Spanbroekmolen

De Spanbroekmolen, ook Locre- of Lokermolen genoemd, stond niet ver van het kruispunt Wijtschate - Wulvergem en Mesen-Kemmel, gelegen op 1,9 km ten zuidwesten van de kerk van Wijstschate.

Hij werd voor 1622 opgericht.

Eigenaars en molenaars:
- 1692, eigenaar: Jacques de la Grange, heer van Locremolen
- voor 1834, eigenaar: Vanlerberghe Pieter, de kinderen, molenaars te Wijtschate
- 1836, verkoop: Pillaert Pierre, molenaar te Wijtschate
- na 1850, eigenaar: Buchet-Pillaert François Luc, herbergier te Warneton (Waasten)
- 10.02.1853, afstand: a) Pillaert Henricus Carolus, molenaar te Wijtschate en b) Pillaert Désiré Eugène, molenaar te Wijtschate (notaris Therry)
- 1859, molenaar: Deconinck Florimond
- 27.01.1863, verkoop: a) Pillaert Désiré Eugène, molenaar te WIjtschate en b) (zijn toekomstige echtgenote) Fynant Catherine Thérèse, herbergierster te Wijtschate (notaris Van Eecke)
- 02.03.1884, erfenis: de weduwe (overlijden van Désiré Pillaert)
- 09.02.1895, erfenis: de erfgenamen (overlijden van de weduwe Catherine Thérèse Fynant)
- 13.05.1897, verkoop: Deconinck-Vandenbussche August, molenaar te Wijtschate (notaris Therry)

Op het einde (voor 1892) was het een staakmolen met kombuis.

De laatste eigenaars-molenaars, August Deconinck-Vandenbussche, stamden bieden uit een gekende familie van molenaars. Zij moesten wegens het oorlogsgeweld hun molen verlaten in oktober 1914. Twee weken later kwamen vader August met zijn zoon Maurice even polshoogte nemen en besloten te vluchten, niet vooraleer de molenstenen in de grond te stoppen in afwachting van betere tijden. Toen ze na vier jaar terugkeerden, troffen ze enkel een gebroken wiek aan...

Hun staakmolen werd al verwoest op 1 november 1914. Op een Duitse panoramafoto van einde 1914 die in de richting van Ieper is genomen zien we de puinen van de molen en de naastgelegen woning. Van de mijnenslag van 1917 getuigt nog de enorme krater "de Spanbroekmolenkrater".

De Spanbroekmolen British Cemetery (zie bijlage) ligt relatief ver van de plaats waar de Spanbroekmolen heeft gestaan en is dus onjuist als plaatsaanduiding.
Het Lone Tree Cemetery ligt dan feitelijk dichter bij de vroegere standplaats van de molen en nog juister zou zijn: the "Pool of Peace", zoals de krater wordt aangeduid die op 7 juni 1917 werd geslagen ter vernietiging van de Duitse stellingen. Dat is ongeveer de plek waar de molen ooit stond.

Lieven DENEWET, John VERPAALEN & Herman HOLEMANS

Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
John Verpaalen, Molens van de frontstreek, Koksijde, De Klaproos, 1995.
M. Vansuyt, Wijtschate, in De Gidsenkring, VI, 1968, 2.
F. Bostyn, "De vergeten oorlog onder de Salient. Bijdrage tot de geschiedenis van de Tunnelling Companies in Vlaanderen (1915-1918)", Leuven, KUL, 1998 (onuitgegeven licentiaatsverhandeling).
M. Jacobs, "Zij, die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen", Deel 2, Brugge, Provincie West-Vlaanderen, 1996.
R. Lampaert, "De Mijnenoorlog in Vlaanderen", Erpe, Uitgeverij De Krijger, 2000
Michel Vansuyt, "De Spanbroekmolen", in: De Gidsenkring, 1969, 1, p. 16-17.
Hubert Masquelin & Raymond Six, "Molens in het Heuvelland", in: "Bijdragen ter herdenking aan Hubert Masquelin", Heuvelland, 2011, p. 111-156.
Jozef Maes, "Wijtschate en zijn vroegere molens", De Belgische Molenaar, 22.06.1971; 07.10.1971.