Molenechos's Homepage Molenechos.org

Zulte, Vlaanderen - Oost-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Wappersmolen, Olieslagerij Van Damme
Ligging
Staatsbaan 98
9870 Zulte
kadasterperceel A62
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
Gebouwd
1805
Verdwenen
1867 - 31 oktober, onttakeld / 1995 - 19 januari, sloop romp
Type
Stenen windmolen
Functie
Koren- en oliemolen
Bescherming
niet,
Database nummer
3507
© Verzameling Ons Molenheem

Beschrijving / geschiedenis

De "Wappersmolen werd genoemd naar de eigenaars in de tweede helft van de 19de eeuw. De stenen koren- en oliewindmolen dateerde van 1805 (cf. jaarankers op de molenromp). De molen had een verankerde gewitte bakstenen kuip, met getoogde venstertjes op de bovenverdieping en een rechthoekige poort in diepe rondboognis in de voorzijde.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Van den Meerschaut Jan-Baptist, molenaar te Zulte
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Jan-Baptist Van den Meersschaut)
- 20.11.1841, verkoop: a) Van den Meerschaut Joseph, bediende "in den brievepost" te Paris (F) en b) Van den Berghe-Van den Meerschaut, fabrikant (notaris Renard)
- 24.08.1847, verkoop: Wappers-Van den Meerschaut Jacobus Antonius, zaakwaarnmer te Zulte (notaris Calewaert)
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Jacobus Wappers)
- 24.06.1862, verkoop: Wappers-Verbraecken Leopold Désiré, eigenaar te Antwerpen (notaris Calewaert)
- 20.09.1885, erfenis: a) de weduwe Isabelle Caroline Pauline Verbraecken, koopvrouw te Antwerpen en b) haar zoon Edmond Julien Wappers, koopman te Antwerpen (overlijden van Leopold Wappers)
- 27.02.1892, erfenis: Wappers Edmond Julien, handelaar te Antwerpen (overlijden van de weduwe Isabelle Verbraecken van Leopold Wappers)
- 18.12.1897, verkoop: Martens-Pauwels Camile, stoker te Zulte (notaris De Smet, o.a. een gebouw dienende voor stoomolieslagerij met stoomtuig).
- na 1900, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Camile Martens)
- 20.10.1903, verkoop: Van Damme-De Ley Louis, olieslager te Zulte
- 01.04.1926, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw De Ley)
- 17.04.1930, verkoop: Van Damme-Hombecq Jules Theophiel Gerard, olieslager te Zulte (notaris Dufaux)
- 13.04.1965, deling: a) Van Damme-De Taellenaere Gilbert August (voor anakte eigendom), handelaar te Bachte-Maria-Leerne en b) Van Damme-Hombecq Jules Theophiel Gerard (voor vruchtgebruik), zonder beroep te Zulte (notaris Van de Weghe)
- 15.11.1968, einde vruchtgebruik: Van Damme-De Taellenaere Gilbert August (overlijden van Jules Van Damme)
- 02.12.1986, verkoop: a) NV Oliefabriek Van Damme (voor het gebouw) en b) Van Damme Gilbert August (voor de grond) (notaris Pauwels - nijverheidsgebouwen van een olieslagerij bestemd om te slopen).

Op 31 oktober 1867 gebeurde het volgende molenongeval. We laten hier Torie Mulders aan het woord: "In 1867, daags voor Allerheiligen, omstreeks 7 ure, terwijl de knechten avondmaalden hadden ze de molen in volle zeil met gematigden Zuid-Oosterwind laten staan. Met een opsteeksel sloeg de wind in 't Noorden, de molen draaide averrechts, de pinne spon uit den pinnebalke, en het kruis viel gescherreld op de kuip, het vangwiel bleef stroppen op de windpulm. 't Kruis werd uitgetrokken en sedertdien staat de molenkuipe zonder wieken."

Er werd een stoommachine geplaatst, zodat de molen in het kadaster werd omschreven als "olie- en koornstoommolen", "stoomolieslagerij met stoomtiuig". Torie Mulders beschrijft de verdere uitbating: "Wappers legden eenen stoomketel en verpachtten 't gedoe in 1870 aan Pieter Biebuyck, die kwam van de molen te St-Baafs-Vyve, tot in 1877. HIj werd opgevolgd door Cyriel Vandenbossche die er 10 jaar woonde, er wegging en te Zulte een nieuwe olieslagerij met stoomkracht bouwde, dewelke hij verkocht aan Verzele die er een brouwerij en stokerij inrichtte. De aardpeer of topinamboer werd er als spiritusgevend orgaan gebruikt. Op Wappers molen is dan Kamiel Maertens gekomen die er stierf in 1901. Louis Vandamme van Olsene molen kcoht ze, en woont er heden (de jaren 1930) nog."

De olieslagerij en veevoederfabriek Van Damme werkte nog tot in 1980. Bij de verkoop in 1986 was al bepaald dat de gebouwen bestemd waren om te slopen.

Eigenaar Gilbert Vandamme liet de romp op 19 januari-10 februari 1995 slopen, ook al omdat de vallende stenen een gevaar vormden voor de omgeving.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (74).
"Bijdragen tot de geschiedenis van Zulte", Zulte, 1976.
F. De Potter & J. Broeckaert, "Geschiedenis van de gemeenten der  provincie Oost-Vlaanderen", reeks I, deel 8, Genrt,1864-187
"Zulte in oude prentkaarten", Zaltbommel, 2 dln., 1972-1974.
Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, 1985, p. 430.
Paul Bauters, Het Oostvlaams molenbestand in 1986, (Kultureel Jaarboek voor de Provincie Oost-Vlaanderen, Bijdragen Nieuwe Reeks, nr. 25, Gent, 1986, p. 161).
C. Bogaert & K. Lanclus K. 1991: Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Deinze - Nazareth, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N3, Brussel - Turnhout, 1991.
F. Willemijns, Rond de molen en "het Franse klooster" te Zulte, Bijdragen tot de geschiedenis en de folklore van Zulte, 1990, p. 83-95.
Vandeputte M., "De stenen windmolen te Zulte", in: Bijdragen tot de geschiedenis en de folklore van ZUlte, VII, 1986, p. 17-18.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2, p. 168 (Gent, 1962).
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.
"De gebouwen van uw streek. 1880-1980. Beelden van een eeuw. Meetjesland-Leiestreek", Bijlage aan Het Nieuwsblad, 25.11.2010.
Lieven Denewet, "Al 11 Vlaamse molenrompen gesloopt sinds 1990", Molenecho's, XXIII, 1995, 4, p. 207 (met foto genomen tijdens de afbraak van de romp op 19.01.1995).

Overige foto's

Wappersmolen, Olieslagerij Van Damme, Zulte, Foto: John Verpaalen, 1988. Prentkaart Stichting Levende Molens, Roosendaal | Database Belgische molens
© Foto: John Verpaalen, 1988. Prentkaart Stichting Levende Molens, Roosendaal
Wappersmolen, Olieslagerij Van Damme, Zulte, Marnix Bogaert, ca. 1990 | Database Belgische molens
© Marnix Bogaert, ca. 1990
Wappersmolen, Olieslagerij Van Damme, Zulte, Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Wappersmolen, Olieslagerij Van Damme, Zulte, Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem
Wappersmolen, Olieslagerij Van Damme, Zulte, Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Verzameling Ons Molenheem