitzicht. Helaas is de watertoevoer vanuit de Demer fel ingeperkt, zodat draaien moeilijk is geworden. Bij voldoende waterstand kan de molen draaien.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Gregorius Vos, "Mijn belevenissen als watermolenaar te Zichem", in: Molenecho's, XXIV, 1996, nr. 2, p. 83-85.
J. Van Hemelrijck, "Zichem", in: Brabant, XXI, 1969, p. 5; M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 5: arrondissement Leuven (M-Z)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1994.
I. Van de Staey, "Het landschap van "de Witte". Een overzicht van de erfgoedelementen in de streek Testelt-Averbode-Zichem-Scherpenheuvel - bijlage 18", Antwerpen, 2008.
A. Buelens, "Het oude Zichem en Scherpenheuvel", s.l., 2000.
Mailberichten
Edgar Winderickx, 06.07.2009.
Karel Van Schaeybroeck, stadsgids in Scherpenheuvel-Zichem, 24.01.2020
Persberichten
Inge Bosschaerts, "Watermolen twintig jaar zonder water. Eigenaar draait geldkraan dicht tot watertoevoer is hersteld", Het Nieuwsblad & De Standaard, 06.07.2009.
Inge Bosschaerts, "Watermolens staan droog. Minister Hilde Crevits zoekt oplossing voor laag Demerpeil", in: Het Nieuwsblad, 31.10.2009.
Inge Bosschaerts, "Toen & Nu", Het Nieuwsblad, 21.08.2013 (dig.) / 28.08.2013 / 04.09.2013