Molen Castel

De Kapellemolen, Kapelleriemolen, Casteeles molen of Castellemolen (genoemd naar molenaarsfamilie Castel) was een houten korenwindmolen. Hij stond aan de oostzijde van de huidige Bassevilleweg, op de Kapellarie, op de hoogte achter WZC Home Sint-Medard (Hospicestraat).

De molen werd tussen 1794 en 1830 gebouwd.

We vinden de molen aangeduid op:
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met de benaming "Capellanie Molen".
We vinden hem evenwel niet terug op de Ferrariskaart (ca. 1775), hetgeen kan wijzen op een tijdelijke verdwijning.

Charles-Louis Castel bouwde rond 1850 naast de molen een stoommaalderij met bijbehorende hoge schoorsteen. Dez staakmolen had op het laatst een gesloten voet en twee kombuizen: een grote kombuis tegen de rechterzijweeg, waarin de builmolen stond opgesteld, en een kleiner kombuis tegen de linkerzijweeg ter hoogte van de steenzolder. De steenkoppels in de windmolen konden via een riem vanuit de stoommaalderij aangedreven worden. De molenkast moest dan wel op een bepaalde richting naar de wind worden gekeerd! Op 28 oktober 1910 bestelde zijn zoon, August Castel, een ijzeren staak bij Verhaeghe te Ruddervoorde. Deze werd er in 1911 ingestoken.

Eigenaars sinds 1834
- 1833, eigenaar: Depuydt-Deroulez Pieter, molenaar te Ieper
- 26.10.1833, erfenis: de weduwe en kinderen (kinderen: Depuydt-Six Jan-Baptist, herbergier te Geluveld, b) Depuydt-Verfaille François Joseph, veearts te Westouter, c) Depuydt Ursule Sophie en d) Depuydt Roasalie Constance, echtgenote Vollant, te Ieper) (overlijden van Pieter Depuydt)
- 27.09.1834, deling: de weduwe van Pieter Depuydt (notaris Lambin)
- 30.12.1837, erfenis: a) Depuydt-Six Jan-Baptist, herbergier te Geluveld en b) Depuydt-Verfaille François Joseph, veearts te Westouter (overlijden van de weduwe vn Pieter Depuydt)
- 15.03.1838, verkoop: Godtschalck Ignatius Marie Joseph, eigenaar te Wijtschate (notaris Lambin)
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Ignatius Godtschalck)
- 12.09.1844, verkoop: Godtschalck Gustavus Hipolitus Benjamin, koopman te Brussel (notaris Victoor)
- 22.02.1862, erfenis: Godtschalck Raymondus (zoon van Karel), eigenaar te Gent (overlijden van Gustaaf Godtschalck)
- 27.06.1868: verkoop: Castel - Vanhaelewyn Charles-Louis (notaris Van Eecke). Charles-Louis Castel (Merkem 1833 - Wijtschate 1908) was afkomstig van de Molen Castel aande Meenseweg te Ieper (zie aldaar) en huwde in 1865 te Geluwe met Anne Marie Vanhaelewyn (1834-1909). Haar vader Joannes Vanhaelewyn (+1837) was er zijn hele leven molenaar geweest.
- 17.10.1903, de weduwe en de kinderen (overlijden van Charles Castel)
- 02.01.1909, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Anna Vanhaelewyn)
- 30.06.1909, verkoop: Castel August Adolf (°Wijtschate 1871 - Reningelst 1915), gehuwd met Leontine Vancayseele (1870-1956), molenaar te Wijtschate (notaris Thevelin)

In 1914 moest de molenaarsfamilie August Castel-Van Cayseele Wijtschate ontvluchten. Begin november 1914 ging de molen tijdens verwoede gevechten tussen Duitsers en Britten in de vlammen op. Hetzelfde lot was weggelegd voor de andere vier molens van Wijtschate. De molen van Castel was voor de Duitsers een belangrijke uitkijkpost naar Ieper en groeide uit tot een Duits verdedigingsbolwerk.

August ("Gust") Castel overleed te Reningelst op 3 april 1915. Zijn vrouw, Marie Leontine Van Cayseele, overleed te Wijtschate op 8 april 1956.

Na de oorlog bleef de weduwe Van Cayseele, ondanks haar wedervaren, niet bij de pakken zitten. Zij was de grote bezielster van de bouw van de nieuwe mechanische maalderij met armgasmotor op het Castelledomein. Zoon Julien Castel (°Wijtschate 1911 - +Ieper 1997), gehuwd met Jeanne Platteau (1914-1999) baatte die maalderij nog vele jaren uit.

De molenmote was tot in 2018 nog te zien. Het terrein wordt in 2018 verkaveld. Tijdens het voorafgaand archeologisch onderzoek ("Site Höhe 80 project Whitesheet 2018"), onder leiding van archeoloog Simon Verdegem, werden o.m. sporen van de molen en de onderste muurgedeelten van de molenaarswoning en bijgebouwen aangetroffen.

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Dirk CASTEL

Archieven en landkaarten
- Sanderuskaart (ca. 1641)
- Ferrariskaart (ca. 1775) (niet aangeduid)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
- Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
- John Verpaalen, Molens van de frontstreek, Koksijde, De Klaproos, 1995.
- M. Vansuyt, Wijtschate, in De Gidsenkring, VI, 1968, 2.
- F. Weemaes, I.J. de Kramer & L. Goeminne, "De ontwikkeling van ijzeren en stalen molenroeden...,", Molenecho's XII, 1884, p. 59.
- Jozef Maes, "Wijtschate en Christophe Maertens, "Hill 80 blijkt schatkamer voor archeologen. Al 40 stoffelijke resten en 1.200 voorwerpen gevonden", Het Laatste Nieuws, 18.05.2018.zijn vroegere molens", De Belgische Molenaar, 22.06.1971; 07.10.1971.
- Hubert Masquelin & Raymond Six, "Molens in het Heuvelland", in: "Bijdragen ter herdenking aan Hubert Masquelin", Heuvelland, 2011, p. 111-156 (145).

Persberichten
- Christophe Maertens, "Opgravingen Höhe 80 begonnen. Bij vooronderzoek werd belangrijk Duits bolwerk ontdekt", Het Laatste Nieuws, 17.04.2018.
- Christophe Maertens, "Hill 80 blijkt schatkamer voor archeologen. Al 40 stoffelijke resten en 1.200 voorwerpen gevonden", Het Laatste Nieuws, 18.05.2018.

Mailberichten
- Dirk Castel, Oostrozebeke, 16.02.2013. Hij schrijft in 2013 een familiekroniek van de familie Castel, met een geschiedenis van de molens waarop ze werkzaam waren. Hij vond inmiddels al 11 molenaars terug, 5 waren actief in een windmolen, 6 in een mechanische maalderij.
- Donald Vandenbulcke, Staden, 19.01.2013.
http:// www. vandenbulcke-stamboom.be (auteur: Donald Vandenbulcke, Staden)