Vijvermolen

De Vijvermolen was aanvankelijk een houten korenwindmolen, later eveneens een oliemolen. Hij stond aan de noordwestzijde van de Vijvermolenstraat (nr. 27), bij het Lekevaartje, op 2,4 km ten oosten van de kerk van Leke.

Een eerste staakmolen werd voor 1385 gebouwd.  Na zijn vernieling tijdens de godsdiensttroebelen werd hij in 1610 herbouwd. 

We zien hem aangeduid op:
- Grote Kaart van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus (1569-1571).
- Ferrariskaart ca. 1775 met het bruin symbool van een staakmolen onder de benaming "Vijver Molen", de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844, "Vijvermolen")
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen en met de benaming "Vyvermolen, hameau".
- Topografische kaart Vandermaelen (ca. 1850), met de benaming "Vyver M" en "Vyvermolen".
- Kadastraal plan P.C. Popp (ca. 1860) met een tekeningetje van een staakmolen.

De Vijvermolen werd op dinsdag 14 januari 1794 openbaar verpacht voor een termijn van 9 jaar. Een advertentie in de "Gazette van Gend" van 2 januari omschrijft het te verkopen goed als "een schone en welbeklante korenwaindmolen, genaamd de Vijvermolen, met herberg en winkel en ruim 7 gemeten zaailanden, gestaan en gelegen in Leke", actueel nog gebruikt door de eigenaar zelf, Jan van Hecke. Tegelijk wordt mee verpacht: het tienderecht van 175 gemeten zaailand. Inlichtingen bij prijzer-costumier Jan Verbiest te Moere.

Op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1843) wordt de molen aangeduid met het bijhorende gehuchtje "Vijvermolen" ter hoogte van de aansluiting van deze weg met de Vijvermolenbeek.

Eigenaars:
- 1794, eigenaar: Van Hecke Jan, molenaar te Leke (verpacht vanaf 1794)
- voor 1834, eigenaar: Deruytter-Logghe Josephus, landbouwer te Woumen
- 03.01.1847, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Josephus Deruytter)
- 22.02.1856, verkoop: Seurinck Charles Louis, molenaar te Leke (notaris Huyghebaert)
- 1885, verkoop: Termote Ferdinand, molenaar te Moere (notaris Van Sieleghem - akten van 03.06.1884 en 12.06.1884 - moulin à vent en bois sur piliers de pierre)
- 21.12.1908, erfenis: Termote Maria, zonder beroep te Gistel (overlijden van Ferdinand Termote)
- 08.03.1919, verkoop: Roose Eduard, landbouwer te Leke (notaris Verté - de windmolen wordt nog vermeld, maar was dan al verdwenen)

Molenaar Theunynck kreeg in 1914, net voor het uitbreken van de eerste wereldoorlog, de toestemming van de Bestendige Deputatie van de provincie West-Vlaanderen tot de plaatsing van een dieselmotor van het type Nagels van 15 pk, vervaardigd door sa des Ateliers uit Brussel.

De staakmolen werd op 17 november 1914 vernield. De Belgische geniesoldaten kapten een teerling weg, zodat de molen kantelde. 

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven en landkaarten
- Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1569-1571)
- Provinciaal Archief Brugge, 3de afdeling, A3-GB/1997-119-b (plaatsing dieselmotor, 1914)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastraal plan P.C. Popp (ca. 1860)

Gedrukte bronnen
- "Gazette van Gend", 2 januari 1794.

Werken
- Xavier Declerck, "Leke 14-18 - Het laatste dorp voor de Ijzer", Brugge, De Klaproos, 2009.
- L. Vandenbussche, Leke en zijn verleden, Zingem, 1978, p. 253.
- Herman Demoen, Het Diksmuidse van toen. Een verzameling beknopte historische gegevens, aangevuld met historische foto's en prentbriefkaarten", Brugge, 1985.
- A. Theuninck, De Westhoekmolen, 1989.
- H. Missiaen & P. Vanneste m.m.v. F. Gherardts & O. Scheir, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18", 2005.
- Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L, Kinrooi, 1997.

Mailberichten
- John Verpaalen, Roosendaal, 29.03.2021.