De Amersveldemolen was een staakmolen op een molenwal, gelegen langs de Amersveldestraat aan de noordkant, op de hoek met de Slommestraat.

De vroegste vermelding dateert uit 1439. Jan Van den Berghe hield in dat jaar het Goed te Amersvelde in leen van de Burg van Brugge: “metten huuzen, boomen, wyntmuelne, harnasch ende engiennen daertoe behoorende ende es de stede ende muelne gheheeten ’t Goed te Amersvelde”. Jan van den Berghe (geboren te Handzame in 1360) was heer van Watervliet en Boitshoucke en overleed in hetzelfde jaar 1439. Hij resideerde op "Amersvelde" en was ook eigenaar van het "Hof Van Watervliet" (cf. Kronevoordestraat nr. 159) dat als buitenverblijf werd gebruikt en ca. 1350 door zijn vader Joos van den Berghe (gestorven te Handzame in 1407) zou opgericht zijn. Jan was in dienst van de heer van Wijnendale, toendertijd de heren van Namen. Hij was achtereenvolgens schout in de heerlijkheid Wijnendale, kastelein en baljuw voor het hof van Wijnendale, schepen en burgemeester in het Brugse Vrije, baljuw van de Vier Ambachten, grootbaljuw van Kortrijk en van Veurne. Zijn zoon Joos van de Berghe, heer van Watervliet, heer van Amersvelde en forestier van het "Houthulstbos" sterft in 1458. De heren worden begraven in de kapel van de heerlijkheid "Amersvelde".

We vinden hem aangeduid op de Op de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1561-1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601).

Gekende molenaars of eigenaars waren:
- 1626: Severin de Grysperre
- 1636: Joos Willaert
- 1680: Jacques Vaillant
- 1709: Pierre-François Serruis
- 1722: Jean van Hoorne
- 1727: Joannes Debusschere

Eigenaars na 1830:
- voor 1834 eigenaar: Triest baron Eloy, de weduwe, eigenares te Gent
- na 1843, eigenaar: a) Mortier Emelie Adelaïde Marie Anne Caroline, echtgenote le Bailly d'Inghiems Remon Marie, rentenierster te Aire (F), b) Mortier Charles Henri Eduard Hector, rentenier te Parijs (F), c) Mortier-de Stappens Henri Napoleon Joseph, rentenier te Brugge en d) Triquet Emelie Catherine Josephe, weduwe.
- 23.06.1845, deling: Mortier-Triquet Hector, de weduwe, eigenares te Brugge (notaris Vancaillie)
- 08.11.1867, deling: Mortier Napoleon en zus, eigenaar te Brugge (notaris Termote)
- 06.01.1869, deling: Mortier Malvina Leonia, eigenares te Brugge (notaris Van Elslande)
- 20.02.1870, erfenis: a) Mortier Napoleon (voor naakte eigendom), eigenaar te Sint-Joost-ten-Node en b) Chazal Adolphe (voor vruchtgebruik, militair te Brussel (overlijden van Malvina Mortier)
- 09.09.1872, verkoop: Vandenbogaarde Désiré (voor naakte eigendom), eigenaar te Poperinge en b) Chazal Adolphe (voor vruchtgebruik), militair te Brussel (notaris Van Sieleghem)
- 20.06.1878, verkoop: a) Maatschappij der Nationale Bank (voor naakte eigendom), te Brussel en b) Chazal Adolphe (voor vruchtgebruik), militair te Brussel (notaris Van de Putte - "moulin")

Volgens de kadastrale legger van Popp uit 1843 was het een staakmolen van 1ste categorie om graan te malen. De weduwe van Baron Triest uit Gent was toen de eigenares van de Amersveldemolen of de Hoogemeulen zoals die ook genaamd werd.

De Amersveldemolen had geen te beste reputatie. Iedereen op Amersvelde wist dat de molen betoverd was: een kwaadwillige geest had er zijn intrek genomen. Meer dan eens is het gebeurd dat de molenaar of zijn knecht van “het spook” een flink pak rammel te inkasseren kregen. Je zou als “mulder” voor minder verhuizen, of als eigenaar trachten die ongezellige eigendom van de hand te doen.

Zo is het gebeurd dat in 1890 de molen en zijn spook door iedereen was verlaten, tot in 1892 René Deceuninck met familie er zijn intrek nam, toen de kans kwam om de molen op Amersvelde te pachten. Bij hun aankomst in Handzame was hun eerste werk, een bezoek aan pastoor Foulon met de opdracht hun nieuwe woonst in te zegenen en te trachten de kwade geest uit de molen te verdrijven. Met vrome, maar krachtige Latijnse woorden en veel gewijd water trad hij met de kwade geest in het strijdperk.

Met of zonder kwade geesten, de familie Deceuninck geraakte op Amersvelde ingeburgerd. Men sprak niet meer van de “Hoogemeulen” of de “Amersveldemolen”, maar zolang hij nog heeft bestaan, was het “Ceunincks molen”.

Wanneer René Deceuninck reeds flink wat hulp kreeg van zijn grootwordende zonen, brak de eerste wereldoorlog uit. De molen doorstond de woelige oktoberdagen van 1914, maar de wieken lagen stil. In 1917 werd de bevolking verbannen. Ook de molenaarsfamilie vertrok, eerst naar Tor­bout, later naar Ruddervoorde. Bij hun terugkeer begin 1919 vonden ze hun molen vernield. Alleen de teerlingen in metselwerk bleven over. De houten bovenbouw stond nog op zijn staak maar was stukgeschoten en het kleedhout was verdwe­nen, weggehaald als brandhout in de strenge winter door de soldaten en door enkele bewoners die spijts alles gebleven waren. Ook het woonhuis was vernield.

Na de oorlog werd de molen niet meer heropgericht.

Lieven DENEWET, Michel LOWIE & Herman HOLEMANS

M. Lowie., Handzame 1801-1976 dit was onze gemeente, Aartrijke, 1994, p. 107-109.
M. Lowie, Waar de molenwieken hebben gedraaid in Handzame, in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1990, p. 25-27.
M. Werbrouck., Oude en nieuwe straten te Kortemark na de fusies, s.l., 1978, p. 70-71.
M. Vanslembrouck, “Een pen vergaart wat wereld is. Figuren en boeken in Edewalle, Handzame, Kortemark, Werken en Zarren”. Aartrijke, 1992, p. 56
Christiaan Debusschere, Molengemeente Kortemark, Kortemark, MolenMagazine, 2003;
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995.
S. Top, “Onderzoek naar de sagenmotieven in ’t Vrijbos”, Leuven, 1964 (onuitgegeven licentiaatsverhandeling), dl. 2 (Sagenverzameling), p. 394.